Το CyTalks είναι η νέα στήλη του CyprusNews.eu όπου έχει ως στόχο την δημοσίευση συνεντεύξεων, με πρόσωπα που έχουν πράγματα να πουν…
«Μόλις πρόσφατα λάβαμε ανώνυμο γράμμα από νεαρό έφηβο σε λύκειο, μια εκκωφαντική κραυγή για βοήθεια, όπου καταγραφόταν λεπτομερώς το δράμα που περνούσε στο σχολείο από συμμαθητές του…»
Η είδηση του νεκρού Βαγγέλη Γιακουμάκη, τις τελευταίες μέρες έδωσε ένα γερό χαστούκι στην κοινωνία μας. Δυστυχώς η απώλεια ενός νεαρού προσώπου ήταν η αιτία να συζητήσουμε το μεγάλο θέμα του bullying που εδώ και χρόνια αγνοούσαμε θεληματικά την ύπαρξη του, καθώς ήταν πάντα σε όλους μας πιο εύκολο να περιφρονήσουμε ότι δεν ήταν ίδιο με εμάς, παρά να αναπτύξουμε δεκτική συμπεριφορά προς όλους.
Παράλληλα στην Κυπριακή τηλεόραση πρόσφατα είχαμε κρούσμα λογοκρισίας καθώς το κυπριακό κανάλι Mega δεν παρουσίασε ολοκληρωμένα τηλεοπτική σκηνή από την σειρά «Εθνική Ελλάδος» που έκφραζε τον εκφοβισμό που δέχονται ομοφυλόφιλοι, καθώς θεωρήθηκε με ακατάλληλο περιεχόμενο. Με αυτό τον τρόπο κλείσαμε για άλλη μια φορά τα μάτια μπροστά στην σκληρή πραγματικότητα της ωραιοποιημένης μας κοινωνίας που στα λόγια δηλώνει έτοιμη να αποδεχτεί αυτά που τα προηγούμενα χρόνια θεωρούσε «άρρωστο» αλλά στις πράξεις παρουσιάζει τον πραγματικό μας εαυτό που ακόμη αδυνατεί να αγαπήσει και να αποδεκτεί ότι δεν είναι ίδιο με την μάζα.
Μαζί μας αυτή την φορά στο CyTalks έχουμε τον Πρόεδρο της Accept-ΛΟΑΤ Κύπρου, κ. Κώστα Γαβριηλίδη, συζητάμε τα τελευταία γεγονότα αλλά και την θέση που έχουν τα άτομα ΛΟΑΤΙ στην Κυπριακή Κοινωνία.
- Αρχικά θα θέλαμε να μας κάνετε ένα σχόλιο για όσα συνέβησαν στην Ελλάδα και την Κύπρο τις τελευταίες μέρες και πως αντιλαμβάνεστε όλη αυτή την κατάσταση που συμβαίνει;
Αυτό που συνέβηκε στην Ελλάδα μας έχει συγκλονίσει, αλλά δυστυχώς, δεν είναι κάτι που μας εξέπληξε.
Σκεφτείτε πόσο ευάλωτος είναι ένας έφηβος όταν ανακαλύπτει τη σεξουαλικότητά του και σκεφτείτε πόσο ακόμα πιο δύσκολο είναι όταν ταυτόχρονα ανακαλύπτει ότι η σεξουαλικότητά του δεν εμπίπτει στα κοινωνικά στερεότυπα. Βάλτε τον τώρα σε ένα χώρο όπου επικρατεί η ψυχολογία της μάζας και άστε τον να τα βγάλει πέρα μόνος του. Ειδικά αν δεν έχει βρει το θάρρος ο ίδιος να παραδεχτεί αυτό που είναι ούτε καν στο εαυτό του. Οι πλείστοι ΛΟΑΤΙ (Λεσβίες, Ομοφυλόφιλοι, Αμφισεξουαλικοί, Τρανς, Ιντερσεξ) έφηβοι δυσκολεύονται πολύ να κατανοήσουν τι είναι αυτό που νιώθουν για άτομα του ιδίου φύλου και καταπιέζουν τα συναισθήματα τους νομιζόμενοι πως κάτι παράξενο τους συμβαίνει. Πολλοί νιώθουν ντροπή για τον εαυτό τους και δεν έχουν που να στραφούν για βοήθεια. Στα μάτια τους, ολόκληρη η κοινωνία στρέφεται εναντίον τους και νιώθουν απομονωμένοι.
Είναι σε αυτό το περιβάλλον όπου ο εκφοβισμός, πιο γνωστός με την αγγλική έκφραση bullying, είναι που μπορεί να επηρεάσει εξαιρετικά αρνητικά τους νέους. Είναι εκεί όπου συνομήλικοι, συνήθως, στη προσπάθεια τους να επιβληθούν, στέλνουν αρνητικά μηνύματα σε άλλους. Αυτό γίνεται κυρίως εντός του σχολικού περιβάλλοντος από συμμαθητές, στο στρατό από συνομηλίκους ή αργότερα σε νέους από τον περίγυρο τους. Δυστυχώς τα παιδιά και οι έφηβοι που δεν καταφέρνουν να βρουν μόνα τους μια διέξοδο, μπορεί να καταφύγουν στην αυτοκτονία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως παγκόσμια, όπου υπάρχουν έρευνες στο θέμα, οι ΛΟΑΤΙ νέοι έχουν πιο ψηλό ποσοστό αυτοκτονιών.
Και παρόλο που λέω πως αυτό γίνεται διεθνώς, μην γελιέστε – υπάρχουν διάφορες περιπτώσεις ΛΟΑΤΙ αυτοκτονιών και στη χώρα μας, όπου όμως λόγω νομοθεσίας δεν δημοσιεύονται, δεν γίνονται έρευνες και βεβαίως δεν βγαίνει κανείς από την οικογένεια (αν το ξέρει) να πει ότι το παιδί ήταν ΛΟΑΤΙ. Η ειδοποιός διαφορά στο τι έχει να αντιμετωπίσει ένας νέος που εκφοβίζεται γενικά, από έναν νέο που εκφοβίζεται λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού, είναι πως για τον τελευταίο, αυτό πρέπει πάση θυσία να παραμείνει μυστικό: να μην το μάθουν οι φίλοι του, να μην το μάθουν οι γονείς του, να μην τον δουν οι γείτονες, να το κρατήσει για τον εαυτό του. Άρα δεν θα ζητήσει βοήθεια, άρα δεν θα το μοιραστεί με κάποιον, άρα δεν θα ξαλαφρώσει σε καμία περίπτωση. Θα μαζεύει μόνος του τις προσβολές και θα εύχεται να δοθεί ένα τέλος. Κάποιες φορές, αυτό τέλος αποφασίζει να το δώσει ο ίδιος γιατί δεν αντέχει άλλο.
- Θεωρείτε ότι τα ΛΟΑΤΙ άτομα έχουν ισότιμη θέση στην κυπριακή κοινωνία; Αν αναλογιστούμε και το 1ο Gay Pride που πραγματοποιήθηκε τον προηγούμενο Μάη…
Αν τα ΛΟΑΤΙ άτομα είχαν ισότιμη θέση στην Κυπριακή κοινωνία, δεν θα συζητούσαμε αυτή τη στιγμή. Τα ΛΟΑΤΙ άτομα έχουν ισότιμες υποχρεώσεις με τους υπόλοιπους πολίτες (φόρους, θητεία στο στρατό κτλ) αλλά δεν έχουν ισότιμη αναγνώριση από το κράτος. Το μόνο πράγμα που έκανε το κράτος από τον καιρό της σύστασής του είναι να αλλάξει τη νομοθεσία που ουσιαστικά παρουσίαζε την ομοφυλοφιλία ως απαγορευμένο έγκλημα, κι αυτό μόνο αφού διασύρθηκε στα Ευρωπαϊκά δικαστήρια από τον κ Μοδινό. Τίποτα άλλο δεν έχει μετακινηθεί από τη θέση του. Δεν υπάρχει καν η στοιχειώδη θέληση για κατανόηση του θέματος από τους υφιστάμενους που είναι σε θέσεις κλειδιά και που θα έπρεπε να ενδιαφέρονται για τα προβλήματα όλων των Κυπρίων ανεξαρτήτως στοιχείων διαφορετικότητας.
Η κατάσταση δεν πρόκειται να αλλάξει αν η κοινωνία μας δεν αλλάξει. Και η κοινωνία δεν πρόκειται να αλλάξει αν και το ίδιο το κράτος δεν την βοηθήσει. Αντιθέτως, παρατηρούμε ότι η κοινωνία κάνει κάποιο δειλά βήματα μπροστά αλλά το κράτος είναι δεμένο στο υπάρχον στάτους κβο και αρνείται να ακολουθήσει. Πέρσι πριν από το Pride, με όλο τον πόλεμο που δεχτήκαμε, ήρθαν και μας υποστήριξαν στην Πορεία Υπερηφάνειας 4.500 άτομα, ΛΟΑΤΙ και μη. Το μέγεθος και η ατμόσφαιρα ήταν πρωτοφανής, ενώ η παρουσία και οι υποσχέσεις ΟΛΩΝ σχεδόν των εκπροσώπων των κοινοβουλευτικών κομμάτων μας έδιναν την ελπίδα ότι κάτι αλλάζει. Κι όμως, ένα χρόνο μετά, το νομοσχέδιο ενάντια στην ομοφοβική βία και ρητορική βρίσκεται στο ίδιο συρτάρι που το αφήσαμε και πέρσι, μαζί με το σύμφωνο συμβίωσης. Η κυβέρνηση και στις δύο περιπτώσεις, αντίθετα με προεκλογικές δεσμεύσεις, δεν έχει ρωτήσει καν εμάς, τα ΛΟΑΤΙ άτομα, την γνώμη μας για το θέμα.
Κι εδώ θέλω να σημειώσω και το εξής: εκτός από μερικές λύσεις σε κάποια βασικά νομικά προβλήματα που θα προσφέρει το σύμφωνο συμβίωσης στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, θα βοηθήσει και σε κάτι ακόμα, εξ ίσου σημαντικό, που θα βοηθήσει ολόκληρη την κοινωνία. Κατοχυρώνοντας νομικά τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις θα τις βγάλει από τις κρυψώνες τους και θα βοηθήσει την κοινωνία να καταλάβει ότι αυτές υπάρχουν, από πάντα υπήρχαν και δεν εμποδίζουν σε τίποτε την κανονική ροή της ζωή των μη-ΛΟΑΤΙ ατόμων.
Και ακόμα κάτι: πώς να μιλήσουμε σοβαρά για ομοφοβικό εκφοβισμό όταν το ίδιο το κράτος εξακολουθεί να μην καταγράφει τις καταγγελίες ομοφοβικής βίας, επιμένοντας να τις κρύβει στη γενικότερη κατηγορία της ρατσιστικής βίας; Αν αυτή τη στιγμή ζητήσει κανείς στατιστικά στοιχεία για ομοφοβική βία, το κράτος θα απαντήσει ότι «στην Κύπρο δεν έχουμε». Αφού δεν τα σημειώνετε ως τέτοια, πως θα φανεί τι έχουμε; Και να σημειώσω εδώ, ότι ομοφοβική βία δεν έχουμε μόνο στο δρόμο και στα σχολεία. Έχουμε και στα σπίτια μας…
- Εσείς ως πρόεδρος της Accept-ΛΟΑΤ Κύπρου δεχθήκατε από τα άτομα της κοινότητας σας καταγγελίες για εκφοβισμό- bullying. Αν ναι πως τα αντιμετωπίσατε;
Φυσικά. Λαμβάνουμε καταγγελίες από άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας που αφορούν τον εκφοβισμό αλλά είναι ακόμη πιο λυπηρό όταν λαμβάνουμε μηνύματα για βοήθεια από απεγνωσμένα παιδιά και εφήβους λέγοντας μας πως τους συμπεριφέρονται συνομήλικοι τους ή κάποιες φορές ο ίδιος ο οικογενειακός περίγυρος.
Μόλις πρόσφατα λάβαμε ανώνυμο γράμμα από νεαρό έφηβο σε λύκειο, μια εκκωφαντική κραυγή για βοήθεια, όπου καταγραφόταν λεπτομερώς το δράμα που περνούσε στο σχολείο από συμμαθητές του. Είναι θέμα που χειρίστηκε η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, η οποία ήταν επίσης παραλήπτης. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όμως, σίγουρα πιο πολλές από ότι φαντάζεται ο μέσος Κύπριος, που αφορούν το θέμα του εκφοβισμού, και μην ξεχνάτε πως ομοφοβικό εκφοβισμό δέχονται και άτομα που δεν είναι ΛΟΑΤΙ, αλλά καταπιέζονται από τρίτους που πιστεύουν ότι είναι είτε γκέι είτε αμφισεξουαλικοί είτε άλλο. Ακόμα και σήμερα να φανταστείτε έλαβα μήνυμα από νέο που ζητά βοήθεια για το θέμα.
Τώρα για την αντιμετώπιση, αντιμετωπίζουμε τη κάθε περίπτωση διαφορετικά. Αν μιλούμε για παιδία τότε, συνήθως, μέσω άλλων οργανώσεων και θεσμών προσπαθούμε να έρθει ψυχολογική βοήθεια στα θύματα. Για ενήλικους, έχουμε μόνιμες ομάδες υποστήριξης σε Λευκωσία και Λεμεσό και καλούμε τα άτομα που υποφέρουν να έρθουν να μας βρουν για να συζητήσουμε. Στις ομάδες υποστήριξης προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε ΛΟΑΤΙ άτομα μέσω των ανταλλαγής κυρίως εμπειριών, με την βοήθεια εθελοντών συντονιστών.
Να προσθέσω τέλος, πως αυτό το μήνα προχωρήσαμε στη παρουσίαση ηλεκτρονικού οδηγού όπου καταγράφουμε τρόπους όπου νέοι και έφηβοι μπορούν να προστατευτούν ενάντια στο ομοφοβικό εκφοβισμό στο διαδίκτυο. Ήταν με χαρά που κάναμε την παρουσίαση μαζί με την στήριξη της Επίτροπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, τον Οργανισμό Νεολαίας Κύπρου και το Συμβούλιο Νεολαίας Κύπρου, αλλά δυστυχώς στην απουσία Κυβερνητικών απεσταλμένων και υπαλλήλων του Υπουργείο Παιδείας. Ελπίζουμε πάντως πως θα φτάσει το μήνυμα στα αφτιά αυτών που υποφέρουν και πως θα μάθουν ότι μπορούν να έρθουν σε εμάς για στήριξη.
- Τι θα πρέπει να κάνουμε ως κοινωνία για να προχωρήσουμε σε αυτά τα θέματα; H παιδεία μας καλλιεργεί αντίληψη δεκτικότητας και αποδοχής όλων των ατόμων ασχέτως σεξουαλικής ταυτότητας ή άλλων διαφορών;
Η Παιδεία είναι το βασικότερο συστατικό που βοηθά τη βελτίωση οποιασδήποτε κοινωνίας. Δυστυχώς, οι προσπάθειες που γίνονται στη χώρα μας είναι σπασμωδικές και χωρίς συνέχεια, χωρίς σοβαρό πρόγραμμα με αρχή, μέση και τέλος, και χωρίς την εμπλοκή των ίδιων των ΛΟΑΤΙ ατόμων σε οποιοδήποτε κρατικό σχεδιασμό. Κατά διαστήματα και συνήθως με πρωτοβουλίες τρίτων, γίνονται διάφορες ενέργειες εναντίον του εκφοβισμού στα σχολεία αλλά ακόμα και από αυτές, με ελάχιστες εξαιρέσεις, σχεδόν πάντα απουσιάζει το θέμα του ομοφοβικού εκφοβισμού ή είναι θέμα στο οποίο γίνεται απλή αναφορά. Κι όπως ήδη είπα, ο ομοφοβικός εκφοβισμός αποτελεί ίσως τη μοναδική περίπτωση που το θύμα αδυνατεί εκ των πραγμάτων να ζητήσει βοήθεια.
Δεν πιστεύω ότι η Παιδεία ενεργά μαθαίνει στα παιδιά ότι δεν πρέπει να αποδέχονται τη διαφορετικότητα, αλλά σίγουρα δεν τα μαθαίνει ουσιαστικά και μεθοδικά να την αποδέχονται. Τα παιδιά από πολύ μικρά, από το νηπιαγωγείο ακόμα, θα πρέπει να μαθαίνουν με τον ίδιο τρόπο που μαθαίνουν αριθμητική και τραγουδάκια προσευχής, ότι δεν είμαστε όλοι ίδιοι, αλλά ότι είμαστε όλοι ίσοι. Όλοι άνθρωποι. Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο με το περιβάλλον που δημιουργούν, αλλά αν ληφθούν οι σωστές αποφάσεις και η Παιδεία αποφασίσει να ασχοληθεί ουσιαστικά και ενεργά με το αυτό το θέμα, προτού το καταλάβουμε θα έχουμε γονείς που όταν ήταν οι ίδιοι παιδιά, έμαθαν να αποδέχονται το διαφορετικό και να συμβιώνουν μαζί του. Τότε οι περιπτώσεις που συζητάμε τώρα, θα γίνουν οι – σπάνιες – εξαιρέσεις οι οποίες θα απομονώνονται από το ίδιο το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο συμβαίνουν.
Αλλά αυτή τη στιγμή, ούτε οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν τύχει εκπαίδευσης για το πώς να χειρίζονται τα θέματα ομοφοβικού εκφοβισμού. Στην Accept λαμβάνουμε αιτήματα από εκπαιδευτικούς, που αντιλαμβάνονται το πρόβλημα και ψάχνουν τρόπους να βοηθήσουν. Αν όμως δεν προχωρήσει το ίδιο το Υπουργείο, έστω με μια απλή ενημερωτική εγκύκλιο για αρχή, εμείς ως οργάνωση δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά, τόσο λόγω των ελάχιστων διαθέσιμων πόρων μας, αλλά κυρίως λόγω των διαδικασιών του Υπουργείου. Έχουμε περιπτώσεις εκπαιδευτικών που επικοινωνούν μαζί μας γιατί υποψιάζονται πως ένα παιδάκι στην τάξη τους, είναι γκέι, αλλά δεν ξέρουν πως μπορούν να το βοηθήσουν χωρίς να βρουν τον μπελά τους είτε από το Υπουργείο είτε από τους γονείς που οι ίδιοι δεν είναι ενήμεροι οι ίδιοι για το θέμα του σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου. Αυτά δεν είναι απλά πράγματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν αποκλειστικά με το ένστικτο και την καλή διάθεση του εκπαιδευτικού. Χρειάζεται σοβαρή επιστημονική στήριξη από ψυχολόγους και εκπαιδευτικά ιδρύματα, τόσο για το ίδιο το παιδί, όσο και για τους γονείς του, αλλά και για τον περίγυρό του, την τάξη του. Πώς θα αναλάβει ο εκπαιδευτικός κάτι τόσο δύσκολο χωρίς να είναι εφοδιασμένος με τις γνώσεις;
Είναι καιρός να γίνουν ειλικρινά βήματα για το θέμα από το κράτος. Για ακόμα μια φορά, εμείς λέμε πως είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε σε αυτά.
