Στη 42η μαύρη επέτειο του πραξικοπήματος κατά του Μακάριου γέμισαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με αναρτήσεις δημοκρατικής ευαισθησίας και αγανάκτησης.
Όταν το βράδυ εκδηλώθηκε πραξικόπημα κατά του Ερτογάν, ένα μέρος των δημοκρατικά ευαίσθητων κυριεύτηκε από αμηχανία, ένα άλλο από συμπάθεια προς τους «εξεγερθέντες» στρατιωτικούς, ενώ πολλοί σκέφτηκαν χαιρέκακα «καλά να πάθουν οι βρωμότουρτζοι».
Πριν 42 χρόνια, όταν ανατράπηκε από την ελληνική Χούντα και την ΕΟΚΑ Β, ο πρόεδρος Μακάριος κάλεσε το λαό να βγει στους δρόμους και να αντισταθεί στο πραξικόπημα. Το έπραξαν ελάχιστοι, εκ Πάφου ορμώμενοι, κι έτσι το πραξικόπημα επικράτησε πλήρως και ο Μακάριος αναγκάστηκε να διαφύγει στο εξωτερικό. Το ότι δεκαετίες μετά ανακαλύψαμε ότι υπήρξαν χιλιάδες αντιστασιακοί είναι μια άλλη τραγελαφική κυπριακή ιστορία. Όταν τα πράγματα εξομαλύνθηκαν, ο Μακάριος γεμάτος πίκρα εξομολογήθηκε ότι αν δεν κατέρρεε το πραξικοπηματικό καθεστώς εξαιτίας της εισβολής, ακόμη και η αδερφή του είναι αμφίβολο αν θα παρέμενε στο πλευρό του. Στην Τουρκία, 42 χρόνια μετά, τη στιγμή που ο Ερτογάν κάλεσε από το Facetime το λαό να βγει στους δρόμους, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες ανταποκρίθηκαν και ουσιαστικά ακύρωσαν το πραξικόπημα.
Οι ΗΠΑ και η ΕΕ είναι χώρες με βαθιές δημοκρατικές ρίζες και παραδόσεις. Τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος, ωστόσο, οι δημόσιες δηλώσεις (π.χ. του ΥπΕξ των ΗΠΑ) έδιναν μια εικόνα επιτήδειας ουδετερότητας. Ρητή καταδίκη του πραξικοπήματος υπήρξε μετά το διάγγελμα Ερτογάν και αφού διαφάνηκε ότι μάλλον θα επικρατήσει. Αυτό μήπως σημαίνει ότι η Δύση συνωμότησε με τους πραξικοπηματίες; Όχι. Σημαίνει απλά real politic, με βάση την οποία συμπεριφέρονται τα μεγάλα κράτη στις διεθνείς τους σχέσεις. Οι ΗΠΑ τήρησαν στάση αναμονής προκειμένου να μπορούν, αν επικρατούσαν οι πραξικοπηματίες, να έχουν διαύλους επικοινωνίας προς διασφάλιση των πολύ μεγάλων στην περιοχή συμφερόντων τους. Αυτό κάνουν πάντα οι ισχυροί. Τα περί ισχυρών κρατών που υπερασπίζονται αρχές – π.χ. θέσεις Ρωσίας έναντι Κυπριακού – είναι μόνο για τους αφελείς.
Η Τουρκία είναι μια χώρα με ελλείμματα δημοκρατίας, όπως πολλές άλλες, δεν παύει όμως να θεωρείται και να είναι μια Δημοκρατία. Συγκρινόμενη μάλιστα με άλλα γειτονικά κράτη με μουσουλμανικό πληθυσμό, δικαίως αξιολογείται ως πρότυπο δημοκρατίας. Ο Ερτογάν είναι ένας ηγέτης με σοβαρά ελλείμματα δημοκρατικής παιδείας και αυταρχική νοοτροπία, είναι όμως ένας δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης με πολύ μεγάλη αποδοχή στα λαϊκά στρώματα. Εφόσον οριστικοποιηθεί η επικράτησή του, θα κινηθεί προς δύο κατευθύνσεις. Από τη μια θα είναι αμείλικτος έναντι των αυτουργών του πραξικοπήματος, από την άλλη θα κάνει ανοίγματα τόσο προς το εσωτερικό του κόμματός του (π.χ. προς Γκιουλ) όσο και προς τη Δύση.
Πολλοί σκέφτονται αν την Κύπρο (δηλαδή τους Ελληνοκύπριους) θα ωφελούσε περισσότερο η ανατροπή του Ερτογάν από τους πραξικοπηματίες ή η επικράτηση και η περαιτέρω πολιτική ισχυροποίησή του. Όσοι επιθυμούν και επιλέγουν τη διαιώνιση του διχοτομικού στάτους κβο, βαφτίζοντάς το «διάσωση της Κυπριακής Δημοκρατίας», μπορούν δικαίως να προσβλέπουν στους πραξικοπηματίες και στην βίαιη ανατροπή του συστήματος Ερτογάν. Όσοι επιθυμούν και επιλέγουν μια συμφωνία στο Κυπριακό που θα οδηγήσει στην οικοδόμηση ενός κοινού ομοσπονδιακού κράτους των Ελληνοκυπρίων με τους Τουρκοκύπριους, μπορούν δικαίως να προσβλέπουν στη διατήρηση της δημοκρατικής ομαλότητας και στην πολιτική σταθερότητα στην Τουρκία. Όχι προσωπικά στον Ερτογάν. Η Κύπρος έχει μόνο να ωφεληθεί από μια δημοκρατική και πολιτικά σταθερή Τουρκία, όπου τα σύνορά της θα είναι τα παράλια της Αντάλειας και της Μερσίνας και όχι η πράσινη γραμμή στην Κύπρο. Μια Τουρκία με την οποία η ομοσπονδιακή και ευρωπαϊκή Κύπρος θα έχει συναλλαγές, ανταλλαγές και συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα, με τους όρους που ισχύουν ανάμεσα σε φιλικά αλλά ανεξάρτητα κράτη και καθορίζει το ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
