Ό,τι και να βγάλει το δημοψήφισμα, η επόμενη μέρα για την Ελλάδα είναι εξαιρετικά δύσκολη και με υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Οι τράπεζες είναι ουσιαστικά κλειστές επ΄ αόριστον και η πραγματική οικονομία, σε μια πολύ ευαίσθητη περίοδο, είναι στην κατάψυξη.
Χωρίς στήριξη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που μπορεί να δοθεί μόνο μετά από μια συνολική συμφωνία, όχι μόνο δεν θα αρθούν οι περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων αλλά θα τεθεί άμεσα ζήτημα μετάβασης σε εθνικό νόμισμα. Θα το θέσει η ίδια η Ελλάδα, όχι οι εταίροι. Ό,τι και να βγάλει το δημοψήφισμα, μια συνολική συμφωνία είναι εκ των πραγμάτων αδύνατον να επιτευχθεί σε μερικές ώρες ή σε μερικές μέρες. Οι τράπεζες θα παραμείνουν κλειστές και οι περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων θα συνεχιστούν και όταν ανοίξουν οι τράπεζες, μέχρι να υπάρξει ομαλότητα. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πότε αυτό θα γίνει. Έχουμε ήδη μπει σε αχαρτογράφητα ύδατα.
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με στρεβλές παραγωγικές δομές και γενικά με προβληματική οικονομία εδώ και πολλές δεκαετίες, για να μην πούμε από της ίδρυσής της ως κράτος. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα της όμορφης αυτής χώρας, την οποία εμείς οι Έλληνες της Κύπρου νιώθουμε (εύλογα) και ως δική μας πατρίδα, είναι πολιτικό. Η Ελληνική Δημοκρατία είναι ένα κράτος με μια κοινωνία πολιτισμικά και ιδεολογικά διχασμένη από τη μέρα που συγκροτήθηκε. Ένα κράτος που στα διακόσια χρόνια της ζωής του έχει βιώσει μεγαλύτερες περιόδους αστάθειας και εσωτερικής σύγκρουσης απ΄ ότι σταθερότητας και σύμπνοιας. Ένα κράτος που οι πολίτες του το θεωρούν εχθρό. Η νεότερη ιστορία των Ελλήνων είναι μια ιστορία εθνικών διχασμών και βαθιών διαιρετικών τομών. Η οικονομική δυσπραγία και η κακοδαιμονία της χώρας σχετίζονται ευθέως με τις παθογένειες του πολιτικού της συστήματος και την αδυναμία οικοδόμησης συνθηκών μακρόπνοης εθνικής συναίνεσης και συνεννόησης.
Η Ελλάδα, πέρα από μια γενναία αναδιάρθρωση του μη βιώσιμου χρέους, πέρα από εξωτερική χρηματοδότηση που θα τη βγάλει από το φαύλο κύκλο της ύφεσης, χρειάζεται πολιτική και κοινωνική συναίνεση. Όταν ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας είναι διαρκώς στα «κάγκελα» και όταν η πολιτική αντιπαράθεση εκφράζεται με όρους εμφυλίου πολέμου – όλοι στα μάτια των «άλλων» είναι προδότες και δοσίλογοι – η χώρα και ο λαός δεν έχουν καμία θετική προοπτική. Ακόμη κι αν χαριστεί το μεγαλύτερο μέρος του χρέους και ο ELA γίνει απεριόριστος. Έχω εξηγήσει σε προηγούμενο άρθρο γιατί θεωρώ το σημερινό δημοψήφισμα έναν παραλογισμό, που συν τοις άλλοις βαθαίνει το διχασμό. Δεν πρόκειται να μπω στον πειρασμό να πάρω θέση, όπως πολλοί εκτός Ελλάδος κακώς πράττουν, υπέρ του «ναι» ή του «όχι». Θα μπω όμως στον πειρασμό να διατυπώσω μια εξαιρετικά επισφαλή εκτίμηση ως προς το ποιο αποτέλεσμα είναι δυνατόν να ζημιώσει λιγότερο την προοπτική της χώρας. Με την επισήμανση ότι προοπτική υπάρχει μόνο με εθνική συναίνεση και συνεννόηση, εντός της ΕΕ και εντός της ζώνης του ευρώ.
Ένα αποτέλεσμα όπου το «όχι» θα πλειοψηφίσει με μικρή διαφορά του «ναι», είναι ίσως το λιγότερο προβληματικό σενάριο για την επόμενη μέρα. Σε αυτό το σενάριο, και με την κοινή γνώμη με βάση τις μετρήσεις να παραμένει κατά τα ¾ υπέρ της παραμονής στο ευρώ, η κυβέρνηση Τσίπρα δεν έχει πολιτικά και κοινωνικά περιθώρια να διανοηθεί έξοδο από την ευρωζώνη. Εκτιμώ, χωρίς όμως σιγουριά, ότι ούτε οι εταίροι θα την σπρώξουν σε έξοδο, όταν μάλιστα η μισή Ελλάδα θα έχει ψηφίσει «ναι». Με ένα συγκρατημένο «όχι», αντί ενός οριακού «ναι», ο πρωθυπουργός Τσίπρας δεν θα έχει το δικαίωμα να πάει να υπογράψει μια δύσκολη συμφωνία, την ευθύνη της οποίας θα φορτώσει στο λαό, και ακολούθως θα παραιτηθεί.
Μια συμφωνία θα είναι έτσι κι αλλιώς οδυνηρή για αρκετό καιρό, ό,τι και να βγάλει το δημοψήφισμα, και εντελώς άσχετη με τις ψεύτικες προεκλογικές υποσχέσεις. Εντελώς ξένη με τη ρητορική με την οποία πολιτεύτηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια τα κόμματα και οι κοινωνικές δυνάμεις που σήμερα κυβερνούν την Ελλάδα. Είναι λοιπόν εξαιρετικά σημαντικό η νέα συμφωνία (μνημόνιο), καθώς και η δύσκολη εφαρμογή της, να έχει την υπογραφή και τη συνευθύνη και αυτών των δυνάμεων. Άλλωστε, η σημερινή αντιπολίτευση δεν είναι σε θέση να επανέλθει στην εξουσία και οι σκέψεις για δοτές κυβερνήσεις τεχνοκρατών είναι εκτός ελληνικής πραγματικότητας
Δημοσιεύτηκε και στον Πολίτη της Κυριακής
Γράφει: Βασίλης Πρωτοπαπάς
