Το ελλαδικό δημοψήφισμα στην…Κύπρο. Του Γιώργου Σταματίου

Η Ελλάδα και ο ελληνικός λαός βρίσκεται και θα βρίσκεται πάντα στην καρδιά και στο μυαλό του κάθε Ελληνοκύπριου. (Μια ιστορική σχέση που δύσκολα θα αλλάξει παρόλες τις κινδυνολογίες που ακούμε κατά καιρούς).

Γι’ αυτό και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά μετά την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για δημοψήφισμα. Οι απόψεις πολλές. Οι περισσότερες διαμετρικά αντίθετες, πολλές φορές καθοδηγούμενες από τις ιδεοληψίες που κουβαλούμε ανάλογα με το κόμμα στο οποίο ανήκει ο καθένας. Κάποιοι, λοιπόν, βροντοφωνάζουν OXI βγάζοντας από τα ντουλάπια τους τα πανό από το 2004 (εντάξει και εμείς τότε είπαμε ΟΧΙ αλλά δεν κάνουμε έτσι) και κάποιοι άλλοι να βροντοφωνάζουν ΝΑΙ, αφού χαιρεκακήσουν πρώτα για την «αποτυχία μιας αριστερής κυβέρνησης».

Βέβαια όλα αυτά αποτελούν ένα μικρό δείγμα ότι καθοδηγούμαστε πρώτα απ’ όλα από το συναισθηματισμό και όχι από τη λογική. Τα πράγματα δεν είναι άσπρο-μαύρο.

Πρώτα απ’ όλα θεωρώ πως σχεδόν όλοι συμφωνούμε στα εξής: Για την παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα δεν ευθύνεται ο Τσίπρας αλλά όλες οι προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις και η Τρόικα. Είναι επίσης σαφές στους περισσότερους από μας ότι ο Τσίπρας πιστώνεται με αγνά κίνητρα στην προσπάθειά του να βγάλει ένα ολόκληρο λαό από την οικονομική κρίση και να αλλάξει τις, πράγματι, προβληματικές συνταγές της Τρόικας. Είναι ακόμα κοινά αποδεκτό ότι ο Τσίπρας κάνει μια συγκινητική προσπάθεια και συναισθηματικά είμαστε όλοι φανατικά μαζί του. Όλοι επίσης συμφωνούμε ότι οι «Θεσμοί» πολιτεύονται με αναλγησία, καταρρακώνουν ένα ολόκληρο λαό, αρχές και αξίες της ΕΕ, και ότι η Ελλάδα έχει δίκαιο να αντιδρά. Στην πολιτική όμως δεν αρκεί να έχεις δίκαιο.

Ως εδώ καλά. Ας δούμε όμως τα πράγματα και από την πλευρά της λογικής. Καταρχάς είναι αδόκιμο να συγκρίνουμε το ΟΧΙ των Ελληνοκυπρίων και το δημοψήφισμα του 2004 με το δημοψήφισμα του 2015. Οι διαφορές είναι τόσες πολλές που η προσπάθεια σύγκρισής τους αποδεικνύει την επιδερμικότητα με την οποία “αναλύουμε” τα πράγματα. Το δημοψήφισμα όμως του 2004 μπορεί να διδάξει τους Ελλαδίτες σε κάτι. Όπως είπε η Αλέκα Παπαρήγα στη Βουλή το Σάββατο, στην Κύπρο στο δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν ο λαός ψήφισε ΟΧΙ, αυτό το ΟΧΙ όμως δεν απέτρεψε τη διχοτόμηση. Θέλοντας με αυτό τον τρόπο να πει ότι το ΟΧΙ ενός λαού ή μιας κυβέρνησης από μόνο του δεν αρκεί.

Εδώ ακριβώς βρίσκεται το κενό και το πρόβλημα στην απόφαση για δημοψήφισμα. Εάν ο λαός ψηφίσει ΝΑΙ μπορούμε να προβλέψουμε τι θα γίνει. Ο Τσίπρας θα είναι αναγκασμένος να αποδεχτεί την πρόταση των «Θεσμών». Τι γίνεται όμως αν ο λαός ψηφίσει ΟΧΙ;; Εάν ο λαός ψηφίσει ΟΧΙ σημαίνει ότι η Ελλάδα μένει οριστικά εκτός προγράμματος και χωρίς παροχή ELA;; Εάν ναι, οι εξελίξεις αυτές θα οδηγήσουν εκτός ευρώ. Τι θα γίνει σε τέτοια περίπτωση;; Η Ελληνική Κυβέρνηση θα ξανακάνει δημοψήφισμα με ερώτημα αν θα μείνει η Ελλάδα στο ευρώ ή όχι;; Θα πάει σε εκλογές;; Και με τι λεφτά θα γίνουν;; Θα οδηγηθεί αυτόματα εκτός ευρώ χωρίς να προηγηθεί δημοψήφισμα ή εκλογές;; Υπάρχει σχέδιο για το τι θα γίνει σε μια τέτοια περίπτωση;;

Με όλα αυτά τα ερωτήματα αναπάντητα ο ελληνικός λαός δεν μπορεί να έχει μπροστά του όλα τα δεδομένα για να κάνει και την επιλογή που θεωρεί ως σωστή. Με λίγα λόγια το δίλημμα (που έχουν όλα τα δημοψηφίσματα) σε αυτή την περίπτωση δεν είναι σαφές. Ούτε καν η πρόταση των δανειστών πάνω στην οποία θα τεθεί το ερώτημα του δημοψηφίσματος δεν έχει οριστικοποιηθεί. Εφόσον αυτά τα ερωτήματα δεν απαντώνται, τότε η απόφαση για δημοψήφισμα δεν είναι ορθολογικά σωστή.

Βέβαια κανένας δεν αμφισβητεί αυτό το δικαίωμα. Κανείς δεν αμφισβητεί τη δημοκρατικότητα ενός δημοψηφίσματος. Αλλά έτερον εκάτερον. Καμιά σοβαρή κυβέρνηση δεν πρέπει να μετατοπίζει το βάρος της ευθύνης σε ένα λαό. Ιδιαίτερα αν οι προτάσεις που θέτει στο λαό δεν είναι συμφωνημένες από την ίδια. Θα είχε δηλαδή νόημα αν ο Τσίπρας συμφωνούσε με την τελική πρόταση των «Θεσμών» και την έφερνε σε δημοψήφισμα με στόχο να ανανεώσει τη λαϊκή εντολή, αφού είχε υποσχεθεί κάτι πολύ διαφορετικό όταν εκλέχθηκε. Τότε ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν θα μας κέρδιζε μόνο συναισθηματικά αλλά θα είχε και τη στήριξη μας, βασισμένη πάνω στη λογική.

Είναι ακόμα προφανές ότι οι βιαστικές φωνές για ΟΧΙ και ΝΑΙ και μάλιστα από Κύπριους, οι οποίοι δεν ζούμε στην Ελλάδα για να είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τι γίνεται, είναι ακόμα μια απόδειξη πόσο επιφανειακά και πρόχειρα ενεργούμε στα πολιτικά δρώμενα.

Με αυτά τα δεδομένα παραδέχομαι πως αδυνατώ να επιλέξω μεταξύ του ΝΑΙ και του ΟΧΙ. Αυτό εξάλλου είναι στην τελική μόνο δικαίωμα του ελληνικού λαού. Είθε, λοιπόν, να κάνει εκείνη την επιλογή που θα έχει τη λιγότερο δυνατή χειρότερη κατάληξη. 

Γράφει: Γιώργος Σταματίου