Τον Απρίλιο του 2006 στην Πάφο πήρα την πρωτοβουλία για ετοιμασία μιας οικονομικής μελέτης.
Η μελέτη τόνιζε ότι επιβάλλεται « ….αντικατάσταση του σημερινού αναπτυξιακού μοντέλου που ακολουθείται ..με ένα νέο, πιο δυναμικό και σύγχρονο αναπτυξιακό μοντέλο που επιτρέπει τη διαφοροποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, σε τομείς που προσφέρουν προοπτικές στις σημερινές γενιές ……Η ανάγκη αλλαγής του αναπτυξιακού μοντέλου ….καθίσταται αναγκαία ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας που δημιουργεί η σημερινή αναπτυξιακή πορεία ..».
Τότε η συζήτηση ήταν, δυστυχώς, ακαδημαϊκή, σήμερα όμως; Αν και οι λόγοι που μας οδήγησαν σε αυτή την κρίση είναι σύνθετοι, με κυριότερο την κακοδιαχείριση στις τράπεζες, οι λόγοι για τους οποίους δεν θα έχουμε γρήγορη ανάπτυξη είναι κυρίως η δομή της οικονομίας μας και ο ανύπαρκτος δομικός οικονομικός επανασχεδιασμός της. Μια εύρωστη οικονομία χρειάζεται, κυρίως, αυξημένη ικανότητα απορρόφησης χρήματος. Αν διαθέτει αρκετές εξωτερικές πηγές χρήματος και υιοθετήσει διασπορά εσωτερικών επενδύσεων τότε ευημερεί. Αν οι πηγές είναι λίγες και η διασπορά μικρή τότε υπάρχει ρίσκο. Η Κυπριακή οικονομία για να ανακάμψει χρειάζεται πρώτα στρατηγικό επανασχεδιασμό, εντοπισμό βιώσιμων έργων και μετά επενδυτικό χρήμα. Εδώ έχουμε πρόβλημα. Η προϊστορία της οικονομίας μας δεν πείθει. Διότι αρχίζαμε ανάποδα. Παίρναμε τα χρήματα (ξένα και δικά μας), δεν ξέραμε τι να τα κάνουμε και τα μετατρέπαμε, κυρίως, σε ακίνητα για ξένους, σε εισαγόμενα αγαθά, καλλιεργώντας συνάμα ένα ξέφρενο καταναλώσιμο και δημιουργία υπεράριθμων εταιρειών χοντρικού και λιανικού εμπορίου. Ήμασταν ευκαιριακοί.
Με την κρίση οι ξένες καταθέσεις και πωλήσεις ακινήτων μειώθηκαν δραστικά ενώ ο τουρισμός φθίνει. Το χρήμα χάθηκε. Φρέσκο χρήμα στις τράπεζες δεν σημαίνει τίποτα. Μάλλον ζημιά είναι. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι νέες ιδέες, αλλαγή προσανατολισμού και μετά το χρήμα. Χρειαζόμαστε επιστημοσύνη, καθαρό μυαλό και πρακτικότητα.
Η κυβέρνηση ορθά προσπαθεί να προσελκύσει επενδυτές για «ώριμα» έργα. Ένα ώριμο έργο είναι εκείνο που θα αποφέρει κέρδος και όχι αυτό που εξασφάλισε άδειες. Αυτό που οι επενδύτες ενδιαφέρονται να μάθουν είναι κυρίως αν εμείς έχουμε καταλάβει που πάμε και τι πράττουμε για να αποδώσει η επένδυση τους.
Μια χώρα που δεν παράγει στο μέγιστο των δυνατοτήτων της δικά της προϊόντα (πνευματικά και υλικά), τα οποία να διαθέσει σε άλλες αγορές, είναι καταδικασμένη σε μακροχρόνια ύφεση. Εδώ είναι που δεν γίνεται κανένας επανασχεδιασμός. Το Φ.Α θα αργήσει να αποδώσει κέρδη. Πρέπει να βγάλουμε από το μυαλό μας ότι θα μας επιλύσει όλα τα προβλήματα.
Έντονη πεποίθηση είναι πως πρέπει να αξιοποιήσουμε τη γειτνίαση μας με το Ισραήλ. Σε όλους τους τομείς, αλλά κυρίως στη σύγχρονη γεωργία-κτηνοτροφία, τη μεταποίηση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την καινοτομία αλλά και τις υπηρεσίες, όπως τον Ιατρικό Τουρισμό. Το τελευταίο έχει τεράστιες προοπτικές και κάποιες ενέργειες που έγιναν στο παρελθόν τώρα αποδίδουν. Το Ισραήλ είναι μια χώρα με πολλές δυνατότητες, με άλλη νοοτροπία αλλά και ανάγκες. Αντιμετωπίζει πρόβλημα ζωτικού χώρου, παραγωγικής γης και σημείων εισόδου σε μη προσβάσιμες αγορές. Η Κύπρος διαθέτει γη αλλά όχι πολιτική βασισμένη σε επιστημοσύνη για να την αξιοποιήσει. Μπορούμε να αποτελέσουμε την πόρτα εισόδου του Ισραήλ στον Αραβικό κόσμο. Ονόμασα την πολιτική αυτή Στρατηγική του Τριγώνου, Ισραήλ-Κύπρος-Αραβικές χώρες. Σε συνεργασία με το Ισραήλ μπορούμε να κτίσουμε ένα πιο βιώσιμο οικονομικό μοντέλο που να μπορεί να αξιοποιεί τους νέους επιστήμονες οι οποίοι θα βιώσουν μια οικονομική έρημο που παρόμοια της δεν έζησαν. Με συνεπακόλουθα οικονομικά, κοινωνικά και προβλήματα υγείας που θα συσσωρεύονται και θα εκδηλώνονται σταδιακά.
Μικρές οικονομίες μπορούν να ανακάμψουν. Όχι όμως με τα όσα φέρνει ο άνεμος διότι εύκολα τα παίρνει, αλλά με όραμα και την αυτοπεποίθηση που δίνει η ώριμη γνώση. Σε πολιτικό επίπεδο δυσεύρετες αρετές. Σε ακαδημαϊκό υπάρχει η γνώση λείπει η ολιστική πρακτική προσέγγιση. Η κρίση θα βαθαίνει, εκτός εάν αλλάξουμε νοοτροπία και τρόπο σκέψης. Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα.
Γράφει: Σταύρος Μαλάς
