Η έρευνα κοινής γνώμης της NOVERNA που έγινε για την Ομάδα Κύπρος (Αύγουστος 2015) καταγράφει μια εμφανή αλλαγή κλίματος, προς το θετικότερο, στη διάθεση των Ελληνοκυπρίων έναντι της ειρηνευτικής διαδικασίας και της προοπτικής λύσης του Κυπριακού.
Δεν έχει τόση σημασία η ραγδαία μείωση της αρνητικής προδιάθεσης ψήφου σε ένα πιθανό δημοψήφισμα, με αντίστοιχη αύξηση της θετικής, όση οι απαντήσεις σε άλλα ερωτήματα που ανιχνεύουν βαθύτερες στάσεις και αντιλήψεις. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα τοποθετηθούν οι πολίτες αν και όταν έχουν μπροστά τους ένα συγκεκριμένο (συμφωνημένο από τους ηγέτες) σχέδιο λύσης. Είναι όμως βέβαιο ότι οι διαθέσεις της κοινής γνώμης, ευρύτερα στο χώρο της πολιτικής και της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, επηρεάζουν τη βούληση των ηγετών. Δεν υπάρχει σοβαρός πολιτικός που θα διακινδύνευε άκριτα να εισπράξει την απόρριψη του εκλογικού σώματος σε ένα δημοψήφισμα. Πόσο μάλλον όταν μιλάμε για τη διευθέτηση ενός χρονίζοντος προβλήματος, με βαθιά τραύματα και στερεότυπα στο εσωτερικό και πολυπλοκότητα στις διεθνείς πτυχές.
Κι είναι ακόμη πιο βέβαιο πως, σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, που έχει ήδη κλείσει πέντε δεκαετίες στη «σύγχρονη» φάση του, δεν θα υπάρξει ποτέ ένα κυρίαρχο ρεύμα και στις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής που θα διεκδικεί επανένωση και συμφιλίωση, που θα στηρίζει με πάθος την ανάγκη για συμβιβασμό. Αν προϋπόθεση για τους όποιους ηγέτες να λάβουν δύσκολες αποφάσεις είναι ένας δρόμος στρωμένος με ροδοπέταλα, όπου όλοι θα επευφημούν και καμιά «παλιά φιλία» δεν θα διαρραγεί, τότε «δεν κάνουν για τη δουλειά». Η περίπτωση του Κυπριακού έχει γίνει ακόμη πιο σύνθετη, καθώς αναζητούνται διευθετήσεις ικανές να εξασφαλίσουν ένα σαφές «ναι» σε δύο χωριστά δημοψηφίσματα. Σε δύο χωριστά εκλογικά σώματα, σε δύο κοινωνίες που δεν είχαν ποτέ ένα κοινό πολιτικό όραμα, και που οι νεότερες γενιές πολιτών τους αντιλαμβάνονται τη σχέση περισσότερο ως ανταγωνιστική παρά ως συνεργατική.
Η κοινή γνώμη στην ελληνοκυπριακή πλευρά είναι σήμερα στο πιο θετικό σημείο που υπήρξε ποτέ έναντι της υπό συζήτηση λύσης. Ακόμη και η δαιμονοποιημένη διζωνική δικοινοτική Ομοσπονδία έχει σήμερα περισσότερους υποστηρικτές παρά πολέμιους, ιδίως αν το κεντρικό κράτος είναι ισχυρό. Μια μεγάλη πλειοψηφία αντιλαμβάνεται ότι αυτή η συγκυρία μπορεί να καταλήξει σε συμφωνία, κι ένα αντίστοιχα υψηλό ποσοστό θέλει τα πράγματα να καταλήξουν σε ένα δημοψήφισμα. Διάθεση για ένα νέο «μακροχρόνιο» δεν υπάρχει. Ο πολύς κόσμος καταλαβαίνει ότι είτε θα έχουμε σύντομα λύση ομοσπονδίας είτε διχοτόμηση. Κάποιοι επιλέγουν τη διχοτόμηση. Αλλά οι πολλοί θέλουν έναν «έντιμο συμβιβασμό», χωρίς όμως να δίνουν ένα «πρόωρο ναι» στη λύση αν δεν δουν το ακριβές περιεχόμενο.
Τώρα είναι η ώρα των ηγετών. Θα πρέπει να κτίσουν στο θετικότερο κλίμα, να το ενισχύσουν μέσα από την παραγωγή συγκλίσεων στο τραπέζι των συνομιλιών. Να εξηγήσουν στους πολίτες τι ακριβώς συζητούν, ποιες δυσκολίες και προκλήσεις αντιμετωπίζουν, πρώτα και κύρια πώς συγκεκριμένα σκοπεύουν να οδηγήσουν την Κύπρο και τους Κυπρίους σε ένα καλύτερο παρόν και μέλλον. Δεν είναι εύκολο. Οι μεγάλοι ηγέτες είναι άλλωστε για τα δύσκολα. Θα είναι όμως πολύ πιο δύσκολο, αν όχι ανέφικτο, αν ο χρόνος αφεθεί να κυλά αδρανής και αν έχουμε την ψευδαίσθηση ότι η κοινή γνώμη θα σπρώξει από μόνη της τη διαδικασία ή ότι θα επιλύσει το πρόβλημα.
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
