Τα Θεοφάνεια είναι η μεγάλη γιορτή της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον ποταμό Ιορδάνη από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή. Είναι η τρίτη και τελευταία γιορτή του Δωδεκαημέρου (εορτών των Χριστουγέννων).
Το όνομα προκύπτει από τη φανέρωση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας που συνέβη σύμφωνα με τρεις σχετικές ευαγγελικές περικοπές κατά τη βάπτιση. Για αυτό και ονομάζονται επίσης Επιφάνια και Φώτα.
Ως κύριες τελετές των Θεοφανίων θεωρούνται ο Μέγας Αγιασμός και η Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού (ρίψη του Σταυρού στη θάλασσα,
