Όταν έγραφα τον Ιανουάριο 2012 οτι «οι αξίες έχουν αξία στην πολιτική» και προειδοποιούσα ότι χωρίς αξιακή πυξίδα χάνουμε τον μπούσουλα, δεν ανέμενα οτι το καράβι της Κυπριακής Δημοκρατίας θα έπεφτε τόσο σύντομα στα βράχια.
Ούτε διανοήθηκα οτι δύο χρόνια αργότερα, θα στεκόμουν μπροστά στους συμπολίτες μου ζητώντας την ψήφο τους για την πορεία που προτείνω να ακολουθήσουμε.
Δεν ασχολούμαι πλέον με την τραγική διακυβέρνηση 2008-2013 που πτώχευσε την χώρα. Τώρα με απασχολεί κάτι άλλο. Οτι με τα ίδια μυαλά που τουμπάραμε το καράβι δεν μπορούμε να το επαναφέρουμε σε πορεία πλεύσης. Δέστε το σκάνδαλο FOCUS με 2 εκατ. να διοχετεύονται σε ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ από όσους λεηλατούσαν τις τράπεζες μας. Δέστε τους ερασιτεχνισμούς της Επιτροπής Θεσμών ως το ιδεώδες επιδόρπιο στο ελαφρύ πόρισμα της Διερευνητικής Επιτροπής για την οικονομία. Σκεφτείτε, ακόμη, την αγορά οικοπέδου από την Πρώτη Κυρία, η οποία προκάλεσε τόσες αντιδράσεις. Αυτά δεν είναι ασύνδετα φαινόμενα. Με διαφορετική βαρύτητα οπωσδήποτε το καθένα, αποκαλύπτουν σημαντικά ελλείμματα υπευθυνότητας, ηγεσίας, και επαγγελματισμού.
Δεν μηδενίζω τα πάντα. Ακριβώς το αντίθετο. Θέλω τα κόμματα να είναι οικονομικώς εύρωστα, αλλά όχι με ύποπτες δοσοληψίες. Αναμένω την Κυπριακή Βουλή να διερευνήσει τα αίτια της κρίσης, αλλά με επιστημονική αντίληψη για θεσμικές παραλείψεις και αδυναμίες –περιλαμβανομένων παραλείψεων της Βουλής- και όχι με κυνήγι μαγισσών, μικροκομματικούς ανταγωνισμούς, και ευκαιριακές διαρροές ονομάτων. Χαίρομαι να έχουμε επαγγελματικά επιτυχημένους Προέδρους αλλά δεν μπορεί να θεωρείται η αγορά οικοπέδου από έναν θεσμικό παράγοντα μια «ιδιωτική» και μόνον συναλλαγή.
Αν είχαμε υιοθετήσει της εισηγήσεις GRECO για διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων, δεν θα αντιμετώπιζαν σήμερα ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ το σκάνδαλο FOCUS. Μίλησα επανειλημμένα γι’ αυτό το θέμα και δεν θα κουραστώ να το επαναλαμβάνω. Προειδοποιούσαμε, σε ανύποπτο χρόνο, για εισφορές από ξένες εταιρείες, όπως στην περίπτωση FOCUS. Αν υιοθετούσαμε τις εισηγήσεις GRECO και, παρ’ όλα αυτά, δεν είχε αποφευχθεί το σκάνδαλο, θα είχαμε ένα θεσμοθετημένο σύστημα για να αποδοθεί Δικαιοσύνη. Οι υπεύθυνοι θα διαγράφονταν από το πολιτικό στερέωμα και θα αποτελούσαν παραδειγματισμό (δείτε την χαρακτηριστική περίπτωση του ταμία του κυβερνώντος Λαϊκού Κόμματος της Ισπανίας κ. Κάρντενας, ο οποίος βρίσκεται σήμερα στη φυλακή).
Όσο αφορά το οικόπεδο της Πρώτης Κυρίας, δεν είμαι μεταξύ εκείνων που τα βρίσκουν όλα λάθος: δικαιούται να αγοράσει, έστω και εν μέσω κρίσης, και θεωρώ κακοήθεια να αμφισβητείται η νομιμότητα των χρημάτων. Ωστόσο, δεν μπορεί η Πρώτη Κυρία να διαπραγματεύεται απευθείας με τον Αρχιεπίσκοπο και να θεωρείται η πράξη καθαρά «ιδιωτική». Διανοείστε τη σύζυγο του Ιταλού Πρωθυπουργού να αγοράζει από τον Πάπα οικόπεδο για τα παιδιά της; Βεβαίως να διαπραγματευτούν την αγορά περιουσίας του Βατικανού για τις ανάγκες της Κυβέρνησης. Αλλά για ιδιωτικές συναλλαγές απαιτείται κατάλληλη θεσμική απόσταση, δηλαδή να είναι εμφανώς διακριτή η ιδιωτική από την θεσμική ταυτότητα των εμπλεκομένων. Και αυτό δεν είναι δύσκολο. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να είχε ανατεθεί σε επαγγελματικούς οίκους η διαχείριση της προσωπικής υπόθεσης με πλήρη διαφάνεια. Τόσο ο πωλητής (Αρχιεπισκοπή) όσο και ο αγοραστής (οικογένεια του Προέδρου) θα μπορούσαν να είχαν αναθέσει σε δύο ελεγκτικούς οίκους να χειριστούν την υπόθεση εκ μέρους τους. Θα είχε προηγηθεί η κατάλληλη μελέτη με όρους που διέπουν τέτοιες πράξεις δημόσιων εταιρειών, και θα είχαν αποφευχθεί οι καχυποψίες. Οι πολίτες θα είχαν έμπρακτη διαβεβαίωση οτι η ηγεσία τους ξέρει να διαχωρίζει τις ιδιωτικές της υποθέσεις από το δημόσιο συμφέρον, ενισχύοντας έτσι το πιο σημαντικό όπλο που διαθέτει ένας ηγέτης: το ηθικό κύρος.
Τα παραπάνω θλιβερά φαινόμενα οφείλονται σε ελλείμματα υπευθυνότητας, θεσμικής ευαισθησίας, και επαγγελματισμού. Είναι τα ίδια ακριβώς ελλείμματα που προκάλεσαν την τραγωδία στο Μαρί και την κατάρρευση της οικονομίας. Αλλάξαμε βεβαίως κυβέρνηση, αλλά πολύ απέχουμε από την αλλαγή νοοτροπίας. Χωρίς αλλαγή νοοτροπίας, όμως, οι πολιτικοί θα απαξιώνονται, οι πολίτες θα γίνονται κυνικοί, και η κοινή μας πολιτεία θα βυθίζεται στην ανυποληψία και τη διαφθορά.
Ωστόσο, πολλά μπορούν να γίνουν. Πρώτα, να αναλάβουν την ευθύνη τους τα κόμματα και να προβούν σε διορθωτικές πράξεις. Ο ΔΗΣΥ το έκανε μερικώς, το ΑΚΕΛ ζει στην άρνηση, τα άλλα κόμματα ελπίζουν να περάσουν απαρατήρητα από την κοινή γνώμη. Χρειάζεται διερεύνηση για τις συνθήκες χρηματοδότησης από ορκωτούς ελεγκτές. Εκεί που διαπιστώνονται παραβιάσεις της νομοθεσίας, να παραπεμφθεί το θέμα στην Εισαγγελία. (Αμφιβάλλω αν υπάρχουν παραβιάσεις διότι η νομοθεσία είναι τόσο διάτρητη που μπορεί να εξαφανίσει κάποιος ολόκληρη τράπεζα χωρίς καμία παρανομία (αυτό δεν είναι σχήμα λόγου)! Ας μάθουμε επί τέλους από τα λάθη μας υιοθετώντας τις εισηγήσεις της έκθεσης GRECO.
Όσο αφορά το προεδρικό οικόπεδο ο Πρόεδρος να ζητήσει από το Συμβούλιο Εθνικής Οικονομίας ολοκληρωμένη πρόταση και να προωθήσει τις αναγκαίες θεσμικές αλλαγές. Θα μετατρέψει έτσι ένα αχρείαστο μελανό σημείο της Προεδρίας σε φωτεινό παράδειγμα εκσυγχρονιστικής πρακτικής, προσφέροντας στην Κυπριακή κοινωνία ένα υπόδειγμα υπευθυνότητας και επαγγελματισμού που τόσο μας λείπει.
Όσο για μένα, νιώθω υπεύθυνος διότι ο Πρόεδρος, τον οποίο ψήφισα, και το κόμμα στου οποίου το ευρωψηφοδέλτιο συμμετέχω, εμφανίζουν ελλείμματα αξιών. Νοιώθω έντονα γι’ αυτό το θέμα, διότι για να προασπίσω αξίες κατέβηκα στο στίβο της ενεργού πολιτικής. Το ότι ο Πρόεδρος του ΔΗΣΥ με επέλεξε ως αριστίνδην υποψήφιο ευρωβουλευτή, δείχνει οτι δεν βαδίζουμε σε αντίθετη κατεύθυνση. Όσοι φίλοι στενοχωριούνται με όσα γράφω, θεωρώντας ότι προδίδω ίσως το κόμμα του οποίου είμαι υποψήφιος, θα ήθελα να τους θυμίσω ότι ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ μου ζήτησε να μείνω έξω από τα «κομματικά στεγανά». Για μένα τα πράγματα είναι ξεκάθαρα: οι εκλογές δεν είναι μια διαδικασία καιροσκοπικών τακτικισμών, όπου ο υποψήφιος, προκειμένου να εκλεγεί, δοξολογεί το Αρχηγό, κολακεύει το Κόμμα και μιλά με πολιτικάντικη ασάφεια, αποφεύγοντας να θίξει τα κακώς κείμενα για να μη γίνει δυσάρεστος. Δεν με εκφράζουν οι μικροπολιτικοί υπολογισμοί και, στο μέτρο που δεν είμαι επαγγελματίας πολιτικός, έχω την «πολυτέλεια» να μην τους υιοθετώ.
Στις εκλογές αποσαφηνίζουμε με ποιές αξίες πολιτευόμαστε. Αν οι συμπολίτες μας με τιμήσουν με την ψήφο τους, τότε θα πασχίσω οι αξίες που προτείνω να επικρατήσουν του τακτικιστικού αμοραλισμού. Θα είναι αυτό μια νίκη στην προσπάθεια να ξεκολλήσουμε το καράβι από τα βράχια και να αλλάξουμε πορεία πλεύσης. Είμαι βέβαιος οτι μπορούμε να το κάνουμε. Το ερώτημα είναι, θέλουμε;
Γράφει: Σταύρος Α. Ζένιος
Αριστίνδην υποψήφιος για τις ευρωεκλογές ΔΗΣΥ-Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα,
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου
Πρόεδρος των Πρυτάνεων των Πανεπιστημίων των Ευρωπαϊκών Πρωτευουσών.
