Πολλοί φίλοι, συγγενείς και γνωστοί ρωτάνε: Τι ακριβώς κάνει ένας ακαδημαϊκός; Γιατί συνεχίζει να πηγαίνει στο γραφείο αφού δεν διδάσκει; Γιατί ασχολείται με τη συγγραφή επιστημονικών άρθρων αφού δεν πληρώνεται; Αν διδάσκει μόνο δύο μαθήματα, τότε τι κάνει τις υπόλοιπες ώρες;
Μπορεί όντως κάποιος να περιμένει αυτές τις ερωτήσεις από άτομα που δεν γνωρίζουν το έργο ενός ακαδημαϊκού. Αλλά, δεν περίμενα ποτέ να ακούσω την εξής ερώτηση: Είναι αλήθεια ότι πληρώνεστε ένα εκατομμύριο ευρώ το χρόνο; Πρέπει να δοθεί ένα τέλος σε αυτή την παραπληροφόρηση που άρχισαν κάποιοι από τους βουλευτές αυτού του τόπου αλλά και να ενημερωθεί το ευρύ κοινό για το έργο των ακαδημαϊκών. Όπως επαναλαμβάνει συνεχώς και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου, ήμασταν οι πρώτοι που προτείναμε μείωση μισθών μετά από γενική συνέλευση που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου πριν ακριβώς ένα χρόνο.
Αξίζουμε ή όχι το μισθό μας; Πρώτα απ’ όλα να πούμε ότι ο μισθός των ακαδημαϊκών δεν διαφέρει κατά πολύ από αυτούς των Δασκάλων ή Καθηγητών στη Δημόσια εκπαίδευση. Σε αυτό που διαφέρουμε από άλλους εκπαιδευτικούς είναι ότι η δουλειά μας είναι πολυδιάστατη. Επικεντρωνόμαστε στη μάθηση, στην έρευνα, εκτελούμε διοικητικά καθήκοντα, παίρνουμε μέρος σε διάφορες επιτροπές ή συμβούλια (εγχώρια ή διεθνή).
Μάθηση. Ένα πολύ σημαντικό έργο που πρέπει να διεκπεραιώσουν οι ακαδημαϊκοί είναι η παραγωγή γνώσης. Αυτό γίνεται σε διάφορα επίπεδα. Οι περισσότεροι από εμάς διδάσκουν τόσο προπτυχιακά αλλά και μεταπτυχιακά μαθήματα. Στους προπτυχιακούς πρέπει να δώσεις τις εισαγωγικές γνώσεις που χρειάζονται πάνω στις οποίες θα χτίσουν τη καριέρα τους, ενώ οι μεταπτυχιακοί πρέπει να μάθουν οι ίδιοι να παράγουν επιστημονική γνώση. Η μάθηση όμως, που προσφέρουν οι ακαδημαϊκοί, δεν τελειώνει μετά τα μαθήματα. Είμαστε όλοι ερευνητικοί επόπτες. Εποπτεύουμε την έρευνα τόσο προπτυχιακών όσο και μεταπτυχιακών φοιτητών. Ο ακαδημαϊκός ως ερευνητικός επόπτης καθοδηγεί και δίνει συμβουλές σε όλη αυτή τη διαδικασία. Τέλος, οι ακαδημαϊκοί αναζητούν οι ίδιοι συνεχώς τη γνώση γιατί η επιστήμη δεν αποτελεί στατική αλλά ζωντανή δραστηριότητα.
Έρευνα. Στο χρόνο που μας μένει από τις διάφορες δραστηριότητες που συνδέονται με τη μάθηση, ασκούμε ερευνητική εργασία, κάτι όμως που κοστίζει λεφτά. Αυτά τα λεφτά δεν μας τα δίνει το κράτος. Πρέπει να αναπτυχθεί μία τεκμηριωμένη ερευνητική πρόταση για να μπορεί να τύχει επιτυχούς κρίσης και άρα χρηματοδότησης από διάφορους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, κυρίως από την Ευρώπη. Στη διαδικασία αυτή καλούμαστε να ανταγωνιστούμε άλλους ακαδημαϊκούς, οι πλείστοι από τους οποίους εργάζονται σε πανεπιστήμια που συγκαταλέγονται στα καλύτερα του κόσμου. Όταν καταφέρουμε να κερδίσουμε την επιχορήγηση (που σημαίνει ότι η επιστημονική μας πρόταση επελέγη ανάμεσα στις καλύτερες) πραγματώνεται η έρευνα, μια διαδικασία πολύ χρονοβόρα. Τα ευρήματα αυτής της έρευνας κατατίθενται σε επιστημονικά συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά. Η κάθε παρουσίαση και δημοσίευση συνοδεύεται από το όνομά μας και το Πανεπιστήμιο στο οποίο δουλεύουμε. Με αυτό τον τρόπο γίνεται γνωστή τόσο η δουλειά μας όσο και η επιστημονική εργασία που παράγεται στο Πανεπιστήμιο και κατ’ επέκταση στην Κύπρο.
Διοικητικά και άλλα καθήκοντα. Όλοι οι ακαδημαϊκοί συμμετέχουν σε τμηματικές ή συγκλητικές επιτροπές. Είναι υπεύθυνοι για την ετοιμασία του ακαδημαϊκού προγράμματος. Μπορεί να είναι πρόεδροι ή αντιπρόεδροι τμήματος, υπεύθυνοι ερευνητικού εργαστηρίου ή επιστημονικού κέντρου. Πρέπει να διαχειριστούν χρήματα από επιστημονικά προγράμματα. Κάποιες φορές μπορεί να είναι υπεύθυνοι για αρκετούς άλλους ερευνητές που εργάζονται σε ένα επιστημονικό έργο. Επιπρόσθετα, οι περισσότεροι από τους ακαδημαϊκούς συμμετέχουν σε επιστημονικά συμβούλια συνεδρίων και επιστημονικών περιοδικών.
Αξιολόγηση: Οι ακαδημαϊκοί αξιολογούν συνεχώς το έργο τόσο των φοιτητών τους αλλά και άλλων ακαδημαϊκών και ερευνητών. Συμμετέχουμε σε μεταπτυχιακές και διδακτορικές επιτροπές. Η αξιολόγηση είναι κάτι που γίνεται καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας μας. Όχι μόνο αξιολογούμε άλλους, αλλά και εμείς οι ίδιοι αξιολογούμαστε συνεχώς. Μετά από τουλάχιστον 10 χρόνια σπουδές, τα πανεπιστήμια πρέπει να αξιολογήσουν τις γνώσεις μας και το έργο μας προτού μας προσλάβουν. Σε κάθε ακαδημαϊκή βαθμίδα το έργο μας αξιολογείται από επιτροπές που απαρτίζονται από στελέχη του Πανεπιστήμιου αλλά και από καθηγητές άλλων Πανεπιστημίων παγκοσμίου κύρους. Οπόταν, οι ακαδημαϊκοί πρέπει να πετύχουν σημαντικό επιστημονικό έργο, πρέπει να αποδείξουν την αξία τους ως εκπαιδευτικοί, ως ενεργά μέλη του Πανεπιστημίου και της κοινότητας, αλλά και να αποδείξουν ότι κατάφεραν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση για τη διεξαγωγή βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας. Γι αυτό το λόγο οι ανελίξεις των ακαδημαϊκών είναι σημαντικές.
Κοινωνικό έργο. Οι ακαδημαϊκοί συνεχώς δέχονται προσκλήσεις για να παρουσιάσουν το επιστημονικό τους έργο στο κοινό (π.χ. μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, γιατρούς, πολιτικούς, κ.α.). Ανήκουμε σε επιτροπές στα διάφορα υπουργεία και προσφέρουμε λύσεις σε διάφορα ζητήματα. Μάλιστα, το πανεπιστήμιο βλέποντας πόσο σημαντικό είναι το κοινωνικό έργο των ακαδημαϊκών ανέπτυξε το θεσμό των Ελεύθερων Πανεπιστημίων, τα οποία προσελκύουν πάρα πολύ κόσμο που διψάει για μάθηση. Οι «παραδόπιστοι» καθηγητές τα κάνουν όλα αυτά χωρίς να ζητήσουν οποιαδήποτε επιπρόσθετη πληρωμή.
Η περιγραφή που έδωσα είναι βάσει των εμπειριών μου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν πολλά ακόμη που δεν έχω καλύψει. Πρέπει επίσης να αναφέρω ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από Πανεπιστήμια της Αμερικής ή άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Ελπίζουμε οι φίλοι βουλευτές να κατανοήσουν επιτέλους το έργο των ακαδημαϊκών και ΝΑΙ αξίζουμε με το παραπάνω το μισθό μας. Τουλάχιστον, όταν με ρωτάνε τα παιδιά μου γιατί πρέπει να ξοδέψω ακόμη ένα Σαββατοκύριακο δουλεύοντας, να μπορώ να τους πω περήφανα ότι δουλεύω για την επιστήμη αλλά και για ένα καλύτερο αύριο γι αυτόν το τόπο. Μαζί με την αναγνώριση των ακαδημαϊκών στο εξωτερικό έρχεται και η αναγνώριση του τόπου. Επιλέγουμε να μείνουμε εδώ και να παλέψουμε όλοι μαζί για να κρατηθεί ζωντανό το Πανεπιστήμιο, δίνοντας συνάμα μία ελπίδα στους νέους απόφοιτους.
Γράφει: Κώστας Α. Φάντης
