H αξιοπιστία είναι το σημαντικότερο εργαλείο που διαθέτει μια Κεντρική Τράπεζα για την χάραξη και εφαρμογή πολιτικής.
Σήμερα, μετά τα όσα θλιβερά έχουν διαδραματισθεί αναφορικά με την άσκηση του ρόλου από τη Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (ΚΤΚ), η αξιοπιστία του οργανισμού έχει τρωθεί. Απαιτούνται θυσίες για να μπορεί η Κεντρική Τράπεζα να επιτελεί με κύρος το έργο της προς όφελος της οικονομίας.
Πριν από δύο μήνες, στις 29 Ιανουαρίου 2015, είχα αποστείλει επιστολή στην Διοικητή όπου έγραφα: “δεν μπορώ να παραμένω απαθές μέλος ενός θεσμού που ικανοποιείται με μια διαχειριστική λογική διεκπεραίωσης διαδικασιών, αντί χάραξης πολιτικής και επηρεασμού αποφάσεων σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο που να οδηγούν σε έξοδο από την κρίση».
Αυτή δεν ήταν η πρώτη επιστολή με την οποία αναδείκνυα θεσμικά προβλήματα της ΚΤΚ και πρότεινα αλλαγές. Δυστυχώς, όταν η Διοικητής αμφισβητείται λόγω σύγκρουσης συμφερόντων και αδέξιων χειρισμών είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτελέσει η Τράπεζα το έργο της και να κερδίσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας και της πολιτείας. Το Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) υποδείξαμε στην Διοικητή τις δυσλειτουργίες που προκαλούσε η σύγκρουση συμφερόντων. Δυστυχώς δεν εισακουσθήκαμε.
Πριν από 40 μέρες αρθρογράφησα για την Αξιοπιστία της Κεντρικής Τράπεζας. Στο άρθρο προειδοποιούσα οτι «αν περιοριστούμε στην απλή διαχείριση χωρίς σύγχρονες πολιτικές θα οδηγηθούμε πάλι σε αδιέξοδα». Φωνή βοώντος εν τη ερήμω.
Δυστυχώς, καταλήξαμε σε αδιέξοδο πολύ πιο γρήγορα από ότι περίμενα.
Η κρίση της ΚΤΚ είναι χρόνια και εικονογραφεί την ευρύτερη παθογένεια του δημόσιου βίου –την αναξιοκρατία, τη διαπλοκή, την ατιμωρησία, την πολιτική υποανάπτυξη και τη σαθρότητα των θεσμών. Θεώρησα ότι η δραματική κρίση που βιώνει η χώρας μας θα έκανε την ιθύνουσα πολιτική τάξη σοφότερη έτσι ώστε να προβεί σε ριζικά διαφορετικές επιλογές. Με αυτό το πνεύμα δέχτηκα να είμαι μέλος του ΔΣ της ΚΤΚ, θέλοντας να συμβάλλω στη θεσμική αναμόρφωση της χώρας μας.
Σήμερα διαπιστώνω ότι η αναγέννηση που τόσο ποθεί ο λαός μας είναι ανέφικτη όσο η κυρίαρχη νοοτροπία που μας οδήγησε στη χρεοκοπία παραμένει η ίδια. Υπήρξα ένα ενεργό μέλος του ΔΣ της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου. Προσπάθησα, από τη θέση ευθύνης που μου εμπιστεύτηκε η πολιτεία, να είμαι πάντοτε εποικοδομητικός, με τεχνοκρατικές εισηγήσεις, δημιουργικό προβληματισμό, και κριτική διάθεση βελτίωσης των πραγμάτων. Μετά από βασανιστικό προβληματισμό οδηγούμαι, σήμερα, στο συμπέρασμα ότι αυτό δεν αρκεί. Οι οργανισμοί βελτιώνονται μόνο όταν η ηγεσία τους έχει διάθεση βελτίωσης. Διαφορετικά, μια εποικοδομητικά αιρετική φωνή όχι μόνο απαξιώνεται αλλά προκαλεί και υποψίες.
Μου είναι αδύνατο να μιλώ δημοσίως για ανανέωση, εκσυγχρονισμό και διαφάνεια, και να συνεχίζω να υπηρετώ ένα αναξιόπιστο θεσμό. Έχω υποβάλει την παραίτηση μου στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η παραίτησή μου συνιστά την τελική πράξη μου ως ενεργού μέλους του ΔΣ.
- Παραιτούμαι, διότι λόγω των συγκρουόμενων συμφερόντων της Διοικητού δυσλειτουργεί η Αρχή Εξυγίανσης. Δεν νοείται η Αρχή να συνεδριάζει χωρίς την συμμετοχή της Διοικητού αλλά και δεν νοείται να χειρίζεται η Αρχή θέματα που φέρνουν σε σύγκρουση την Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας με οικονομικά συμφέροντα της ίδιας και συγγενικών προσώπων.
- Παραιτούμαι, διότι η αξιοπιστία της Κεντρικής Τράπεζας έχει πληγεί με χειρισμούς της Διοικητού που είτε είναι, είτε φαίνεται να είναι, εκβιαστικοί προς την Βουλή των Αντιπροσώπων. Η συλλογή στοιχείων για τα δάνεια Πολιτικά Εκτεθειμένων Προσώπων έχει νόημα όταν γίνεται συστηματικά, για όλες τις τράπεζες, και για όλα τα Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα. Δεν νοείται να γίνεται επιλεκτικά όποτε η Διοικητής αντιμετωπίζει δυσκολίες.
- Παραιτούμαι, διότι το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΤΚ στοχοποιείται από όλες τις πολιτικές δυνάμεις λόγω διαπλεκόμενων συμφερόντων δικηγορικών γραφείων, οικονομικών παραγόντων και πολιτικών και πολιτειακών αξιωματούχων. Με την παραίτηση μου αρνούμαι να διαπλακώ με την διαπλοκή και αναδεικνύω την ολιγωρία που όφειλε να απασχολήσει το Κοινοβούλιο της χώρας. Η Αρχή Εξυγίανσης, η Ειδική Διαχειρίστρια και οι Δικηγόροι της Λαϊκής ολιγώρησαν για ενάμιση χρόνο αλλά σήμερα επικρίνεται το Διοικητικό Συμβούλιο της Κεντρικής Τράπεζας που ανέλαβε δια νόμου αρμοδιότητες τον Ιούλιο 2014. Να υποδείξω ότι εντός λίγων μηνών το ΔΣ έχει λύσει με επιτυχία σημαντικές εκκρεμότητες προς όφελος των πιστωτών. Ωστόσο πολύ φοβάμαι οτι η ολιγωρία προκάλεσε ανεπανόρθωτη ζημιά.
- Παραιτούμαι, διότι ο Υπουργός Οικονομικών επέκρινε την Αρχή Εξυγίανση για καθυστερήσεις, λησμονώντας ότι μαζί με την Διοικητή ήταν ο ίδιος Αρχή Εξυγίανσης για πολλούς μήνες πριν αναλάβει το ΔΣ της ΚΤΚ. Δεν θέλω να παρεξηγηθώ: εκτιμώ ιδιαίτερα το σημαντικό έργο που επιτελεί ο νυν Υπουργός Οικονομικών, και γνωρίζω ότι τον κύριο ρόλο στην Αρχή Εξυγίανσης είχε η Διοικητής. Αλλά δεν μπορώ να παραμείνω σε μια θέση ευθύνης προς τον Υπουργό, όταν ο ίδιος ξεχνά και τις δικές του ευθύνες.
- Παραιτούμαι, διότι απορρίφθηκε γραπτή μου εισήγηση για την διενέργεια εσωτερικής έρευνας για την υπόθεση της τράπεζας FBME στις 28 Ιουλίου 2014. Oι Εκτελεστικοί Σύμβουλοι από κοινού με την Διοικητή αποφάσισαν πως να χειριστούν την FBME και ανησυχώ πολύ για τους χειρισμούς.
- Λυπούμαι ωστόσο διότι παραιτούμαι από θέση στην οποία με διόρισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, τον οποίο ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη του. Αντιμετωπίζει μια όντως δύσκολη κατάσταση, την οποία προκάλεσαν άτομα που είχε εμπιστευθεί. Οι επιλογές, όμως, ήταν καθαρά δικές του. Λυπούμαι πολύ διότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορώ να είμαι χρήσιμος στον Πρόεδρο της χώρας.
- Λυπούμαι επίσης ιδιαίτερα διότι παραιτούμαι από ένα σώμα στο οποίο μετέχουν σπάνιες για την χώρα μας επαγγελματικές προσωπικότητες με διεθνείς εμπειρίες, όπως οι Φίλιππος Μαννάρης και Αντρέας Περσιάνης, αξιοζήλευτα ειλικρινείς συμπολίτες μου με μακρά πείρα, όπως οι Νίκος Κωνσταντίνου και Μιχάλης Πολυδωρίδης, και ο πολύ προσεκτικός Εκτελεστικός Σύμβουλος Γιώργος Συρίχας. Η συνεργασία μου μαζί τους ήταν τόσο άψογη όσο γνήσια είναι η κοινή μας επιθυμία να συνδράμουμε το έργο της Κεντρικής Τράπεζας. Δεν τους αξίζουν οι επιθέσεις.
Ευελπιστώ οτι η πράξη παραίτησης μου θα ενδυναμώσει το ΔΣ στο δύσκολο έργο που επιτελεί.
Πως βγαίνουμε από το αδιέξοδο;
Η αξιοπιστία της Κεντρικής απαιτεί θυσίες, και αυτό προϋποθέτει θάρρος για αυτοθυσία από τους πρωταγωνιστές. Δυστυχώς, υπό την παρούσα Διοίκηση αυτή η διέξοδος δεν προδιαγράφεται.
Προειδοποίησα έγκαιρα για τους κινδύνους και σήμερα μπορώ να μιλώ ΕΛΕΥΘΕΡΑ.
Το τραπεζικό σύστημα μιας χώρας δεν εξελίσσεται τυχαία. Διαμορφώνεται από τους θεσμούς της χώρας και την πολιτική της κουλτούρα. Ως οργανωμένη πολιτική κοινότητα περιοριστήκαμε σε μια διαχειριστική νοοτροπία της κρίσης, μοιράσαμε θέσεις σε άτομα χωρίς κατάλληλες γνώσεις και διεθνείς εμπειρίες, θέσαμε τα προσωπικά συμφέροντα υπεράνω των θεσμών της χώρας μας, περιπλεχθήκαμε σε διαπλεκόμενα συμφέροντα. Τα αδιέξοδα ήταν αναπόφευκτα.
Χρειαζόμαστε τόλμη για εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις. Για να επιτύχουμε την αναγέννηση που τόσο ποθεί ο λαός μας πρέπει να αλλάξουμε την κυρίαρχη νοοτροπία που μας οδήγησε στη χρεοκοπία.
Έχω προτείνει όπως η Κεντρική Τράπεζα παύσει να είναι ενός ανδρός ––ή μιας γυναικός— αρχή και περάσει σε μια Κολεγιακή μορφή διακυβέρνησης με Εκτελεστική Επιτροπή και πλήρη ανεξαρτησία των μη εκτελεστικών Συμβούλων. Τέτοιες μορφές εμφανίζονται με το Court of Directors της Τράπεζας της Αγγλίας και το Executive Board της Γερμανικής Bundesbank.
Μόνο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να ενεργοποιήσει δυνάμεις που θα βοηθήσουν την ΚΤΚ να ανακτήσει την αξιοπιστία της μέσα από το πλέγμα οικονομικό-πολιτικών συμφερόντων που ταλανίζουν την χώρα. Ελπίζω να τα καταφέρει για το καλό της οικονομίας.
Αναρτήθηκε και στο μπλογκ zenios.wordpress.com
Γράφει: Σταύρος Α. Ζένιος
