Για να έχουμε μέλλον σε αυτό τον τόπο θα πρέπει να αποδομήσουμε τις πιο στερεότυπες αντιλήψεις που μας καλλιεργήθηκαν εδώ και δεκαετίες για το κυπριακό.
Λέμε ότι στην Τουρκία βρίσκεται το κλειδί της λύσης και δεν την εμπιστευόμαστε. Και όχι αδίκως. Εάν η Τουρκία όλα αυτά τα χρόνια ήθελε λύση, θα την είχαμε. Σήμερα όμως, οι εξελίξεις στη γύρω περιοχή ενδεχομένως να συνηγορούν στο ότι η Τουρκία μπορεί και να θέλει επιτέλους λύση. Η Τουρκία έχει πολλά ανοικτά μέτωπα: Ισλαμικό κράτος, Κουρδικό, Ιράν. Δυστυχώς, η πολιτική των μηδενικών προβλημάτων του Νταβούτογλου δεν αποδίδει μέχρι στιγμής. Συνεπώς, με τόσα σοβαρά άλυτα προβλήματα στην περιοχή, γιατί να συμφέρει στην Τουρκία να κρατά ακόμη ένα; Από την άλλη, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας φαίνεται να συμβαδίζουν με τα δικά μας. Και όχι τυχαία. Δεν μας αγάπησε ξαφνικά η Τουρκία. Όμως σίγουρα δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει τους ενεργειακούς σχεδιασμούς στην περιοχή, οι οποίοι θα προσφέρουν μια ενδεχομένως πιο φτηνή εναλλακτική πηγή ενεργειακής τροφοδότησης της ΕΕ από χώρες της περιοχής. Η Τουρκία φιλοδοξεί να καταστεί μία από τις δέκα πιο μεγάλες οικονομίες παγκοσμίως μέχρι το 2020. Για να το πετύχει αυτό, η συμμετοχή της σε αυτούς τους περιφεριακούς σχεδιασμούς είναι κάτι περισσότερο από αδήριτη ανάγκη.
Λέμε ότι όλοι θέλουμε λύση αλλά δεν ξέρουμε ποια λύση θέλουμε. Ακόμη ένα τετριμμένο επιχείρημα που δεν στέκει. Όλες οι συμφωνίες κορυφής και όλα τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας από το 1977 μέχρι σήμερα, προκρίνουν ως μορφή λύσης τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Η πολιτική ισότητα και ο συνεταιρισμός με τους ΤΚ πηγάζει από το ίδιο το Σύνταγμα του 1960. Συνεπώς, καιρός να προσπεράσουμε τα αυτονόητα και να κάνουμε ένα νηφάλιο διάλογο αναφορικά με το τι ακριβώς σημαίνει αυτή η μορφή λύσης, και κατά πόσο θέλουμε ένα κεντρικό ομόσπονδο κράτος ή μια αποκεντρωμένη ομοσπονδία. Η έγκαιρη ενημέρωση των πολιτών για αυτό το θέμα είναι νευραλγικής σημασίας.
Λένε κάποιοι ότι με τη λύση του κυπριακού θα καταργηθεί η Κυπριακή Δημοκρατία. Πρώτον, ο μόνος τρόπος για να υπάρξει λύση είναι μέσω της μετεξέλιξης της ΚΔ σε ομόσπονδο κράτος, καθώς η ΚΔ θα παραμείνει μέλος της ΕΕ και των ΗΕ. Δεύτερον, θα απαγορεύεται ρητώς οποιαδήποτε μορφή διχοτόμησης ή απόσχισης. Τρίτον, δεν θα ανακαλύψουμε τον τροχό! Και η Ρωσία δημιουργήθηκε μέσα από μια Σοβιετική Ένωση και η Γερμανία επανενώθηκε μετά από χρόνια ψυχρού πολέμου. Και τέταρτον και πιο σημαντικό, δεν υπάρχει λογική στο να θέλουν οι ΤΚ να δημιουργήσουν πρόβλημα μετά τη λύση. Η τουρκική επέμβαση το 1974 δεν οδήγησε στην αναγνώριση του ψευδοκράτους. Αντίθετα για δεκαετίες οι ΤΚ υπέφεραν λόγω υπό-ανάπτυξης και πατροναρίσματος από την Τουρκία.
Δεν θέλουμε Τουρκικές εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα. Και καλά κάνουμε. Θα ήταν πολιτική αυτοκτονία για τον όποιον ΕΚ ηγέτη να θέσει ενώπιον του λαού σχέδιο με αυτά τα χαρακτηριστικά. Και είμαι βέβαιη ότι δεν θα το πράξει. Αλλά ξεχνάμε κάτι. Το 1963, δώσαμε εύλογους λόγους στους ΤΚ να μην μας εμπιστεύονται. Συνεπώς, θα πρέπει να εξευρεθεί ο τρόπος για να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα εμπιστοσύνης και από τις δύο πλευρές. Θα πρέπει να καταστεί σαφές και στην Τουρκία ότι εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα δεν αρμόζουν σε ένα κράτος μέλος της ΕΕ. Η δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας πριν λίγους μήνες ότι αυτά τα θέματα είναι στο χέρι των ΤΚ, ενδεχομένως να διευκολύνει την όλη διαπραγμάτευση του θέματος.
Κάτι τελευταίο και πολύ σημαντικό. Βεβαίως και όλοι μας θα πρέπει να αναμένουμε να δούμε τι σχέδιο θα τεθεί ενώπιον μας. Θα πρέπει να προσεγγίσουμε το όλο θέμα με σοβαρότητα, ρεαλισμό και συγκρατημένη αισιοδοξία. Υπάρχει φυσικά μια ειδοποιός διαφορά στο να λες περίμενε να δούμε, αλλά την ίδια ώρα να κρατάς δύο σχοινιά μπας και δεν λυθεί το κυπριακό, από το να λες περίμενε να δούμε αλλά να εργάζεσαι καθημερινώς με θετική προσέγγιση προς το ενδεχόμενο της λύσης. Είμαι υπέρμαχος της δεύτερης προσέγγισης. Για εμένα δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή. Σε αντίθετη περίπτωση, νοιώθω ότι πλέον θα μπει και η ταφόπλακα σε αυτό που ονομάζουμε όραμα της επανένωσης.
Γράφει: Σάβια Όρφανίδου
