Τη Μαρία τη βλέπω συχνά. Το σπίτι της είναι 200 μέτρα μακριά από το δικό μου. Πήγαμε στο ίδιο δημοτικό σχολείο μαζί, αν και είναι μερικά χρόνια (το πολύ 3) πιο μικρή από μένα.
Λίγες μέρες μετά την αρχή της σχολικής χρονιάς, το άκουσα για πρώτη φορά: Ρε, εν καθυστερημένη τούτη! Και το γνωστό χαχανητό να ακολουθεί.
Στην αρχή το πήρα για πείραγμα. Από αυτό που κάνουν τα παιδιά το ένα προς το άλλο. Καθώς το άκουγα και το ξανάκουγα συχνά, κάθε φορά ήμουν πιο σίγουρος πως δεν επρόκειτο περί πειράγματος. Δεν επρόκειτο περί υπερβολής. Τα παιδιά μπορούν να είναι πολύ σκληρά. Δεν είναι τυχαίο το «Από μικρό κι από τρελό, θα μάθεις την αλήθεια.» Ελλείψει φίλτρου κοινωνικής αβρότητας που αποκτούμε μεγαλώνοντας, ότι κατεβαίνει στο μυαλό ενός παιδιού, θα το πει. Και με τον τρόπο ακριβώς που το σκέφτηκε.
Ώσπου μια μέρα είδα από κοντά τη Μαρία. Στο ίδιο σχολείο ήμασταν και σχεδόν στην ίδια γειτονιά, δεν γινόταν να μην την έβλεπα ποτέ. Οι δρόμοι μας διασταυρώθηκαν.
Το πρώτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση, ήταν το τεράστιο χαμόγελο της. Και αμέσως μετά, πρόσεξα τα μεγάλα, εκφραστικά μάτια της. Γεμάτα με λίγη απορία και πραγματική καλοσύνη. Θυμάμαι της χαμογέλασα. Λίγο από αμηχανία, λίγο από έλλειψη επιλογής.
Όταν άρχισε να μου μιλά, κατάλαβα πως δεν ήταν πειράγματα, ούτε υπερβολές τα όσα άκουγα. Δεν ήταν όπως τα άλλα παιδιά της πρώτης τάξης. Κι εκεί μ’έπιασε ακόμη περισσότερη αμηχανία: πως να συμπεριφερθώ? Να αναπροσαρμόσω τον τρόπο μου? Ή να είμαι όπως θα ήμουν με οποιοδήποτε άλλο παιδί στην ηλικία της?
Δεν θυμάμαι πως κύλησε η κουβέντα μας. Δεν θυμάμαι τι ακριβώς κάναμε. Ως αγοράκι γύρω στα 9, κι εκείνη κοριτσάκι γύρω στα 6, η κοινωνική μας συναναστροφή ήταν σίγουρα περιορισμένη. Το μετανιώνω τώρα, αλλά είναι πολύ αργά.
Τη Μαρία την έβλεπα συχνά. Πάντα με ένα τεράστιο χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπο της. Αν και ξέρω πως μάλλον κάνω λάθος, ελπίζω να μην ένιωσε ποτέ την περιθωριοποίηση των υπολοίπων. Αν και ξέρω πως μάλλον κάνω λάθος, ελπίζω να μην έφτασαν ποτέ στα αυτιά της οι διάφορες κουβέντες και χαρακτηρισμοί για το πρόσωπο της. Να μην είχε ποτέ καταλάβει πως την σχολιάζαμε στο σχολείο.
Δεν είμαι ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης. Για αυτό τον λόγο δε θα συζητήσω τα υπέρ και τα κατά της ένταξης παιδιών όπως η Μαρία στην δημόσια εκπαίδευση. Είμαι όμως, όσο και όλοι μας, πολίτης μιας κοινωνίας που περιτριγυρίζει τη Μαρία, όπως και πολλές άλλες Μαρίες και Μάριους σαν αυτή. Κι αυτό μου δίνει το δικαίωμα, αλλά και την ευθύνη, να αναρωτηθώ και να προβληματιστώ. Μου δίνει την υποχρέωση να συνυπάρξω μαζί της και να χτίσουμε μαζί το αύριο μας. Που πρέπει να είναι εξίσου όμορφο και δίκαιο για μένα και για εκείνη.
Εξακολουθώ να βλέπω τη Μαρία στη γειτονιά που ακόμα μένουν οι γονείς μου. Μια μέρα την είδα και στο σουπερμάρκετ, δίπλα σε ένα ταμείο, να βοηθά στην τακτοποίηση των προϊόντων που αγοράζουν οι πελάτες σε σακούλια για να τα μεταφέρουν. Πάντα με το ίδιο χαμόγελο. Και συχνά την βλέπω να περπατά από και προς το σπίτι της. Το χαμόγελο εκεί. Πάντα ζωγραφισμένο στο πρόσωπο της. Είναι μεγάλη κοπέλα τώρα. Κάπου γύρω στα 35.
Και αναρωτιέμαι:
- Πως είναι η καθημερινότητα της;
- Συνεχίζεται άραγε η λεκτική κακοποίηση προς το πρόσωπο της;
- Εξακολουθεί να υφίσταται η περιθωριοποίηση της;
- Έχει βρει κάποιον άνθρωπο να μοιραστεί τη ζωή της;
- Έχει γνωρίσει την αγάπη, τον έρωτα, το σεξ;
- Πόσο πιο «μπροστά» μπορώ να θεωρώ ότι είμαι εγώ;
- Πόσο πιο «προχωρημένη» είναι μια άλλη 35χρονη που μόνη της έγνοια είναι ποια τσάντα θα αγοράσει;
- Πόσο πιο «εξελιγμένος» είναι ένας 35χρονος που μόνη του έγνοια είναι ποιο αυτοκίνητο θα οδηγεί;
- Πόσο πιο «αναπτυγμένη» είναι μια κοινωνία που δεν αγκαλιάζει όλους τους πολίτες της με την ίδια αγάπη;
Συνέχισε να χαμογελάς, Μαρία! Ίσως τελικά, αν αγνοείς κάποια πράγματα που συμβαίνουν, μπορείς να είσαι πραγματικά ευτυχισμένος. Αλλιώς, έχουμε κάθε λόγο να μην χαμογελούμε ποτέ.
Γράφει: Γιώργης Ρεγγίνος
