Το σημερινό άρθρο με παρότρυναν να γράψω φίλοι και γνωστοί που διάβασαν το άρθρο μου «Όταν οι διευθυντές λένε ψέματα» (ΠΟΛΙΤΗΣ 2.3.14).
Οι φίλοι αυτοί γνωρίζουν πόσο φανατικός υποστηρικτής είμαι της θεωρίας των διαφορών που υπάρχουν μεταξύ διευθυντών και ηγετών, γι’ αυτό και εισήγησή τους ήταν να επεκτείνω το προηγούμενο άρθρο μου ούτως ώστε να καλύψω και τους ηγέτες. (Σημ. Σχετικό είναι επίσης το άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 16.3.14, με τίτλο «Όταν οι υπάλληλοι λένε ψέματα).
Αξιοπιστία του ηγέτη
Η επιτυχία ενός ηγέτη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εμπιστοσύνη και την αφοσίωση με την οποία τον περιβάλλουν οι υφιστάμενοί του. Γι’ αυτό και είναι να διερωτάται κανείς γιατί οι ηγέτες λένε ψέματα, όταν γνωρίζουν εκ των προτέρων ότι αργά ή γρήγορα το ψέμα τους θα αποκαλυφθεί. Η απάντηση είναι απλή: συνήθως το κάνουν για να υλοποιήσουν κάποιους στόχους τους ή για να υποστηρίξουν κάποιες ιδέες ή αποφάσεις τους, τις οποίες – χωρίς το ψέμα – δεν θα μπορούσαν να εφαρμόσουν.
Γιατί οι ηγέτες λένε ψέματα
- Συγχωνεύσεις/εξαγορές
Τα πιο πολλά ψέματα ακούονται από ηγέτες οργανισμών οι οποίοι συγχωνεύτηκαν με έναν άλλο. Δηλώσεις όπως «τίποτε δεν θα αλλάξει» αποτελούν τερατώδες ψέμα. Προς τι η συγχώνευση αφού τίποτε δεν θα αλλάξει; Με τη συγχώνευση είναι φυσικό να υπάρξουν αλλαγές στις διαδικασίες και στην οργανική διάρθρωση, θα υπάρξουν συνέργειες, δημιουργία νέων θέσεων και κατάργηση κάποιων άλλων. Αποτέλεσμα όλων αυτών των αλλαγών δεν αποκλείεται να είναι η δημιουργία πλεονάζοντος προσωπικού και σχεδίου πρόωρων αφυπηρετήσεων.
Κάτι άλλο που συμβαίνει συχνά στις συγχωνεύσεις είναι οι ψεύτικες υποσχέσεις τύπου « ήρθαμε εδώ για να μείνουμε και δεν πρόκειται ποτέ η έδρα μας να μετακινηθεί αλλού» ή «δεν πρόκειται ποτέ να εγκαταλείψουμε την πόλη σας, το χωριό σας κλπ»
- Ψεύτικες υποσχέσεις
Στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των υφισταμένων τους, κάποιοι ηγέτες, επικαλούνται την αξιοπιστία τους, δίνοντας και υποσχέσεις για μελλοντική ανταμοιβή. Ακόμη και να το εννοούν κανένας δεν θα τους πιστέψει, αφού μιλούν αόριστα, χωρίς να καθορίζουν πότε θα δοθεί η ανταμοιβή, ποια μορφή θα πάρει και κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα χορηγηθεί. Συνήθως τέτοιες δηλώσεις αρχίζουν με το γνωστό «Εμπιστευθείτε με …» ή «Σας δηλώνω εντίμως …» ή «Υπόσχομαι…» και άλλα παρόμοια. Τέτοιοι πρόλογοι κάνουν επιφυλακτικούς τους υπαλλήλους αφού στο μυαλό τους είναι δεδομένο ότι ο ηγέτης τους οφείλει να τηρεί τις υποσχέσεις του και δεν χρειάζεται να επικαλείται την τιμή του και την αξιοπιστία του προκειμένου να γίνει πιστευτός.
- Ανάληψη ευθυνών
Στην προσπάθειά τους να καλύψουν τις αδυναμίες των υπαλλήλων τους και να αποφύγουν την κατά μέτωπο σύγκρουση μαζί τους, ορισμένοι ηγέτες αναλαμβάνουν ευθύνες που δεν τους ανήκουν. Δηλώσεις όπως «είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από τους υπαλλήλους μου και δεν ευθύνονται αυτοί για την αποτυχία μας. Αναλαμβάνω προσωπικά την ευθύνη», ακούονται συχνά, ιδιαίτερα στο χώρο του ποδοσφαίρου. Όταν ακούσετε έναν προπονητή να κάνει συχνά τέτοιες δηλώσεις, σε λίγο καιρό δεν θα βρίσκεται στη θέση του. Το ίδιο ισχύει και στις επιχειρήσεις. Στην αρχή τέτοιοι ηγέτες εκτιμούνται και θαυμάζονται ιδιαίτερα από τους υπαλλήλους τους. Αν όμως ο ηγέτης δεν φροντίσει να διορθώσει τα κακώς έχοντα που οδήγησαν στην αποτυχία, και ο ίδιος συνεχίσει να αναλαμβάνει την ευθύνη, οι πρώτοι που θα αντιδράσουν θα είναι οι ίδιοι οι υπάλληλοι, οι οποίοι θα αντιληφθούν ότι λέει ψέματα για να καλύψει τις αδυναμίες τους αντί να φροντίσει να τις διορθώσει.
Το ψέμα είναι μεταδοτικό
Το ψέμα είναι μεταδοτική νόσος. Αν ένας ηγέτης λέει συστηματικά ψέματα τότε όλοι οι συνεργάτες του θα τον μιμηθούν. Καμιά φορά, και αν ακόμη δεν τον μιμηθούν, ο κόσμος θα τους χαρακτηρίσει κι αυτούς ψεύτες, μόνο και μόνο γιατί εξακολουθούν να συνεργάζονται με έναν ψεύτη.
Οι συνέπειες
Στον κόσμο των επιχειρήσεων (και όχι μόνο) όταν ένας ηγέτης λέει ψέματα, αργά ή γρήγορα, θα παγιδευτεί από το ψέμα του και θα χάσει την υποστήριξη και το σεβασμό των υπαλλήλων του και των συναδέλφων του, με αποτέλεσμα σύντομα να οδηγηθεί στην αποτυχία και στην απόλυση.
Είναι μερικοί που διαχωρίζουν τα ψέματα σε μεγάλα και σε μικρά, τα λεγόμενα λευκά. Σίγουρα τα πρώτα είναι πολύ πιο επικίνδυνα. Όμως κατά συρροή πολλά μικρά/λευκά ψέματα είναι το ίδιο, ίσως και περισσότερο, επικίνδυνα.
Ο λογαριασμός αξιοπιστίας
Για κάθε ηγέτη λειτουργεί ένας νοητός λογαριασμός αξιοπιστίας. Οι υπάλληλοι θα πιστώσουν ένα νέο ηγέτη τους με αρκετούς βαθμούς αξιοπιστίας. Κάθε φορά που λέει αλήθεια, οι υπάλληλοι τον πιστώνουν με λίγους βαθμούς αξιοπιστίας. Λίγους, γιατί πιστεύουν ότι είναι υποχρέωση του ηγέτη τους να είναι αξιόπιστος. Αντίθετα όταν ο ηγέτης τους λέει ψέματα τον χρεώνουν με πολλούς βαθμούς αναξιοπιστίας, αφού πιστεύουν ότι ο ηγέτης τους δεν πρέπει να λέει ψέματα. Αν ο λογαριασμός του ηγέτη «γυρίσει» χρεωστικός η αξιοπιστία του θα χαθεί ανεπιστρεπτί.
Τι γίνεται στις ΗΠΑ
Στις ΗΠΑ μόνο ένα ποσοστό 60% των ερωτηθέντων υπαλλήλων απάντησαν ότι εμπιστεύονται τον ηγέτη τους. Άραγε στην Κύπρο πόσοι;
Γράφει: Δημήτρης Εργατούδης
