Δεν πήραν το μήνυμα τα κόμματα. Του Βασίλη Πρωτοπαπά

Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές η αποχή έφτασε το 33% του εκλογικού σώματος.

Μαζί με όσους επέλεξαν να μην εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους, πέραν των 200 χιλιάδων πολιτών απείχαν από τη ψηφοφορία. Πρόκειται για πρωτοφανές μέγεθος στη νεώτερη εκλογική ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μέσα σε μόλις μια δεκαετία (2006-2016) η αποχή τριπλασιάστηκε.

Οι πολίτες αυτοί δεν γύρισαν την πλάτη σε ένα συγκεκριμένο κόμμα. Επέλεξαν να γυρίσουν την πλάτη, να απαξιώσουν και να απονομιμοποιήσουν ΟΛΑ τα πολιτικά κόμματα και εμμέσως το θεσμό του κοινοβουλίου. Οι ηγεσίες των κομμάτων έχυσαν μερικά κροκοδείλια δάκρυα εις ένδειξη προβληματισμού για το «κακό» αυτό φαινόμενο που πλήττει τη δημοκρατία κτλ, την επομένη επέστρεψαν στις «καλές» συνήθεις και πρακτικές.

Η αρχή έγινε με τη θέση του Προέδρου της Βουλής. Κυριάρχησαν οι μικροκομματικές σκοπιμότητες ενώ απουσίασε μια πολιτική προσέγγιση με επίκεντρο τα προσόντα και τα χαρακτηριστικά που πρέπει να πληροί ένα πρόσωπο (βουλευτής) για τη θέση αυτή. Στη σκληρή κριτική που τους ασκήθηκε, τα κόμματα έχυσαν λίγα ακόμη κροκοδείλια δάκρυα, ψέλλισαν τις γνωστές δικαιολογίες και συνέχισαν τις πρακτικές που ξέρουν καλά ενόψει του επόμενου ραντεβού που είναι οι δημοτικές εκλογές. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από όσα διαδραματίζονται.

Ο ΔΗΣΥ, του πολυμήχανου Αβέρωφ Νεοφύτου, σκεφτόταν μάλλον από καιρό να κάνει την υπέρβαση στο Δήμο Λεμεσού, με ένα αξιόλογο πρόσωπο όπως ο Νίκος Νικολαΐδης, ακολουθώντας όμως μια διαδικασία παρωδία. Άφησε στελέχη του να εκτίθενται επί βδομάδες, προγραμμάτισε εκλογική διαδικασία σε τοπικό επίπεδο, αλλά τελικά ένα κεντρικό όργανο αποφάσισε με συνοπτική διαδικασία την υπέρβαση. Με χειρισμούς που και σε ανθρώπινο επίπεδο προκάλεσαν δικαιολογημένες πικρίες.

Το ΑΚΕΛ, που περνά μια πολύ βαθιά κρίση χωρίς ιστορικό προηγούμενο, παλινδρομεί ανάμεσα στην αναβίωση ξοφλημένων κομματικών συνεργασιών («τριμερής») και στη στήριξη φρέσκων προσώπων με ανεξαρτησία κινήσεων από την κοινωνία (Δήμος Λευκωσίας και Λάρνακας). Άσκησε αφόρητες πιέσεις στον Ανδρέα Χρίστου, αξιόλογο και πετυχημένο Δήμαρχο, να διεκδικήσει τρίτη θητεία, απέρριψε ασυζητητί (πολύ πριν αποφασίσει ο ΔΗΣΥ) την κεντροαριστερή υποψηφιότητα Νικολαΐδη, αλλά δεν έχει καμιά δυσκολία να διαμοιράσει τις δημαρχίες της μείζονος Λεμεσού σε συνεννόηση με τους Παπαδόπουλο, Σιζόπουλο και Λιλλήκα. Δηλαδή με πρόσωπα που το ΑΚΕΛ έχει χαώδεις διαφορές στο μεγάλο ζήτημα του Κυπριακού και που έχουν έρθει σε μετωπική σύγκρουση μαζί του σε πλείστα θέματα διακυβέρνησης.

Το ΔΗΚΟ, πιστό στις αρχές και παραδόσεις του, δεν έχει καμιά δυσκολία να συνεργάζεται με οποιοδήποτε κόμμα αρκεί να αποκομίζει οφέλη. Έτσι, μπορεί με άνεση να κηρύττει πόλεμο στην κυβέρνηση αλλά την ίδια ώρα να συνεργάζεται με το ΔΗΣΥ για τη Δημαρχία Λευκωσίας και Λάρνακας. Μπορεί επίσης να απαξιώνει πολιτικά και ιδεολογικά το ΑΚΕΛ αλλά να συνεργάζεται μαζί του στους δήμους της Λεμεσού και αλλού. Μπορεί μέρα και νύχτα να σκίζει τα ιμάτια του για το λεγόμενο «ΔΗΣΑΚΕΛ», αλλά την ίδια στιγμή να συνεργάζεται ανερυθρίαστα και κατά περίσταση τόσο με το ΔΗΣΥ όσο και με το ΑΚΕΛ.

Η ΕΔΕΚ, που δεν σηκώνει μύγα στο σπαθί της, φαίνεται ότι έχει ως βασική προτεραιότητα την εξουδετέρωση όσων εσωκομματικά ενοχλούν την νέα ηγετική ομάδα. Αντιλαμβάνεται τις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση, όπως και τα άλλα κόμματα, ως μια διαδικασία όπου οι πάντες και τα πάντα πρέπει να υποταχθούν στους σχεδιασμούς ενός κεντρικού γραφείου. Οτιδήποτε κινείται χωρίς την επίσημη (ή έστω συγκαλυμμένη) ευλογία της ηγεσίας απαγορεύεται. Κάπως έτσι οι «αντάρτες» τείνουν να γίνουν περισσότεροι – ποσοτικά και ποιοτικά – από τους «θεσμικούς». Το «απ’ έξω κόμμα» είναι ήδη μεγαλύτερο από το «από μέσα».

Θα μπορούσαμε να επεκταθούμε και στα υπόλοιπα κόμματα, όπως η Συμμαχία Πολιτών του Γιώργου Λιλλήκα, που βασική έγνοια έχει την αποκατάσταση των σχέσεων του ίδιου με την Αριστερά προκειμένου να συντηρήσει τις προεδρικές του φιλοδοξίες. Όλα αυτά, μικρό δείγμα της νοοτροπίας με την οποία τα κόμματα αντιλαμβάνονται την τοπική αυτοδιοίκηση και γενικά το δημόσιο χώρο, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια ακόμη περισσότερους πολίτες στην αποχή. Επειδή όμως η αποχή, ακόμη κι αν εκτοξευτεί στο 70%, δεν επηρεάζει την κατανομή εδρών και αξιωμάτων, το παραδοσιακό κομματικό σύστημα θα συνεχίσει το έργο του, φροντίζοντας να φυλάει τα απαραίτητα κροκοδείλια δάκρυα για το βράδυ των εκλογών. Εκτός κι αν τους σώσει, όλους αλλά με διαφορετικό τρόπο, κάποια δραματική εξέλιξη στο Κυπριακό.

Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς