Τουρκία – Ισραήλ και η μεγάλη εικόνα για την Κύπρο. Του Βασίλη Πρωτοπαπά

Ακόμη ένας μύθος που επιχείρησαν να καλλιεργήσουν όσοι ευαγγελίζονται μια «εναλλακτική στρατηγική» στο Κυπριακό καταρρέει.

Η προτεινόμενη «στρατηγική» προνοούσε αποδέσμευση της ελληνοκυπριακής πλευράς από το πλαίσιο των συνομιλιών (λύση ομοσπονδίας), «διαφύλαξη της ΚΔ» (στάτους κβο) και επένδυση σε μια «συμμαχία με το Ισραήλ και τις γειτονικές χώρες» απέναντι στην Τουρκία. Μέχρι αυτή να «συνθηκολογήσει» ή να εξαφανιστεί από το χάρτη, το ίδιο κάνει.

Αυτή η «ανάλυση» βασίστηκε στην κρίση που δημιουργήθηκε στις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ,  όταν στις 31 Μαΐου του 2010 ο ισραηλινός στρατός επιτέθηκε στο τουρκικό πλοίο Μαβί Μαρμαρά που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στην Παλαιστίνη, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν Τούρκοι πολίτες. Το Ισραήλ εξαρχής επιχείρησε να αποκλιμακώσει την κατάσταση, ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ απολογήθηκε επισήμως στην Τουρκία το 2012, ωστόσο οι σχέσεις των δύο χωρών δεν ομαλοποιήθηκαν. 

Με τη συνδρομή των ΗΠΑ, αλλά και των τεραστίων οικονομικών συμφερόντων που διακυβεύονται στην περιοχή, όλα δείχνουν ότι επίκειται εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Τελική συμφωνία μεταξύ Τουρκίας – Ισραήλ δεν υπάρχει ακόμη, ωστόσο φαίνεται ότι οι συνομιλίες που διεξάγονται εδώ και καιρό έχουν αποδώσει. Το πακέτο, όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, περιλαμβάνει κινήσεις ηθικής ικανοποίησης, όπως η απόδοση αποζημιώσεων από το Ισραήλ στην Τουρκία για το επεισόδιο του Μαβί Μαρμαρά και η απόσυρση των δικαστικών αγωγών εναντίων στρατιωτών του Ισραήλ από την Τουρκία. Περιλαμβάνει όμως και κινήσεις ύψιστης πολιτικής και οικονομικής σημασίας, όπως η σύναψη συμφωνίας σε θέματα ενέργειας, με τη εξαγωγή μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου προς την Τουρκία.

Η Τουρκία έχει τεράστιες ενεργειακές ανάγκες, τις οποίες καλύπτει με αγορά φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Η μείωση της εξάρτησης από τη Μόσχα, η εξασφάλιση χαμηλότερων τιμών προς όφελος της βιομηχανίας και της παραγωγής της και η προοπτική μετατροπής της σε ενεργειακό κόμβο, ωθούν την Τουρκία, ξανά, προς την κατεύθυνση συνεργασίας με το Ισραήλ. Παράλληλα, αναθερμαίνουν το ενδιαφέρον προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και γενικότερα προς τη Δύση.

Αυτές οι εξελίξεις, που δεν ήταν καθόλου απρόβλεπτες, αναδεικνύουν τη σημασία της Κύπρου και την ανάγκη εξομάλυνσης των σχέσεων της Τουρκίας και με την Κύπρο. Χωρίς την Κύπρο ή με το Κυπριακό άλυτο, το κόστος της μεταφοράς φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς την Τουρκία είναι από μεγάλο έως ασύμφορο. Επιπρόσθετα, η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ θα εξελίσσεται μετ΄ εμποδίων, μικρών ή μεγάλων, πάντως εμποδίων. Η Κύπρος είναι το μικρό αλλά αναγκαίο κομμάτι που λείπει από το μεγάλο πάζλ.

Με τις σχέσεις Τουρκίας – Κύπρου να έχουν εξομαλυνθεί, εφόσον υπάρξει συμφωνημένη λύση του Κυπριακού, οι αγωγοί θα περάσουν από την Κύπρο για να καταλήξουν στην Τουρκία. Το πρώτο τεράστιο όφελος είναι ότι η κυπριακή αγορά θα αποκτήσει φθηνότερη ενέργεια με πολύ σημαντικές θετικές επιπτώσεις στη δημόσια και ιδιωτική οικονομία. Το δεύτερο, εξίσου μεγάλο όφελος, είναι ότι, μαζί με την Τουρκία, και η Κύπρος γίνεται κόμβος μεταφοράς αερίου. Αναλόγως συνολικών ποσοτήτων, δεν είναι απίθανο να επανέλθει ξανά ως βιώσιμη λύση η δημιουργία τερματικού σταθμού στο Βασιλικό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κυπριακή οικονομία. Η οικονομική συνεργασία και αλληλεξάρτηση ανάμεσα σε Τουρκία-Ισραήλ-Αίγυπτο-Λίβανο-Κύπρο (αύριο και η Συρία), δημιουργεί συνθήκες σταθερότητας στην περιοχή και πολλαπλά οφέλη για τα κράτη, τις οικονομίες, τις κοινωνίες και τους πολίτες τους.

Η Τουρκία βρίσκεται σε μια χρονική συγκυρία που έχει λόγους και ισχυρά κίνητρα (Ενέργεια – Ευρωπαϊκή Ένωση – Ασφάλεια) ώστε να διευκολύνει και να στηρίξει μια συμφωνημένη λύση στο Κυπριακό, που θα επιτρέπει τη μετεξέλιξη της ΚΔ σε ένα ομοσπονδιακό κράτος. Ένα κράτος, με μία κυριαρχία και μία ιθαγένεια, χωρίς στρατούς κατοχής, χωρίς ξένους κηδεμόνες, με κατοχύρωση των βασικών ελευθεριών για όλους τους πολίτες σε όλη την επικράτεια, στο πλαίσιο των αρχών της ΕΕ.

Η συγκυρία είναι μοναδική για την ελληνοκυπριακή πλευρά και την Κύπρο συνολικά. Μπορούμε να οικοδομήσουμε μια ισορροπημένη σχέση μακράς πνοής με την Τουρκία και τις άλλες γειτονικές χώρες, που θα στηρίζεται στην οικονομική και γεωπολιτική συνεργασία.  Χωρίς μονομερή εγγυητικά δικαιώματα και στρατεύματα, με αλληλοσεβασμό. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα για την Κύπρο.  Τώρα είναι η ώρα των μεγάλων αποφάσεων και των μεγάλων πολιτικών ηγετών.

Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς