Δεν χρειάζονταν μαντικές ικανότητες για να προβλέψει κάποιος τι θα ακολουθούσε της ενημέρωσης για το Κυπριακό που έκανε (όπως κι αν έγινε αυτή) ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας από το βήμα της Βουλής των Αντιπροσώπων.
Άρχισαν τα γνωστά όργανα.
Από τη μια, είχαμε διθυραμβικές δηλώσεις περί της ιστορικότητας του γεγονότος και της ειλικρίνειας που χαρακτήριζε το λόγο του Προέδρου. Αυτά επαναλάμβαναν όλοι οι εκπρόσωποι του ΔΗΣΥ στα διάφορα πάνελ συζητήσεων, προφανώς καθοδηγούμενοι από τους επικοινωνιολόγους του Κόμματος.
Με όλο το σεβασμό, όμως, για ποια ιστορικότητα μιλάμε; Ο Πρόεδρος παρουσιάστηκε ενώπιον της Βουλής, αλλά απευθύνθηκε προς την κοινωνία, χωρίς ερωτήσεις και απόψεις. Τίποτα το καινούριο. Τα περί της ειλικρίνειας είναι εκ του περισσού, αφού ο προεδρικός λόγος θα πρέπει να είναι πάντα ειλικρινής ιδίως όταν απευθύνεται προς την κοινωνία.
Κατά την άποψή μου, από τη στιγμή που ο Πρόεδρος είχε αποφασίσει να απευθυνθεί στη Βουλή σε κλειστή συνεδρία για να μπορεί να πει περισσότερα στους βουλευτές, θα έπρεπε να επιμένει σ’ αυτό. Οι συνταγματικοί περιορισμοί θα μπορούσαν να ξεπεραστούν με τη συνεργασία και την κατανόηση όλων.
Μετά την ενημέρωση της Βουλής, ο Πρόεδρος θα μπορούσε να απευθυνθεί προς την κοινωνία μέσω μιας δημοσιογραφικής διάσκεψης και να δεχθεί τις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, όπως άλλωστε είχε εξαγγείλει. Όπως τελικά αποφάσισε να προχωρήσει ο Πρόεδρος, έδωσε λαβή για διάφορα σχόλια και για αμφισβήτηση των προθέσεων του.
Από την άλλη, είχαμε τις γνωστές (μονότονες και προβλεπτές) αντιδράσεις σκεπτικισμού, μηδενισμού και άρνησης που σημειώνονται κάθε φορά που διεξάγονται διαπραγματεύσεις. Οι πολίτες δικαιολογημένα διερωτώνται, αν τελικά τίποτα δεν είναι θετικό σε όλη τη διαδικασία του διαλόγου κι αν όλα είναι αρνητικά, επικίνδυνα και απαράδεκτα.
Έλειψαν (για πολλοστή) φορά ο νηφάλιος λόγος και ο ορθολογικός διάλογος που είναι αναγκαίος και απαραίτητος, ειδικά στα μεγάλα θέματα, όπως είναι το Κυπριακό. Η ψηλών τόνων συζήτηση και οι συνεχείς αντιπαραθέσεις ποσώς δεν συμβάλλουν στην ενημέρωση της κοινωνίας. Αντίθετα, συγχύζουν τους πολίτες και ενισχύουν την απαξίωση για τα κόμματα και τους πολιτικούς.
Πολλή συζήτηση γίνεται αν πρέπει οι πολιτικές δυνάμεις και η κοινωνία να ενημερώνονται για το Κυπριακό. Η θέση του ΑΚΕΛ είναι σαφής: ναι, πρέπει να υπάρχει ενημέρωση. Οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να ενημερώνονται για τη διαπραγμάτευση, αλλά και να γίνεται διαβούλευση για τις διαπραγματευτικές μας θέσεις εντός του πλαισίου του Εθνικού Συμβουλίου. Από την άλλη, η κοινωνία θα πρέπει τακτικά να ενημερώνεται για την πορεία των διαπραγματεύσεων, για τα θέματα στα οποία υπάρχει σύγκλιση και γι’ αυτά στα οποία υπάρχουν διαφωνίες ή αποκλίσεις. Η άγνοια προκαλεί φόβο, η γνώση τροφοδοτεί την κρίση και τη λογική.
Ασφαλώς, υπάρχουν ζητήματα τα οποία ανήκουν στη σφαίρα της εμπιστευτικότητας και τα οποία δεν μπορεί να συζητούνται δημόσια ή πολύ περισσότερο, να γίνονται αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Εκεί και όπου υπάρχει διαπραγμάτευση πάντοτε υπάρχει εμπιστευτικότητα και εχεμύθεια. Αυτός είναι κανόνας που ισχύει παντού.
Δεν είναι τυχαίο γιατί γίνεται τόση συζήτηση για την ενημέρωση στο Κυπριακό. Το θέμα κουβαλά πίσω του μια μακρά ιστορία φορτωμένη από διαρροές εγγράφων και δημόσιες συζητήσεις που συνήθως εμπλέκονται στη διελκυστίνδα των καθημερινών αντιπαραθέσεων και των πολιτικών σκοπιμοτήτων. Ο σημερινός Πρόεδρος δεν είναι άμοιρος ευθυνών γι’ αυτή την κατάσταση, αφού κι αυτός στο παρελθόν χρησιμοποίησε το θέμα της ενημέρωσης για να ασκεί κριτική και να κάνει μικροπολιτική.
Το ΑΚΕΛ πιστεύει ότι πρέπει ξανά να επιχειρηθεί να βρεθεί η χρυσή τομή μεταξύ της ενημέρωσης και της εμπιστευτικότητας. Για να γίνει αυτό επιβάλλεται να υπάρξει συνεργασία και επίδειξη υπευθυνότητας απ’ όλες τις πολιτικές δυνάμεις και της προεδρίας. Αλλιώς, το θέμα θα συνεχίσει να ταλανίζει την κοινωνία μας και να είναι αντικείμενο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Σχετικά με το Κυπριακό, η εκτίμηση του ΑΚΕΛ είναι ότι στις διαπραγματεύσεις σημειώθηκε πρόοδος. Αυτή η πρόοδος είναι αποτέλεσμα της επαναβεβαίωσης συγκλίσεων Χριστόφια – Ταλάτ της περιόδου 2008 – 2010. Η εξέλιξη των διαπραγματεύσεων έχει αποδείξει ότι αν ο Πρόεδρος ακολουθούσε την πολιτική που του είχε προτείνει το ΑΚΕΛ –επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από το σημείο που είχαν διακοπεί το Μάρτιο του 2012 με την ταυτόχρονη επαναβεβαίωση όλων των συγκλίσεων- σήμερα ενδεχομένως η πρόοδος να ήταν μεγαλύτερη. Το βέβαιο είναι ότι αν ο Πρόεδρος άκουε το ΑΚΕΛ, δεν θα χάναμε πολύτιμο χρόνο και δεν θα είχαμε τις πολιτικές απώλειες και τις δυσκολίες που προκλήθηκαν από τους τακτικισμούς του Πρόεδρου.
Στη φάση που σήμερα βρισκόμαστε, η πλευρά μας θα πρέπει να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες αποτελούν τον καθρέφτη των θέσεων και των διαθέσεων των εμπλεκομένων μερών. Αν γίνει κατορθωτό να ξεπεραστούν οι διαφωνίες που υπάρχουν στο περιουσιακό, που αποτελεί το βασικό θέμα της συζήτησης, τότε η διαπραγμάτευση θα μπορέσει να προχωρήσει στα θέματα των εδαφικών αναπροσαρμογών, της ασφάλειας και των εγγυήσεων στα οποία η Τουρκία απευθείας πρέπει να λογοδοτήσει.
Η Τουρκία μπορεί αποτελεσματικά να ελεγχθεί –και να αποκαλύψει τις πραγματικές της προθέσεις- μέσα από την πορεία των διαπραγματεύσεων. Στις διαπραγματεύσεις, λοιπόν, πρέπει να επικεντρωθούμε με σταθερότητα στις αρχές λύσης και με την επίδειξη του αναγκαίου ρεαλισμού.
Γράφει: Στέφανος Στεφάνου
