Ένα παλιό αμερικανικό ρητό λέει πως «Τα όπλα δεν σκοτώνουν, οι άνθρωποι σκοτώνουν» (‘guns don’t kill people, people kill people’). Μέχρι το επόμενο περιστατικό τουλάχιστον.
Η συζήτηση που έχει ξεσπάσει παντού για το τελευταίο μακελειό στο Κονέκτικατ επαναλαμβάνει τον εαυτό της με τον ίδιο ρυθμό που ο Larry Vickers (ψάξτε τον στο youtube) ανεβάζει επεισόδια στην εκπομπή του για την ιστορία των γερμανικών τυφεκίων εφόδου.
Το ερώτημα είναι απλό: Αρκεί μια νομοθεσία υπέρ της οπλοκατοχής να αποτελεί κάθε φορά την βαθύτερη αιτία πίσω από έναν «ψυχάκια» που αρπάζει ένα πολυβόλο εισβάλλει σε ένα σχολείο και σπέρνει τον όλεθρο; Όσο απλό κι αν είναι αυτό το ερώτημα άλλο τόσο σύνθετη είναι η απάντησή του. Η προσωπική μου άποψη με βρίσκει 100% σύμφωνο με τον Μάικλ Μουρ και το περιεχόμενο του ντοκιμαντέρ του ‘Bowling For Columbine’ (2002). Σε μια χώρα, όπως οι Η.Π.Α., όπου μεγάλο ποσοστό των διαπραχθέντων φόνων ετησίως εμπερικλείουν τη χρήση ενός πυροβόλου όπλου κάτι πάει στραβά με την οπλοκατοχή… Για την ακρίβεια, είναι μεγάλο το ποσοστό αυτών που κατέχουν, νόμιμα –μιας και είναι η κουβέντα μας- ένα όπλο.
Η λύση του προβλήματος όσο απλή κι αν δείχνει, είναι κατεξοχήν… αμερικάνικη. Πέραν της περιώνυμης 2ης τροπολογίας του αμερικανικού Συντάγματος (παραθέτω: ‘A well–regulated Militia, being necessary to the security of a free State, the right of the people to keep and bear Arms, shall not be infringed’) το ζήτημα περιπλέκεται με τους επιμέρους περιορισμούς του ομοσπονδιακού συστήματος καθώς και τη «παράδοση» της εκάστοτε Πολιτείας. Μια ριζική αλλαγή του νομικού πλαισίου για την οπλοκατοχή στις Η.Π.Α. δεν απαιτεί μόνο μίνιμουμ 38 Πολιτείες (από τις 51) αλλά και επικύρωση από τη πλειοψηφία του Κογκρέσου (ήτοι τα 2/3). Στη δε περίπτωση που κάτι τέτοιο θα μπορούσε να καταστεί δυνατό, πάντα θα καραδοκεί το Supreme Court για να κρίνει οποιαδήποτε απόφαση αντισυνταγματική. Άρα το ζήτημα δεν είναι αρκούντως θεσμικό, όσο πολιτικό. Και εδώ είναι που μπλέκεται ακριβώς αυτή η ‘trigger happy’ κουλτούρα της αμερικανικής κοινωνίας…
Διαφωνώ κάθετα με τη λογική ότι ο μέσος Αμερικανός είναι ένας redneck γιάνκης με δίκαννο, καρό πουκάμισο και μισοσβησμένη γόπα στο στόμα. Στην Αμερική όμως, τα όπλα πωλούνται σαν τα κάρβουνα του περιπτέρου… Η διάχυση της οπλοκατοχής στην αμερικανική κουλτούρα είναι το σωρευτικό αποτέλεσμα αιώνων κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζύμωσης που στρέφεται γύρω από τη χρήση όπλων. Στη Κύπρο, που κάθε έφεδρος σπίτι του βαστά κι από ένα G3, και που το κυνήγι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας του μέσου Κυπραίου γιατί δεν γίνονται μακελειά τύπου Ορόρα, Κονέκτικατ και Κoλουμπάιν; Προφανώς, γιατί όταν ακούς Κύπρο σκέφτεσαι το χαλούμι και την Αγία Νάπα παρά το Τόμμιγκαν και την Colt…
Η νόμιμη οπλοκατοχή και χρήση πυροβόλων όπλων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της δημόσιας κουλτούρας των Αμερικάνων. Η περίφημη NRA (National Rifle Association) που ιδρύθηκε το 1871 δεν αποτελεί μόνο ένα πανίσχυρο λόμπι με εκπροσώπους από μεγάλες εταιρείες κατασκευής και προώθησης οπλικών συστημάτων αλλά και ένα πεδίο εκδήλωσης ενός ιδιαίτερου lifestyle. Διάσημες προσωπικότητες από ηθοποιούς μέχρι εκπροσώπους της πολιτικής ζωής αποτελούν μέλη της εν λόγω ένωσης, ενώ ενδεικτικά Πρόεδροι των Η.Π.Α. από τον Γκραντ (διετέλεσε και Πρόεδρος της ένωσης) και τον Ρούζβελτ μέχρι τον Νίξον, τον Ρέιγκαν και τον Μπους αποτέλεσαν επιφανή μέλη της. Παρά τη κριτική που δέχεται από ανθρωπιστικές οργανώσεις, ακτιβιστές ακόμη και… άλλες οργανώσεις οπλοκατόχων, η NRA διαθέτει τεράστια κονδύλια για τη προώθηση του δικαιώματος της οπλοκατοχής, για τη χρηματοδότηση πολιτικών αγώνων υποψηφίων η ακόμη και για τη νομική στήριξη υποδίκων με υποθέσεις που συνδέονται με τη παράνομη χρήση ή διάθεση όπλων.
Στον αντίποδα, η αμερικανική βιομηχανία όπλων, πέραν των κολοσσών που κατασκευάζουν «εξωτικά» όπλα όπως προηγμένα αεροσκάφη ή βαλλιστικούς πυραύλους, στηρίζεται κατεξοχήν στη κατασκευή πιστολιών, ραβδωτών (το σύνολο των πολεμικών τυφεκίων) και λειόκαννων τυφεκίων (κυνηγετικά). Οι πρώτες δύο κατηγορίες συνδέονται άρρηκτα με το κυνήγι, μιας και στην αμερικανική κυνηγετική κουλτούρα υπάρχουν και θηράματα που απαιτούν τη χρήση βαρύτερων διαμετρημάτων. Με μια απλή περιήγηση στο ίντερνετ θα μπορούσε κανείς να εντοπίσει τουλάχιστον 4-5 φίρμες που κάνουν αναπαραγωγή και διάθεση των «ιστορικών» αμερικανικών όπλων, όπως το τυφέκιο Μ1, το οπλοπολυβόλο BAR, το «θρυλικό» υποπολυβόλο Τόμσον (υπόδειγμά του μπορείτε να βρείτε ακόμη και στο μουσείο αγώνος της ΕΟΚΑ) και το πιστόλι 1911 (το αρχέτυπο «σαρανταπεντάρι»). Οι τιμές αυτών, από 500 έως 1500 περίπου δολάρια, είναι προσιτές αν αναλογιστεί κανείς ότι ένα λαπτοπ της Mac κοστίζει περίπου 1100 δολάρια… Τα όπλα αυτά, κατεξοχήν πολεμικής χρήσης, αποτελούν το αντικείμενο συλλογής πολλών συλλεκτών (μια τέτοια ήταν και η μητέρα του μακελάρη του Κονέκτικατ) οι οποίοι εντρυφούν καθημερινά και περισσότερο σε μια κουλτούρα η οποία προβάλλει το Β’ ΠΠ και την αμερικανική συμμετοχή σε αυτόν σαν «ένα λαμπρό παράδειγμα δίκαιου πολέμου» μια λογική που σίγουρα αποπροσανατολίζει τον μέσο πολίτη από την όχι και τόσο δίκαιη ανάμιξη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής σε διεθνείς υποθέσεις.
Παράλληλα, στην Αμερική ανθούν (κατ’ αντιστοιχία με τα λευκωσιάτικα πάρκινγκ) πάνω από 8000 ‘shooting camps’ ήτοι θεματικά πάρκα σκοποβολής, όπου ο οποιοσδήποτε μπορεί να ασκήσει την τρέλα του. Στο ίντερνετ μάλιστα βρήκα ένα «εξαιρετικό» στο οποίο ο χρήστης μπορεί να ρίξει αποκλειστικά με ιστορικά όπλα «σοβιετικής» σχεδίασης, μάλιστα στη τεράστια διαδικτυακή του κοινότητα (βλέπε φόρουμ) υπήρχαν ζωηρές συζητήσεις για τη βελτίωση, με τη χρήση παρελκομένων, των γνωστών μας Καλάσνικοφ…
Αρκεί όμως από μόνη της η διάδοση των όπλων να επιφέρει τόσο μεγάλη εγκληματικότητα και συγκεκριμένα περιστατικά μαζικών πυροβολισμών σε δημόσιους χώρους; Σε αυτό το ερώτημα η αμερικανική κοινή γνώμη μάλλον υποκρίνεται. Οι «ειδικοί» ανακαλύπτουν κάθε φορά λόγους όπως η ενδοοικογενειακή βία, η μέταλ μουσική (sic), τα ηλεκτρονικά παιχνίδια κτλ. Συνήθως, η κοινή λογική επιβάλλει την γνώμη ότι ο κυνηγός ή ο σκοπευτής συνήθως είναι υπεύθυνα άτομα, γνώμη στην οποία συνηγορώ ως γιος κυνηγού που μεγάλωσα με την εικόνα του πατέρα μου να «λύνει» δίκαννα και καραμπίνες στο μπαλκόνι του διαμερίσματός μας στην Αθήνα επιστρέφοντας από κυνήγι τις Κυριακές. Ο κοινός τόπος όμως όλων αυτών των μακελειών, συνδέεται με τα όπλα αυτά καθ’ εαυτών. Τα φονικά εργαλεία σε αυτές τις περιπτώσεις ήταν τυφέκια και πιστόλια που αγοράστηκαν νόμιμα από αντίστοιχα καταστήματα. Δεν αμφιβάλλω ότι όλες οι περιπτωσιολογίες των ατόμων που διέπραξαν τα εγκλήματα ήταν ψυχοπαθολογικές. Αν όμως δεν μπορείς να ελέγξεις την ψυχολογία του καθενός, τουλάχιστον μπορείς να ελέγξεις την πρόσβασή του σε οτιδήποτε, πόσο μάλλον στην αγορά οπλισμού…
Η πλούσια παράδοση του Supreme Court στις Η.Π.Α. εμπερικλείει υποθέσεις όπως η περίφημη ‘Steel Seizure’ (αξίζει να την αναζητήσετε-δείτε) σχετικά με το πώς προσλαμβάνουν την παραγωγή όπλων ολιστικά το δίπολο Κογκρέσου – Προέδρου. Ο περιορισμός των όπλων στην αμερικανική επικράτεια, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι συνταγματικό ζήτημα όσο πολιτικό. Κι αυτό απαιτεί πολιτική βούληση η οποία δείχνει να μην υφίσταται… Η Αμερική και ο κόσμος κατ’ επέκταση θρηνεί για τη τραγική δολοφονία νεαρών μαθητών σε ένα σχολείο του Κονέκτικατ χωρίς να προτείνει λύση για τον περιορισμό της οπλοκατοχής στο εσωτερικό της και χωρίς –με εξαίρεση φωνών- να αναλογίζεται τα εγκλήματα που πιθανώς διαπράττει σε κάθε γεωγραφικό μήκος και πλάτος ανά την υφήλιο. Ίσως γιατί ο «γιάνκης από το Κονέκτικατ», όπως τον φαντάστηκε ο μεγάλος Μάρκ Τουαίην το 1889 στην τρομερή του σάτιρα, εξακολουθεί να υφίσταται και να ενσαρκώνεται κάθε φορά στον επόμενο προβληματικό νέο… που μπορεί να πιάσει το Colt του.
Γράφει: Γιάννης Ιωάννου
