Το πιο σημαντικό συμπέρασμα από τη Διεθνή Διάσκεψη της Γενεύης για το κυπριακό είναι ότι, για 1η φορά έγινε πράξη εκείνο το οποίο διατυμπάνιζαν διάφοροι πριν από χρόνια έχοντας βεβαίως υπόψη τους κάτι εντελώς διαφορετικό από το χθεσινό.
Την Πέμπτη 12 Ιανουαρίου 2017, το κυπριακό τοποθετήθηκε για πρώτη φορά με τόσο ξεκάθαρο τρόπο μπροστά στην Τουρκία και στον διεθνή παράγοντα ως ένα ευρωπαϊκό θέμα. Η “διεκδίκηση” της Ε.Ε. για να έχει ρόλο και λόγο στην μελλοντική ασφάλεια της Κύπρου δεν ήταν συμβολική αλλά ουσιαστική.
Επειδή ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η Επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διπλωματίας εκπροσωπούν μία σύγχρονη και εντελώς διαφορετική αντίληψη της έννοιας ασφάλειας από εκείνη την οποία επιθυμεί να συντηρήσει η Τουρκία.
Η ενόχληση του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών ήταν χαρακτηριστική. Η Τουρκία είπε, «θα πρέπει να διατηρήσει το καθεστώς της εγγυήτριας χώρας, ενώ τα τουρκικά στρατεύματα θα πρέπει να παραμείνουν στο νησί (…) Ποια από τις συγκρούσεις έχει καταφέρει να αποτρέψει η ΕΕ μέχρι στιγμής; (…) Η δομή (σ.σ. η ΕΕ) που δεν μπορεί να επιλύσει τα υπάρχοντα προβλήματα και εμμένει στην πολιτική της των δύο μέτρων και δύο σταθμών σε πολλά θέματα φυσικά δεν θα είναι σε θέση να προσφέρει ασφάλεια στο νησί»
Η αντίληψη της Τουρκίας για την ασφάλεια αφορά στη δυνατότητα χρήσης στρατιωτικής βίας. Η αντίληψη της Ε.Ε. για την ασφάλεια αφορά στην ρητή εφαρμογή του κράτους δικαίου, στη διάκριση των εξουσιών, στο σεβασμό στη μειοψηφία, στις δημοκρατικές διαδικασίες, στις ατομικές ελευθερίες, στα ανοικτά σύνορα και στην ελεύθερη αγορά.
Το εσωτερικό πλαίσιο ασφάλειας της ομοσπονδιακής Κύπρου πρέπει να εδράζεται στο τελευταίο. Η διασφάλιση της έννομης τάξης είναι που θα αποτελέσει την ισχυρότερη ασπίδα ασφαλείας για τους πολίτες του νέου κράτους.
Πέραν τούτου, από άποψη διαδικασίας η Διεθνής Διάσκεψη της Γενεύης αξιολογείται επιτυχώς. Επί του σημειολογικού, η ελληνοκυπριακή πλευρά όχι μόνο δεν είχε απώλειες αλλά αντίθετα βγήκε ενισχυμένη από την όλη διαδικασία. Η κατάθεση χάρτη από την τουρκοκυπριακή πλευρά πιστώνεται στα θετικά όπως και η δέσμευση όλων των συντελεστών να συνεχιστεί η συζήτηση σε τεχνοκρατικό επίπεδο.
Επί της ουσίας όμως, οφείλουμε να παραδεχθούμε ότι δεν έχει σημειωθεί κάποια σημαντική πρόοδος. Εκείνο ωστόσο το οποίο κατά την άποψή μου πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι για πρώτη φορά η Τουρκία προσήλθε στο τραπέζι για συζήτηση του θέματος ασφάλειας και εγγυήσεων. Καθώς επίσης και ότι πέρα από τις συνήθεις διακηρυγμένες απαράδεχτες θέσεις της, η Τουρκία συμφώνησε να συμμετάσχει σε μία διαδικασία όπου θα εκπροσωπείται και η Κυπριακή Δημοκρατία -είτε θέλει είτε δε θέλει να το αναγνωρίσει- καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Θεωρώ ότι, η διαδικασία όπως συμφωνήθηκε, με την τεχνοκρατική επεξεργασία να προηγείται της πολιτικής διάσκεψης ότι είναι ορθή και περισσότερο ασφαλής για να μπορέσει να υπάρξει ένα συμφωνημένο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορεί να διεξαχθεί ένας πιο ουσιαστικός και παραγωγικός διάλογος για ένα εναλλακτικό σύστημα ασφάλειας χωρίς εγγυήσεις.
Κλείνοντας, η Διάσκεψη της Γενεύης ήταν ένα καθοριστικό ιστορικό γεγονός στην πορεία επίλυσης του κυπριακού. Το ότι παρακάθισαν οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις για πρώτη φορά γύρω από το τραπέζι υπό την αιγίδα του ΟΗΕ με αντικείμενο συζήτησης την ασφάλεια και τις εγγυήσεις δεν πρέπει ούτε να παραβλέπεται ούτε και να υποβαθμίζεται από κανένα. Το θέμα της ασφάλειας είναι ευαίσθητο, σύνθετο και ακανθώδες αλλά έχουμε το χρέος να προσπαθήσουμε να εξεύρουμε κάτι εναλλακτικό. Διαφορετικά, θα εξακολουθήσουν να παραμένουν σε ισχύ οι συνθήκες του 1960. Κανένας δε μπορεί να εγγυηθεί την τελική στάση της Τουρκίας αλλά θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή συντρέχουν οι καλύτερες προϋποθέσεις που υπήρχαν ποτέ για να καταλήξουμε εντός των επόμενων μερικών μηνών σε μία αμοιβαία συμφωνημένη συνολική διευθέτηση του κυπριακού.
Γράφει: Ξένια Κωνσταντίνου
Πρόεδρος ΓΟΔΗΣΥ
