Δύο μήνες πριν την απόπειρα πραξικοπήματος στη χώρα είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο με τiτλo “Είναι ο Ερντογάν σε κίνδυνο ή η Τουρκία;” (ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, 10 Απριλίου 2016).
Δεν ήταν βέβαια κάποια προφητεία, ήταν το αποτέλεσμα μιας σχεδόν καθημερινής πληροφόρησης που οδηγούσε στο συμπέρασμα πως η Tουρκία ήταν (είναι ακόμα) ένα καζάνι έτοιμο να εκραγεί. Σήμερα τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Είναι μια χώρα βαθιά διχασμένη (τριχοτομημένη θα μπορούσα να πω), πράγμα που δεν προιονίζει τίποτα καλό.
Μια χώρα σε τόσο βαθιά νερά δεν μπορεί παρά να βγει λαβωμένη. Σίγουρο κτύπημα θα είναι ένα βαθύ ρήγμα στην οικονομία. Απ’ εκεί και μπρος όμως υπάρχουν απειλές για την σταθερότητα της χώρας, απειλές που αγγίζουν κατά την κρίση μου και αυτήν ακόμα την κυριαρχία της χώρας. Έχω γράψει πολλές φορές, μετά από αλλεπάλληλες επισκέψεις στη νοτιανατολική Τουρκία, πως η Τουρκία αντιμετωπίζει ένα βαρύ καρδιακό πρόβλημα.
Ονομάζεται κουρδικό.
Παίζω ίσως λίγο με τις λέξεις, αλλά η πραγματικότητα είναι αυτή. Λύσεις υπάρχουν, απλά όμως ο τούρκος ηγέτης, το τουρκικό πολιτικό σύστημα, η ιστορία ενός αιώνα τουρκικής πολιτικής που έλεγε “ένα κράτος, ένας λαός”, δεν επιτρέπει εύκολα αλλαγή πορείας. Πολλοί ηγέτες έπεσαν θύματα της ιστορίας που τους κυβερνούσε, παρά οι ίδιοι να γράψουν ιστορία. Το σύστημα είναι πάντα πιο δυνατό από τα μέρη που το αποτελούν. Λύσεις όμως εξακολουθούν να υπάρχουν και δεν είναι άλλες από τον πλήρη εκδημοκρατισμό και την παράδοση όλων των δικαιωμάτων σε όλους τους κάτοικους της χώρας. Ο δρόμος προς την Ευρωπαική Ένωση θα ήταν ως προς αυτό πολύ υποβοηθητικός. Όμως ο κος Ερτογάν χάθηκε μέσα στο παρελθόν και στην αγωνία του, τον τρόμο θα έλεγα, μην διαμελισθεί η χώρα. Και ο τρόμος δεν είναι ποτέ καλός οδηγός. Οι ηγέτες δεν τρομοκρατούνται. Μπροστά λοιπόν σ’ αυτό τον φόβο ξεκίνησε ένα αγώνα κατά πάντων. Με αποτελέσματα ορατά απά χιλιάδες μίλια. Τρομοκρατικές επιθέσεις, εκατοντάδες νεκροί σχεδόν μηνιαία, σφοδρές συγκρούσεις με το ΠΚΚ. Κρίση στα σύνορα με τη Συρία αλλά και με την ίδια τη Συρία, για να απαριθμήσω μόνον μερικά. Και όλα αυτά γιατί ο πρόεδρος Ερτογάν αντι να κοιτάζει μπροστά κοιτάζει πίσω.
Άποψη μου είναι πως σε τίποτε δεν θα έβλαπτε την Τουρκία η μετεξέλιξη της, σε ένα νέο Ηνωμένο Βασίλειο. Αναφέρομαι στη Αγγλία, τη Σκωτία και την Ουαλλία. Δεν μίκραναν οι χώρες αυτές από την συνύπαρξη. Μάλλον μεγάλωσαν. Αντ’ αυτού ο πρόεδρος Ερτογάν κινείται ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση. Στην ενσωμάτωση δια της βίας, αλλά και δια της υπέρτατης βίας που είναι ο χρόνος. Είμαι όμως της άποψης πως το κουρδικό ζήτημα είτε θα οδηγήσει σε μια μεταστροφή της Τουρκίας σε μια μεγάλη ανοιχτή δημοκρατία, είτε θα την οδηγήσει στο διαμελισμό. Και το πρώτο μεν το βλέπω μακρινό, το δε δεύτερο πιθανό μεν αλλά μέσα από νέο ποταμό αίματος. Οι δε Αμερικάνοι; Μπορεί να μην εργάζονται για το διαμελισμό της Τουρκίας, αλλά λίγες αμφιβολίες έχω πως θα καλοσώριζαν μια τέτοια εξέλιξη. Η κατάτμιση χωρών της περιοχής είναι άλλωστε πλέον ιστορικό γεγονός. Και επειδή η Τουρκία δεν είναι ούτε Ιράκ, ούτε Συρία, ούτε Λιβύη, δεν επιχειρούν μεν αυτό που επιθυμούν αλλά και δεν εμποδίζουν εξελίξεις που οδηγούν προς τα εκεί. Η αρχική δήλωση Αμερικάνου αξιωματούχου ο οποίος μιλώντας για το πραξικόπημα, αναφέρθηκε σε “εξέγερση” νομίζω πως δεν λέει απλώς πολλά, λέει τα παντα.
Τι γiνεται με εμάς, ως προς αυτή την Τουρκία! Ως προς αυτόν τον ξένο; Αυτό είναι το μέγα ερώτημα.
Πολλοί ίσως σκεφτούν ας περιμένουμε τις εξελίξεις στη Τουρκία! Με λίγα λόγια ας περιμένουμε το διαμελισμό της. Μπαίνω σ’ αυτό το θέμα γιατί ακούω πολλούς να το συζητούν, να το σκέφτονται. Δεν πίστεύω σ’ αυτή την προοπτική. Δεν πιστεύω ότι πρέπει εμείς να κάνουμε αυτό το οποίο καταγγέλλουμε όταν το κάνουν άλλοι. Γιατί ακόμα και αν είναι κοντά μια τέτοια πιθανότητα , που δεν τη βλέπω στο ορατό μέλλον, (τραυματικών δηλαδή εμπειριών μέσα στη Τουρκία), ουδείς γνωρίζει τι αυτό θα σημαίνει για μας, ή τι αντάλλαγμα θα πάρει στη Κύπρο ως χρύσωμα του χαπιού για δικά της πιθανά τραύματα.
Η κλεψύδρα του κυπριακού (όπως το ξέρουμε ως σήμερα) τελειώνει σύντομα. Να έχουμε υπομονή, να δούμε τι πραγματικά σκέφτεται η Τουρκία στο θέμα των εγγυήσεων, και του στρατού, να δούμε όλες τις πτυχές της λύσης και τότε να αποφανθούμε. Και αφού αυτό είναι στο σύντομο μέλλον, δεν χρειάζονται πρόωρες εξαγγελίες. Για μένα είναι φανερό, πως ανεξάρτητα από τις “ήπιες” αν μπορώ να τις χαρακτηρίσω έτσι, δημόσιες τοποθετήσεις Τούρκων αξιωματούχων για το θέμα των εγγυήσεων, θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε την πραγματικότητα στην πράξη. Κι αυτό γιατί διεθνής συμφωνία που παρέχει δικαιώματα επί άλλου κράτους δύσκολα εγκαταλείπεται.
Επιπρόσθετα όμως θέλω να καταγράψω κάτι. Γιατί θέλουμε λύση του κυπριακού; Ο καθείς έχει το δικό του λόγο.
Μιλώντας όμως για μένα, η Λύση ήταν και είναι πόθος, γιατί θέλω να δω ξανά τη συμβίωση ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Δεν αιθεροβατώ για να μην βλέπω πως ο νόστος της επιστροφής έχει φτάσει στο ναδίρ.
Βασανίζομαι λοιπόν γιατί να υποστηρίξω κάτι αν δεν κουβαλεί μαζί του αυτό που για μένα ήταν και είναι το πρωτεύον. Η συμβίωση! Προφανώς είναι πρωτεύουσας σημασίας και η ασφάλεια, η ειρήνη, η οικoνομία, η ευημερία. Αλλά δεν θέλω όλα αυτά να σημαίνουν νομιμοποίηση του εμείς απ’ εδώ και αυτοί απ’ εκεί.
Η λύση λοιπόν θέλω απλώς να ξέρω αν θα φέρνει μαζί της και την βαθμιαία, την αργή, την με την πάροδο των ετών, την σε κάποιο ικανό βάθος, συνύπαρξη. Αλοιώτικα δεν το θέλω. Και σ’ αυτό μπορεί να παίξουν μεγάλο ρόλο οι παράμετροι της λύσης. Αλλά μεγαλύτερο ρόλο θα παίξει η παιδεία μετά την λύση.
Ως προς αυτό όμως, φωνή μεγαλινάρισσα βοά μόνη, στο βάθος της Σαχάρας.
Γράφει: Τάκης Χατζηγεωργίου
