Η στήλη θα επιχειρήσει να απαντήσει τρία ερωτήματα που έχουν τεθεί από το φίλτατο Χρύσανθο Τσουρούλλη, σε κείμενό του με τίτλο «Η Τουρκία ερτογανίζεται και η Λευκωσία χτενίζεται» (Η Σημερινή, 7/8/2016).
Τα ερωτήματα έχουν τεθεί κατά ρητορικό τρόπο, ωστόσο αξίζει να δοθεί μια απάντηση για χάρη του δημόσιου προβληματισμού και χωρίς διάθεση προσωπικής αντιπαράθεσης.
1) «Έχει είτε το μυαλό είτε και τη διάθεση να ασχοληθεί με την Κύπρο (ο Τούρκος Πρόεδρος), ο οποίος φαίνεται να έχει ατζέντα πλήρους απασχόλησης για ένα κυνηγητό του Γκιουλέν;»
– Η λύση του Κυπριακού, εδώ και καιρό, δεν είναι η βασική προτεραιότητα του Ερτογάν και της Τουρκίας. Η Τουρκία μπορεί να ζήσει και χωρίς τη λύση. Είναι σε θέση να συνάπτει συμμαχίες με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, με τη Ρωσία και το Ισραήλ, χωρίς η κατοχή της μισής Κύπρου να την εμποδίζει. Ωστόσο, είναι προς όφελος της και το ξέρει, κυρίως στο μεγάλο ενεργειακό σχεδιασμό της περιοχής όπου τα συμφέροντα είναι τεράστια, να εκλείψει το αγκάθι του Κυπριακού. Η πρόσφατη πολύωρη συνάντηση του Ερτογάν με τον Ακιντζί και τη διαπραγματευτική του ομάδα απαντά πειστικά στο ερώτημα αυτό.
2) «Αλλά και αν ακόμα είχε τον χρόνο και το μυαλό για να ασχοληθεί με την Κύπρο, για ποιο λόγο (ο Ερτογάν) θα ήθελε να δείξει μετριοπάθεια και διάθεση συμβιβασμού».
– Η Τουρκία επί Ερτογάν έχει κάνει από το 2002 μια σαφή αλλαγή πλεύσης στο Κυπριακό. Μπορεί να μην είναι τέτοια που να ικανοποιεί πλήρως τις ελληνικές θέσεις, ωστόσο η Τουρκία του Ερτογάν αποδέχεται λύση ομοσπονδιακού κράτους, στο πλαίσιο που καθορίζει η διεθνής κοινότητα. Οι ευρύτατες συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί στο κεφάλαιο της πολιτειακής δομής, της διακυβέρνησης και του καταμερισμού εξουσιών το επιβεβαιώνουν. Οι όποιες σκληρές θέσεις στο περιουσιακό ή/και το εδαφικό είναι σε μεγάλο βαθμό απόρροια επιμονής της Τκ ηγεσίας, που επιδιώκει η λύση να προκαλεί την ελάχιστη δυνατή αναστάτωση στην καθημερινότητα των Τουρκοκυπρίων. Η Τουρκία και ο Ερτογάν πρέπει να δείξουν στοιχεία συμβιβαστικής διάθεσης σε ό,τι αφορά κυρίως τη Συνθήκη Εγγυήσεως και τη Συνθήκη Συμμαχίας. Να αποδεχθούν δηλαδή ένα νέο μοντέλο που θα διαφοροποιεί σημαντικά τις διεθνείς συμφωνίες του 1960. Η Τουρκία έχει λόγο να δείξει αυτή τη μετριοπάθεια διότι οι συνθήκες έχουν αλλάξει, η διεθνής κοινότητα το υποδεικνύει, πάνω απ΄ όλα διότι οι ενεργειακές και οικονομικές της φιλοδοξίες είναι σημαντικότερες από την επιμονή σε ξεπερασμένες ρυθμίσεις άλλων εποχών. Όποιος, όμως, περιμένει ότι θα υπάρξει πλαίσιο ασφάλειας χωρίς την οποιαδήποτε αναφορά στην Τουρκία, μάλλον θέτει σε αμφιβολία τη δική του μετριοπάθεια και διάθεση συμβιβασμού.
3) «Αλλά και αν στο χαρτί υπήρχε μια τέτοια συμφωνία (βιώσιμη), θα ήταν ποτέ δυνατό ένας λογικός άνθρωπος να εμπιστευτεί το σημερινό τουρκικό καθεστώς για τη σωστή εφαρμογή της;»
– Μια συμφωνία θα προβλέπει στάδια και μηχανισμούς μετάβασης και εφαρμογής. Κυρίαρχο ρόλο θα έχουν οι Κύπριοι, με την πολιτική ηγεσία, τους θεσμούς και την κοινωνία. Ρόλο ασφαλώς θα έχουν και οι ξένοι, της ΕΕ, του ΟΗΕ, της Τουρκίας και της Ελλάδας περιλαμβανομένων. Τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι Τουρκοκύπριοι, βλέποντας πίσω στην ιστορία, έχουν άπειρους λόγους δυσπιστίας εκατέρωθεν. Μπορούμε να παραμείνουμε κολλημένοι στη δυσπιστία και την καχυποψία και να συνεχίσουμε χωριστά. Πάντως τα ελλείμματα δημοκρατίας στην Τουρκία δεν είναι σημερινά και βεβαίως δεν πρόκειται η Τουρκία να γίνει Σκανδιναβία στο προβλεπτό μέλλον. Αυτός είναι λόγος για να επιδιώκουμε ακόμη πιο ένθερμα τη λύση του Κυπριακού, που θα περιορίζει ουσιαστικά το ρόλο της Τουρκίας στην Κύπρο, κι όχι να υπερασπιζόμαστε το στάτους κβο. Σε κάθε περίπτωση, η άσκηση αυταρχικής διακυβέρνησης στο εσωτερικό, που όντως συμβαίνει διαχρονικά στην Τουρκία, δεν σημαίνει κατ΄ ανάγκη αναξιοπιστία στις διεθνείς σχέσεις. Η Τουρκία στις διεθνείς της υποχρεώσεις δεν είναι λιγότερο αξιόπιστη από ότι είναι χώρες τις οποίες βλέπουμε με μεγάλη συμπάθεια, όπως η Ρωσία και εσχάτως το Ισραήλ.
Για να υπάρξει συμφωνία στο Κυπριακό, με προοπτική αντοχής στο χρόνο, χρειάζεται πράγματι μετριοπάθεια και διάθεση συμβιβασμού από όλους. Πριν, κατά και μετά. Όχι μόνο από την πολιτική ηγεσία, αλλά και από την κοινωνία, των ΜΜΕ περιλαμβανομένων. Είναι παράδοξο να απαιτούν μετριοπάθεια και διάθεση συμβιβασμού όσοι απορρίπτουν, άμεσα ή έμμεσα, το πλαίσιο λύσης που έχει επανειλημμένα συμφωνηθεί (Ομοσπονδία).
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
