Ευρήματα δημοσκόπησης στη Τουρκία. Του Τάκη Χατζηγεωργίου

Ενενήντα τοις εκατό των τούρκων πολιτών διάκεινται εχθρικά προς την Αμερική. 80% εναντίον της Ευρώπης, 70% της Ρωσίας και 75% προς το ίδιο το ΝΑΤΟ.

Ταυτόχρονα θέλουν την ανάπτυξη δικών τους οπλικών συστημάτων για να μην εξαρτώνται από τρίτους και εναντιώνονται σε οικονομικές και πολιτικές ελίτ που θεωρούν ότι έχουν υπερεξουσίες πάνω στο κράτος τους.

Αυτά είναι μόνο μέρος των ευρημάτων δημοσκόπησης κοινής γνώμης στη Τουρκία που παρουσιάστηκε αυτή τη βδομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τη δημοσκόπηση διενέργησε το Center for American Progress[i] μεταξύ 2-12 Νοεμβρίου 2017 με δείγμα περίπου 2500 τούρκων πολιτών.

Τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης μας βοηθούν να κατανοήσουμε το πως εξελίσσεται η τούρκικη κοινωνία. Βασικό συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως ο αυτοπροσδιορισμός ως τούρκος, η σημασία της θρησκείας, η γλώσσα και η πεποίθηση ότι η Τουρκία αποτελεί τον φυσικό ηγέτη του μουσουλμανικού κόσμου αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της τούρκικης κοινωνίας.  

Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι ανεξάρτητα από τις πολιτικές πεποιθήσεις των ανθρώπων και υποδηλώνουν την ανάπτυξη ενός νέου τούρκικου εθνικισμού σε ευρύτερα στρώματα της τούρκικης κοινωνίας. Η καθολική σχεδόν πεποίθηση σε αξίες ανεξαρτήτως πολιτικών επιλογών ισχύει και για στις αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας της έκφρασης, και της κοσμικότητας του κράτους. Εύρημα αξιοσημείωτο λαμβάνοντας υπόψη όσα βλέπουμε να βιώνει ο τούρκικος λαός τα τελευταία χρόνια.

Το σημείο όμως στο οποίο διαφαίνεται η βαθιά διαίρεση στην κοινωνία είναι όταν στην εικόνα εισχωρεί ο Ερτογάν. Παρουσιάζεται μια ακραία πολωμένη κοινωνία. Οι ψηφοφόροι του κόμματος του Ερτογάν, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) εγκρίνουν στην τεράστια τους πλειοψηφία τις πολιτικές του Ερτογάν, βλέπουν ευοίωνο το μέλλον και υποστηρίζουν στην πλειοψηφία τους (έστω και με μικρή διαφορά) τις αποφάσεις και τα μέτρα που έχουν παρθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη χώρα. Στην αντίπερα όχθη οι ψηφοφόροι των υπόλοιπων κομμάτων ακόμη και αυτού του συνεργαζόμενου με τον Ερτογάν MHP εκφράζονται με τον ακριβώς ανάποδο τρόπο.

Βλέπουμε ότι η Τουρκία παρά τις διαιρέσεις και τις πολιτικές αντιπαραθέσεις έχει αναπτύξει μια ομοιογένεια σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού. Οι πολιτικές επιλογές που έκανε ο Ερτογάν, ειδικότερα από το 2015 και εντεύθεν, έχουν δημιουργήσει ένα αρκετά συμπαγές μέτωπο το οποίο θέτει ψηλά τις αξίες του αυτοπροσδιορισμού με βάση την εθνότητα, τη θρησκεία, τη γλώσσα.  Η εθνικιστική στροφή που έκανε για να μεγαλώσει την εκλογική του βάση μετά τις χαμένες εκλογές του Ιουνίου του 2015 έχουν κερδίσει έδαφος στο σύνολο της κοινωνίας.

Αυτό το σημείο ίσως να είναι και το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ερτογάν σε όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεται στην ηγεσία της Τουρκίας. Έχει προσδώσει στην κοινωνία και το έχουν υιοθετήσει και οι πολιτικοί του αντίπαλοι, ένα νέο τούρκικο εθνικισμό.

Ο Ερτογάν ωστόσο καλείται να ισορροπήσει σε μια λεπτή γραμμή. Από τη μια μπορεί να διαφαίνεται ο σίγουρος νικητής στις επόμενες εκλογές ωστόσο το πρόσωπο του δημιουργεί μια βαθιά διαίρεση στην κοινωνία και ουσιαστικά διατηρεί την ισχύ του λόγω της μη ύπαρξης ουσιαστικής αντιπολίτευσης. Αυτό που θα μείνει ωστόσο στην μετά-Ερτογάν (όποτε αυτό συμβεί) εποχή είναι οι πολιτικές του παρακαταθήκες και ο νέος τούρκικος εθνικισμός που έχει καλλιεργηθεί.

[i] https://www.americanprogress.org/issues/security/reports/2018/02/11/445620/turkey-experiencing-new-nationalism/

Γράφει: Τάκης Χατζηγεωργίου