Έτοιμοι για μεγάλες αποφάσεις. Του Βασίλη Πρωτοπαπά

Είναι χρονικά εφικτό να υπάρξει συμφωνία και να έχουμε δημοψηφίσματα πριν τις βουλευτικές εκλογές (Μάης 2016);

Μήπως είναι καλύτερα να αφεθούν οι δύσκολες αποφάσεις για μετά τις εκλογές; Μήπως, πιέζοντας τις δύο πλευρές για συμφωνία τους επόμενους μήνες, υπάρχει κίνδυνος ενός οδυνηρού ναυαγίου χωρίς αύριο; Τι είναι το καλύτερο για τον τόπο; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν πολλούς που στηρίζουν με ειλικρίνεια τη διαπραγματευτική διαδικασία και το πλαίσιο της λύσης που συζητείται.  Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις όταν κανείς αναφέρεται στον ατέλειωτο μαραθώνιο του Κυπριακού. Ας προσεγγίσουμε  τα ερωτήματα από δύο διαφορετικές οπτικές, που μοιράζονται όμως την ίδια έγνοια για τη λύση.

Η συγκυρία είναι τώρα, λέει η μια προσέγγιση. Το παράθυρο ευκαιρίας είναι σήμερα. Η επίτευξη συγκλίσεων και η κατάληξη σε συμφωνία δεν είναι θέμα χρόνου αλλά πολιτικής βούλησης. Δεν υπάρχουν άγνωστες πτυχές, δεν υπάρχουν άγνωστες θέσεις. Κάθε πλευρά έχει καταθέσει αναλυτικά τις απόψεις της. Μπορεί να υπάρχουν μεγάλες ή μικρές αποστάσεις, τώρα όμως είναι η ώρα της δημιουργικής σύνθεσης. Αν δεν μπορεί να γίνει με δύο ηγέτες όπως ο Αναστασιάδης και ο Ακιντζί, τότε δεν μπορεί να γίνει ποτέ και με κανέναν. Αν οι δύο ηγέτες αφιερωθούν καθημερινά στη διαπραγματευτική διαδικασία, ο χρόνος είναι υπεραρκετός. Αν η πολιτική ζωή εισέλθει σε προεκλογική περίοδο, το κλίμα θα πολωθεί και οι δυνάμεις που στηρίζουν τη λύση θα συγκρουστούν. Οι υποψήφιοι θα τρέχουν για σταυρούς, κανένας δεν θα υπερασπίζεται τη λύση αφού το αφήγημα της λύσης μόνο απώλειες ψήφων προκαλεί (ήδη πολλοί κρύβονται). Η παρέλευση χρόνου θα δώσει πρόσθετα επιχειρήματα σε όσους αμφισβητούν τη διαδικασία, ενώ το κύρος των ηγετών θα φθείρεται. «Μην αναβάλλεις για μετά κάτι που μπορείς να κάνεις σήμερα». Μετά από τις βουλευτικές έπονται εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης και ανοίγει η συζήτηση για προεδρικές εκλογές (2018). Οι μνηστήρες έχουν ήδη ράψει τα κουστούμια και τις τουαλέτες τους.

Η συγκυρία είναι πολύ σημαντική για να οδηγηθεί σε ναυάγιο από βεβιασμένες ενέργειες, αντιτείνει η άλλη προσέγγιση. Οι διαφορές είναι ουσιώδεις σε ορισμένα ζητήματα αρχής, χρειάζεται χρόνος ώστε να ωριμάσουν οι ιδέες στο μυαλό των ηγετών. Να γίνουν οι εκλογές στην Τουρκία, να σχηματιστεί κυβέρνηση, να έχουμε πιο σαφή δείγματα γραφής. Πέρα από τις αποκλίσεις σε κρίσιμες πτυχές, υπάρχει μεγάλος όγκος από πρακτικά ζητήματα που πρέπει να συζητηθούν και να διεκπεραιωθούν έγκαιρα (νομοθεσίας, διαδικασίες, ρυθμίσεις). Δεν αρκούν μερικοί μήνες, χρειάζεται περισσότερος χρόνος. Οι ηγέτες χρειάζονται χρόνο να σκεφτούν και να διαχειριστούν ανησυχίες των πολιτών. Η άσκηση αφόρητης πίεσης, εξαιτίας του χρόνου, θα οδηγήσει σε εντάσεις και σε ένα ρυθμό που το εγχώριο πολιτικό προσωπικό δυσκολεύεται να διαχειριστεί. Περιμέναμε 41 χρόνια, δεν χάθηκε ο κόσμος αν αντί σε 6 μήνες η συμφωνία επιτευχθεί σε 12 ή 18 μήνες. «Κάλλιο αργά παρά ποτέ». Επιπρόσθετα, είναι πιθανόν μέσα από τις βουλευτικές εκλογές να εξέλθουν ενισχυμένες οι δυνάμεις που στηρίζουν τη διαδικασία και αποδυναμωμένες εκείνες που την αμφισβητούν.

Ο υπογράφων συμμερίζεται ανεπιφύλακτα την πρώτη προσέγγιση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, όποιες κι αν είναι οι διαθέσεις των ηγετών και των πολιτικών δυνάμεων, μεγάλη σημασία έχουν τα ακόλουθα:

• Να αφιερωθεί περισσότερος χρόνος, πόροι και αποφασιστικότητα από μέρους των ηγετών στον παρόν στάδιο.
• Να γίνει άμεσα η διαπραγματευτική διαδικασία πιο διάφανη στους πολίτες, να εξηγηθεί με μεγαλύτερη σαφήνεια το πλαίσιο/περίγραμμα της λύσης που συζητείται και οι συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί.
• Να υπάρξει άμεσα μεγαλύτερη στήριξη στο πλαίσιο της υπό συζήτηση λύσης από όλα τα στελέχη των δυνάμεων που επί της αρχής στηρίζουν τη διαδικασία. Κανείς δεν δικαιούται να κρύβεται.

Το σημαντικότερο, να είμαστε έτοιμοι για μεγάλες αποφάσεις, αν τα δεδομένα αποκτήσουν, εξαιτίας και εξωγενών παραγόντων, δυναμική επίτευξης συμφωνίας το επόμενο διάστημα.

Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς