Όταν έχουμε εξελίξεις στο Κυπριακό, γίνονται μεγάλες συζητήσεις για τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία (ΔΔΟ).
Συνήθως με ένα αφοριστικό τρόπο η ΔΔΟ απορρίπτεται από κάποιους οι οποίοι συνοδεύουν τους αφορισμούς τους με αόριστες δηλώσεις περί καλύτερων λύσεων.
Μιλώντας για καλύτερες λύσεις, θα πρέπει να απαντήσουμε στο ερώτημα: τέσσερις σχεδόν δεκαετίες μετά το 1977 που συμφωνήσαμε με την τουρκοκυπριακή πλευρά τη ΔΔΟ, είναι εφικτό να αλλάξουμε το στόχο της λύσης; Η απάντηση είναι όχι, δεν είναι εφικτό. Η στρεψοδικία μας από όσα συμφωνήσαμε –και που επαναβεβαιώσαμε μερικές φορές από τότε- θα οδηγήσει στην απαξίωσή μας από τη διεθνή κοινότητα (η οποία υιοθέτησε τη ΔΔΟ σε σειρά ψηφισμάτων και αποφάσεων της), καθώς και στην απώλεια όλων των πολιτικών, διπλωματικών και νομικών ερεισμάτων που διαθέτουμε. Σε περίπτωση στρεψοδικίας θα χάσουμε και όσους Τουρκοκύπριους θέλουν λύση.Μια τέτοια εξέλιξη θα επιτρέψει στην Τουρκία ανενόχλητα και χωρίς κανένα πολιτικό κόστος να θέτει σε διάφορα φόρα, αλλά και στο διαπραγματευτικό τραπέζι, τις διχοτομικές της θέσεις.
Κατά τη δική μας άποψη, δεν υπάρχουν πολλές επιλογές. Είτε λύση και επανένωση μέσα στο πλαίσιο της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, είτε διχοτόμηση. Εμείς, τη διχοτόμηση την απορρίπτουμε κατηγορηματικά γιατί είναι επικίνδυνη για τον τόπο και το λαό μας.
Όσοι εναντιώνονται στη ΔΔΟ εκ προοιμίου θεωρούν ότι αυτή δεν μπορεί να διασφαλίσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες του λαού. Αυτή η θέση είναι λανθασμένη. Η διζωνικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από αυτό που προνοεί η Συμφωνία Μακαρίου – Ντενκτάς για «Το έδαφος που θα τελεί υπό την διοίκηση κάθε κοινότητας…» (σημείο 2 της Συμφωνίας). Συνεπώς, κάθε κοινότητα θα έχει υπό τη διοίκησή της μια περιφέρεια η οποία θα αποτελεί συστατικό μέρος της ομοσπονδίας.
Για μας είναι προϋπόθεση η λύση να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες κι αυτό μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της ΔΔΟ. Άλλωστε, σε όλες τις ομοσπονδίες αυτά εφαρμόζονται.
«Μπορεί να είναι έτσι στις άλλες ομοσπονδίες, αλλά αυτές δεν προϋποθέτουν τη διζωνικότητα, που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία», αντιτείνουν όσοι απορρίπτουν τη ΔΔΟ. Κάθε ομοσπονδιακό κράτος έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες που καθορίζονται κύρια από τους λόγους για τους οποίους επιλέγηκε αυτό το σύστημα πολιτειακής δομής. Υπάρχουν, όμως, και κοινά γνωρίσματα που δίνουν περιεχόμενο στην ορολογία «ομοσπονδία», που καταδεικνύουν ότι είναι ομοσπονδία και όχι κάτι άλλο. Ότι η σημασία βρίσκεται στο περιεχόμενο, κανένας δεν μπορεί να αμφιβάλλει, αλλά δεν σημαίνει ότι η ορολογία δεν έχει καμία σημασία.
Η διζωνικότητα είναι η κυπριακή ιδιομορφία, αλλά αυτή δεν εμποδίζει την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών. Υπάρχουν τρόποι να διοικούν οι Τουρκοκύπριοι τη μια περιφέρεια και ταυτόχρονα να γίνονται σεβαστές οι βασικές ελευθερίες όλων των πολιτών σε ολόκληρη της επικράτεια της χώρας.
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μεταξύ Χριστόφια – Ταλάτ έχει επιτευχθεί σύγκλιση για την ανεμπόδιστη εφαρμογή των τριών ελευθεριών (διακίνησης, εγκατάστασης, περιουσίας) στο πλαίσιο της ομοσπονδίας. Αυτό το γεγονός καταρρίπτει τον ισχυρισμό ότι η διζωνικότητα προϋποθέτει εγγυημένη πλειοψηφία πληθυσμού και περιουσίας. Τέτοια προϋπόθεση η ελληνοκυπριακή πλευρά, τουλάχιστον στην προεδρία Χριστόφια, δεν την έκανε αποδεκτή. Αυτή η σύγκλιση οπωσδήποτε θα πρέπει να προστατευθεί και να αξιοποιηθεί.
Πολύς λόγος γίνεται και για τη σύγκλιση που επετεύχθη μεταξύ Χριστόφια – Ταλάτ για τις τέσσερις ελευθερίες (διακίνηση προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων). Αντίθετα με όσα διάφοροι ισχυρίζονται, η συγκεκριμένη σύγκλιση περιορίζει το δικαίωμα εγκατάστασης και πολιτογράφησης Τούρκων πολιτών στην Κύπρο. Η σχετική συμφωνία επεκτείνει την αναλογία τέσσερις Έλληνες πολίτες για ένα Τούρκο πολίτη που υπάρχει στις Συνθήκες του 1960 τόσο στην περίπτωση της εφαρμογής της Τελωνειακής Ένωσης μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας όσο και μετά από τη λύση. Για να πολιτογραφηθούν ή να εγκατασταθούν 70 εκατομμύρια Τούρκοι στην Κύπρο –όπως ορισμένοι ψευδώς διατείνονται-, θα πρέπει πρώτα να πολιτογραφηθούν ή να εγκατασταθούν στην Κύπρο 280 εκατομμύρια Ελλαδίτες! Πράγμα δηλαδή αδύνατο. Κι αυτή η σύγκλιση πρέπει να διαφυλαχθεί και να αξιοποιηθεί ενόψει των διαπραγματεύσεων, γιατί είναι εξαιρετικής σημασίας.
Ενόψει λοιπόν της επανέναρξης των διαπραγματεύσεων, ας τερματιστούν οι διάφορες προσπάθειες δαιμονοποίησης της ΔΔΟ και ας επικεντρωθούμε όλοι στη διεξαγωγή ουσιαστικών διαπραγματεύσεων. Ευχή και προσδοκία μας είναι αυτές να καταλήξουν σε απελευθέρωση του τόπου μας και σε επανένωση της Κύπρου και το λαού της στο πλαίσιο μιας ΔΔΟ. Η δύναμή μας βρίσκεται στη συνέπειά μας σε ό,τι έχουμε συμφωνήσει και όχι στην υπαναχώρησή μας από αυτά.
Γράφει: Στέφανος Στεφάνου
