Η ευθύνη των φιλήσυχων ανθρώπων. Του Βασίλη Πρωτοπαπά

Αρκετοί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι φοβούνται την προοπτική συνύπαρξης σε ένα ομοσπονδιακό κράτος και επιλέγουν το στάτους κβο (διχοτόμηση) από ανησυχία ότι οι ακραίοι θα προκαλέσουν (ξανά) συνθήκες ανωμαλίας και βίας.

Πρόκειται για φιλήσυχους ανθρώπους, συχνά χωρίς κανένα ίχνος εθνικισμού, που απλά θέλουν οι ίδιοι και τα παιδιά τους να ζήσουν ειρηνικά και ήρεμα. Η δικοινοτική Κυπριακή Δημοκρατία άντεξε μόλις 3 χρόνια, το στάτους κβο λειτουργεί και επιβιώνει εδώ και 42 χρόνια. Τι θέλουμε τις περιπέτειες;

Πάνω σε αυτή την εύλογη φοβία των φιλήσυχων ανθρώπων οικοδομούν σημαντικό μέρος της ρητορικής τους οι δυνάμεις που επιθυμούν και επιδιώκουν κατάρρευση των διακοινοτικών συνομιλιών και ναυάγιο της προοπτικής για ένα κοινό ομοσπονδιακό κράτος. Από τη μια καλλιεργούν συστηματικά, συχνά στα όρια του ρατσισμού, το φόβο και την απέχθεια για την Τουρκία και τους Τούρκους, ή για την Ελλάδα και τους Έλληνες. Από την άλλη οπλίζουν ηθικά τους ακραίους ώστε με λόγια, συχνά και με πράξεις, να δηλητηριάζουν την ειρηνική συνύπαρξης και να βαθαίνουν το ρήγμα που χωρίζει τις δύο κοινότητες αυτού του τόπου.

Δύο ιστορικά κοινοβουλευτικά κόμματα, οικοδομώντας πάνω σε προβοκατόρικο δημοσίευμα γνωστής εφημερίδας, απαίτησαν την επιβολή κυρώσεων σε όσους χρησιμοποιούν το αεροδρόμιο Ερτζιάν στα κατεχόμενα. Το πώς θα γίνει αυτό και ποιες συνέπειες θα επιφέρει είναι λεπτομέρειες. Ένα άλλο κόμμα, νεοφανές, επανέλαβε την απαίτησή του για κλείσιμο των σημείων διέλευσης και απαγόρευση οποιασδήποτε επικοινωνίας και συναλλαγής. Τι συνέπειες θα είχε κάτι τέτοιο, επίσης λεπτομέρειες. Δημοκρατία έχουμε, τα συγκεκριμένα κόμματα δεν ασκούν επί του παρόντος εκτελεστική εξουσία, μπορούν να λένε ότι ασυναρτησία και φτηνή δημαγωγία θέλουν χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα. Το ίδιο ισχύει για τον προκαθήμενο της Εκκλησίας και άλλους αρχιερείς του κλίματός του που πολιτικολογούν με απόψεις που ντροπιάζουν τον τόπο μας. Και τι έγινε; θα αναρωτηθεί ο φιλήσυχος πολίτης.

Κι όμως, έγινε-γίνεται. Εδώ και καιρό, φιλήσυχοι Τουρκοκύπριοι που επισκέπτονται τις ελεύθερες περιοχές δέχονται βίαιες επιθέσεις. Δέχονται προπηλακισμούς, καταστροφές στα οχήματά τους, σωματικές επιθέσεις. Οι δράστες είναι συγκεκριμένων αντιλήψεων άτομα, πολύ καλά γνωστά στις αρχές, που έχουν ως ηθικό έρεισμα απόψεις και αναλύσεις σαν κι αυτές που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Ηθικοί αυτουργοί αυτών των θρασύδειλων ρατσιστικών επιθέσεων είναι όσοι καλλιεργούν συστηματικά τη λογική της ρήξης, της αντιπαράθεσης, της αποξένωσης, στο όνομα μιας δήθεν αντικατοχικής ρητορικής. Ακόμη μεγαλύτερη είναι βεβαίως η ευθύνη του οργανωμένου κράτους, της κυβέρνησης και των κατασταλτικών μηχανισμών, που επιδεικνύουν αδυναμία, ανεπάρκεια ή/και ανοχή. Κάπως έτσι καταφέραμε να διαλύσουμε μέσα σε τρία μόλις χρόνια τη δικοινοτική Κυπριακή Δημοκρατία και κάπως έτσι βυθιστήκαμε ως κράτος και κοινωνία στο φαύλο κύκλο βίας και ανωμαλίας που οδήγησε στο 1974. Ακούγεται απλουστευτικό, άλλωστε είναι πιο βολικό να μιλάμε για τις ξένες συνομωσίες, για τον ιμπεριαλισμό, τον επεκτατισμό, την Τουρκία, τη Βρετανία και την ελληνική Χούντα, παρά για τις δικές μας ευθύνες.

Τις ευθύνες των φιλήσυχων ανθρώπων. Έχουμε ευθύνη, αφού σκεφτούμε ορθολογικά, να βγάλουμε από το μυαλό μας ότι το στάτους κβο παρέχει οποιαδήποτε ασφάλεια. Το στάτους κβο είναι εκκολαπτήριο φανατισμού, μισαλλοδοξίας και αστάθειας. Είναι θέμα χρόνου, ανάλογα και χειρότερα περιστατικά βίας να συμβούν στα κατεχόμενα σε βάρος ανυποψίαστων και φιλήσυχων Ελληνοκυπρίων. Η βία γεννά βία. Η εθνοτική στεγανοποίηση δεν είναι λύση. Καμία «πράσινη γραμμή», καμία «νεκρή ζώνη» και κανένα νοητό τοίχος δεν μπορεί να αποτρέψει επί μακρόν τα επεισόδια βίας μεταξύ ανθρώπων που δεν επικοινωνούν, δεν συνεργάζονται και διαπαιδαγωγούνται με όρους μισαλλοδοξίας.

Και τι μπορεί άραγε να κάνει ένας φιλήσυχος άνθρωπος χωρίς εξουσία; Μπορεί να κάνει λίγα, απλά, αλλά χρήσιμα πράγματα. Την επόμενη φορά που θα δούμε να προπηλακίζονται άνθρωποι επειδή είναι Τουρκοκύπριοι, να διαμαρτυρηθούμε και να πάρουμε άμεσα την αστυνομία. Να μην αρνηθούμε (φοβηθούμε) να δώσουμε κατάθεση. Να γράψουμε, να φωνάξουμε, να πιέσουμε την κυβέρνηση να αναλάβει τις ευθύνες της. Να κάνουμε ό,τι θα θέλαμε να κάνουν κάποιοι Τουρκοκύπριοι αν εμείς, ευρισκόμενοι στο όχημα με τα παιδιά μας, δεχόμασταν την ίδια επίθεση. Χρειάζεται όμως και κάτι ακόμη. Πρέπει να απεγκλωβιστούμε από την πνευματική τρομοκρατία των φωνακλάδων που μας εμποδίζει να διακινηθούμε απ΄ άκρη σε άκρη στον τόπο μας, να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, να ακούσουμε τις ιστορίες τους, να καταλάβουμε το άδικο και το δίκιο τους. Εν ολίγοις, πρέπει να βάλουμε το μικρό λιθαράκι που μας αναλογεί για να έχουμε, όλοι εμείς οι φιλήσυχοι άνθρωποι, έναν ειρηνικό τόπο με μακρά προοπτική ευημερίας. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος.

Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς