Δύο ανατροπές.
Το εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου προκαλεί δύο βασικές ανατροπές. Η πρώτη σχετίζεται με τις πολιτικές διεργασίες εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας όπου θα πρέπει να αναμένονται πλέον όχι μόνο ανακατατάξεις και ζυμώσεις εντός των υφιστάμενων κομμάτων, αλλά και μία ευρύτερη αναδιάταξη του πολιτικού και κομματικού σκηνικού. Ήδη προεξοφλείται πως ο Κουτρέτ Οζερσάϋ θα προχωρήσει στη δημιουργία κόμματος που θα κινείται στον ευρύτερο χώρο της κεντροδεξιάς, ενώ στο ΡΤΚ θεωρείται δεδομένη η επάνοδος του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ στην ηγεσία του κόμματος.
Η δεύτερη ανατροπή σχετίζεται με το Κυπριακό και ειδικότερα με την προδιαγραφόμενη πρωτοβουλία επίλυσης του προβλήματος. Είναι δεδομένο πως το ενδεχόμενο να ανέλθει στην εξουσία ένας μετριοπαθής πολιτικός, υπέρμαχος της ομοσπονδιακής λύσης, ενισχύει την προοπτικής επίτευξης μιας συνολικής πολιτικής διευθέτησης. Έχει ιδιαίτερη σημασία να επισημανθεί πως ο Ακκιντζί, αγνοώντας το πολιτικό κόστος, πορεύτηκε καθόλη την προεκλογική περίοδο προτάσσοντας την θέση για απόδοση της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου στα ΗΕ, ως ΜΟΕ που θα υποβοηθήσει την ευρύτερη προσπάθεια για επίλυση του Κυπριακού.
Τρεις παράγοντες θα καθορίσουν το εκλογικό αποτέλεσμα.
Το εκλογικό αποτέλεσμα θα καθοριστεί από τρεις βασικά παράγοντες. Εν πρώτοις από την διάθεση που θα επιδείξει η ηγεσία του ΡΤΚ να στηρίξει με ειλικρίνεια την υποψηφιότητα Ακκιντζί κινητοποιώντας προς αυτή την κατεύθυνση τον οργανωτικό του μηχανισμό. Θα πρέπει να σημειωθεί πως εντός των συλλογικών οργάνων αλλά και στην εκλογική βάση του κόμματος υπάρχει μία τάση που αντικρίζει με καχυποψία την υποψηφιότητα Ακκιντζί είτε λόγω της ιστορικής αντιπαλότητας ανάμεσα στο Ρεπουμπλικανικό Τουρκικό Κόμμα και το Κόμμα Κοινοτικής Δημοκρατίας από το οποίο προέρχεται ο Ακκιντζί, είτε επειδή αξιολογείται πως ενδεχόμενη επικράτηση του πρώην δημάρχου Λευκωσίας θα αποδυναμώσει την πολιτική ηγεμονία του ΡΤΚ στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως η μέγιστη δυνατή συσπείρωση του κεντροαριστερού χώρου καθώς και των υποστηρικτών της λύσης θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας που μπορεί να γύρει την πλάστιγγα υπέρ του Μουσταφά Ακκιντζί.
Ο δεύτερος παράγοντας σχετίζεται με την εκλογική συμπεριφορά που θα επιδείξουν όσοι στον πρώτο γύρο επέλεξαν τον Κουτρέτ Οζερσάϋ. Σε αυτό το, ετερόκλητο ιδεολογικά, εκλογικό ακροατήριο περιλαμβάνονται , ανάμεσα σε άλλους, νέοι ηλικιακά ψηφοφόροι, μικρομεσαίοι από τα αστικά κέντρα αλλά και άνθρωποι προερχόμενοι από τα πιο μορφωμένα κοινωνικά στρώματα, οι οποίοι απογοητευμένοι από τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα αναζήτησαν στο πρόσωπο του Κουτρέτ μια άφθαρτη υποψηφιότητα φορέα μιας μεταρρυθμιστικής και ανανεωτικής αντίληψης. Εκτιμάται πως ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των ψηφοφόρων θα ψηφίσει τον Ακκιντζί, καθότι και αυτός διαθέτει τα χαρακτηριστικά μιας υπερκομματικής υποψηφιότητας με περιορισμένες εξαρτήσεις από το κομματικό κατεστημένο.
Ο τρίτος παράγοντας και ο πλέον αστάθμητος έχει να κάνει με την αποχή η οποία είναι σχεδόν σίγουρο πως θα είναι αρκετά μικρότερη από το 38% που καταγράφηκε στον πρώτο γύρο των εκλογών. Είναι επίσης δεδομένο πως η πλειοψηφία όσων επέλεξαν να μην προσέλθουν στις κάλπες είναι ψηφοφόροι που παραδοσιακά ψηφίζουν δεξιούς πολιτικούς σχηματισμούς και οι οποίοι όπως εκτιμάται απείχαν είτε επειδή προεξοφλούσαν ως δεδομένη την παρουσία Έρογλου στον δεύτερο γύρο των εκλογών, είτε επειδή, στο πλαίσιο μιας πελατειακής κουλτούρας, αναζητούν κάποια ανταλλάγματα για την στήριξη τους, είτε επειδή δεν επικροτούν την υποψηφιότητα Έρογλου. Οι πιθανότητες επανεκλογής του Ντερβίς Έρογλου συναρτώνται πρωτίστως με την δυνατότητα του να προσελκύσει όσες περισσότερες ψήφους από την συγκεκριμένη δεξαμενή ψηφοφόρων.
Η λογική των αριθμών δείχνει Ακκιντζί όμως…
Στον πρώτο γύρο των εκλογών ψήφισαν 110,298 άτομα ή ποσοστό 62,34%. Εκτιμάται πως ο αριθμός των ψηφισάντων στον Β’ γύρο θα κυμανθεί μεταξύ 132,500 – 141,500 ατόμων ή σε ποσοστό μεταξύ 75% – 80%. Ο Ακκιντζί έλαβε στον πρώτο γύρο 29,006 ψήφους. Εάν σε αυτούς προστεθεί το 80% των ψήφων που έλαβε η Σιμπέλ, δηλαδή ακόμη (80%*24287)= 19430 ψήφους και το 35% των ψήφων που έλαβε ο Οζερσάϋ (35*22,873)= 8005, ΤΟΤΕ θα μπορούσε να εκτιμηθεί, στο πλαίσιο μιας αυθαίρετης διαχείρισης των αριθμών, πως ο Ακκιντζί εκκινά στον Β γύρο από τις 56,441 ψήφους. Ο Ακκιντζί αναζητεί επομένως από την δεξαμενή όσων απείχαν στον πρώτο γύρο περίπου 9,500 έως 14,000 ψήφους.
Ο Έρογλου κουβαλά στον δεύτερο γύρο 30,356 ψήφους στους οποίους θα προστεθούν λογικά; οι μισοί ψήφοι που έλαβε ο Οζερσάϋ, δηλαδή ακόμη 11,400 ψήφοι, και στην καλύτερη περίπτωση το 10% των ψήφων που έλαβε η Σιμπέλ, δηλαδή 2400 ψήφους. Εκκινά στον δεύτερο γύρο από τις 44,156 και αναζητεί ακόμη 22,000 – 26,500 ψήφους. Εάν η εκτίμηση για μια προέλευση κοντά στο 75-80% επιβεβαιωθεί τότε σημαίνει πως η διεισδυτικότητα του Έρογλου σε αυτούς που θα προσέλθουν για πρώτη φορά να ψηφίσουν θα πρέπει να προσεγγίσει το 65% για να μπορέσει να κερδίσει, οριακά έστω, την εκλογική μάχη. Το εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο αν αναλογιστεί κανείς πως το 2010, σε πολύ ευνοϊκότερες συνθήκες για τον Έρογλου, ο τουρκοκύπριος ηγέτης έλαβε 61,500 ψήφους και ο έτερος υποψήφιος από το ΚΕΕ ο Ταχσίν Ερτουρούλογλου 4,500 ψήφους. Σύνολο 66,000 ψήφοι.
Τι πρεσβεύουν οι Ακκιντζί και Έρογλου;
Ο Μουσταφά Ακκιντζί ενσαρκώνει την επιθυμία των Τουρκοκυπρίων για διαφύλαξη της τουρκοκυπριακής ταυτότητας και της τουρκοκυπριακής κοινοτικής υπόστασης έναντι των αφομοιωτικών και πολιτισμικών απειλών που διαμορφώνει η ηγεμονική παρουσία της Τουρκίας στο νησί. Για αυτό, άλλωστε, ο Ακκιντζί φαίνεται να αποτελεί επιλογή και για αριθμό ψηφοφόρων πέραν του κεντροαριστερού χώρου, οι οποίοι αισθάνονται πως απειλείται η τουρκοκυπριακή κοινοτική ύπαρξη από την ισλαμοποιημένη εκδοχή της «Μητέρας Πατρίδας».
Ο Ακκιντζί αντιλαμβάνεται πως η διαφύλαξη της τουρκοκυπριακής κοινοτικής υπόστασης σχετίζεται άμεσα με την επίτευξη μιας πολιτικής λύσης στο Κυπριακό η οποία θα οδηγεί στην ενσωμάτωση των Τουρκοκυπρίων σε ένα νομιμοποιημένο σύστημα εξουσίας, στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής διευθέτησης αφενός, αφετέρου την επανένταξη στην διεθνή κοινότητα μέσω της θεσμικής κοινοτικής παρουσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πλαίσιο αυτής της συλλογιστικής, επομένως, και στην παρούσα πολιτική συγκυρία ο Ακκιντζί είναι ο βασικότερος φορέας της βούλησης των Τουρκοκυπρίων για επίτευξη μιας λύσης στο Κυπριακό η οποία θα καθιστά την κοινότητα του ισότιμο μέρος μιας ενωμένης ομοσπονδιακής Κύπρου.
Ο Έρογλου ως ο αυθεντικότερος εκφραστής της συντήρησης του διχοτομικού status quo, στις μέρες που απομένουν μέχρι τις εκλογές, θα κάνει αυτό που γνωρίζει καλύτερα. Θα ενσπείρει τον φόβο και την ανασφάλεια ανάμεσα στους Τουρκοκυπρίους προβάλλοντας το επιχείρημα πως μια ομοσπονδιακή λύση υπό την διαπραγματευτική εποπτεία του Μουσταφά Ακκιντζί θα συνεπάγεται υποταγή στην κυριαρχία της ελληνοκυπριακής πλειοψηφίας. Επιπλέον, ως ο αρχιτέκτονας του πελατειακού συστήματος και του δικτύου πολιτικής πατρωνίας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα θα επιδιώξει να κινητοποιήσει όσους τα οικονομικά συμφέροντα αλλά και η πολιτική επιβίωση ταυτίζονται με την διατήρηση της «ΤΔΒΚ».
Τουρκία – Έποικοι ψηφοφόροι.
Ο Έρογλου είχε τον πρώτο λόγο στις περιοχές με πυκνή παρουσία εποίκων. Τα ποσοστά του στην επαρχία Τρικώμου, για παράδειγμα, όπου καταγράφεται η μεγαλύτερη παρουσία εποίκων ανήλθαν στο 37,47%. Εντούτοις υψηλά ποσοστά κατέγραψε και η Σιμπέλ (27,92) και αξιοσημείωτα ποσοστά ο Ακκιντζί 19,47%. Ακόμη και σε κάποιες κοινότητες όπου διαμένουν αποκλειστικώς έποικοι ο Ακκιντζί κατέγραψε για πρώτη φορά αξιοσημείωτη παρουσία. Στο Ριζοκάρπασο 12,5%, στην Κώμη Κεπήρ 15,7%, στην Αγία Τριάδα 15,12% στο Λεονάρισσο 16,4% και στο Φλαμμούδι 28,2%. Τα αντίστοιχα ποσοστά της Σιμπέλ Σιμπέρ στις ίδιες κοινότητες υπήρξαν 32%, 50%, 35%, 20,5% και 21,5%. Έχει ιδιαίτερη σημασία επιλογή που θα κάνει αυτό το κομμάτι των ψηφοφόρων της Σιμπέρ. Εάν για παράδειγμα θα πειθαρχήσει στην απόφαση που έλαβε το ΡΤΚ για στήριξη της υποψηφιότητας Ακκιντζί. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι αν αυτοί οι ψηφοφόροι προσκολλήθηκαν, στο πλαίσιο μιας πελατειακής λογικής, συγκυριακά στο κυβερνών ΡΤΚ ή κατά πόσον τα προβλήματα της καθημερινότητας, καθώς και η αναζήτηση προσωπικής και οικογενειακής προοπτικής σε μια επανενωμένη Κύπρο εντός της ΕΕ τους έχουν καταστήσουν φορείς αμφισβήτησης του διχοτομικού status quo. Η δεύτερη Κυριακή των εκλογών θα δώσει, εν μέρει απάντηση και σε αυτό το ερώτημα.
Οι επιλογές της τουρκικής κυβέρνησης έμειναν αμφότερες εκτός δεύτερου γύρου. Με τους Ακκιντζί και Έρογλου δεν διατηρεί τις καλύτερες σχέσεις αφού και με τους δύο είχε κατά καιρούς μια συγκρουσιακή σχέση στο παρελθόν. Το αποτέλεσμα της 1ης Κυριακής έδειξε, επιπλέον, πως διαθέτει επιρροή επί ενός πολύ μικρού μέρους του εκλογικού σώματος, επομένως οι δυνατότητες της να επηρεάσει καταλυτικά την έκβαση της αναμέτρησης είναι περιορισμένες. Ωστόσο, η Τουρκία θέλει να διασφαλίσει με το αποτέλεσμα της ερχόμενης Κυριακής δύο βασικές επιδιώξεις. Πρώτο την πολιτική προοπτική του Κουτρέτ Οζερσάϋ και δεύτερο την δυνατότητα να διαχειριστεί ανεμπόδιστα την δυναμική της διαπραγματευτικής διαδικασίας στο Κυπριακό έχοντας κατά νου όχι μόνο την λύση αλλά και ένα blame game. Η εκλογική επικράτηση Ακκιντζί φαίνεται να εξυπηρετεί καλύτερα και τις δύο αυτές επιδιώξεις.
Ο «νικητής» Κουτρέτ Οζερσάϋ
Ο φιλελεύθερος Οζερσάϋ κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει εκλογικά την γενικευμένη απαρέσκεια των Τουρκοκυπρίων έναντι των παραδοσιακών κομματικών σχηματισμών. Νέος, πολιτικά άφθαρτος, με ακαδημαϊκή και τεχνοκρατική συγκρότηση, βαθύς γνώστης των νομικών, πολιτικών και ιστορικών διαστάσεων του κυπριακού ζητήματος και με προεκλογικό πρόγραμμα που επικεντρώθηκε στην κοινωνική, πολιτική και θεσμική ανασυγκρότηση της τουρκοκυπριακής κοινότητας, είναι ο νέος ισχυρός παράγοντας στον ευρύτερο ενδιάμεσο χώρο.
Ο Κουτρέτ Οζερσάι αντλεί την πολιτική του νομιμοποίηση απευθείας από το τουρκικό υπουργείο εξωτερικών και από την προσωπική σχέση που διατηρεί με τον Αχμέτ Νταβούτογλου ο οποίος τον θεωρεί ως τον πλέον αξιόπιστο συνομιλητή στην Κύπρο. Οι πολιτικές του φιλοδοξίες διαφάνηκαν τον Μάιο του 2012, όταν προχώρησε στη δημιουργία της πολιτικής κίνησης «Συγκροτούμαστε». Οι πολιτικές του θέσεις στο Κυπριακό συνοψίζονται στο αξίωμα για μεταβολή του διχοτομικού status quo κατά τρόπο που να διασφαλίζεται και να κατοχυρώνεται πλήρως η διακριτή εθνοκοινοτική ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων, υπό την σκεπή μιας χαλαρής, διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Σε περίπτωση που η λύση καταστεί ανέφικτη φιλοδοξεί να καταστεί ο ανώτατος θεσμικός εκπρόσωπος της «ΤΔΒΚ».
…και η χαμένη Σιμπέλ Σιμπέρ.
Η υποψήφια, του Ρεπουμπλικανικού Τουρκικού Κόμματος (ΡΤΚ), Σιμπέλ Σιμπέρ, με πιο απολιτίκ χαρακτηριστικά, έντονα ταυτισμένη με το τουρκικό κυβερνών κόμμα ΑΚΡ και έχοντας να αντιμετωπίσει τις ιδεολογικές «ενστάσεις» πολλών συντρόφων, της για τις «δεξιές» της ιδεολογικές καταβολές απέτυχε παταγωδώς να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του ΡΤΚ το οποίο στις βουλευτικές εκλογές του 2013 είχε εξασφαλίσει 38% του εκλογικού σώματος, Η Σιμπέλ φαίνεται πως εξασφάλισε λίγο περισσότερους από τους μισούς ψηφοφόρους του ΡΤΚ. Το εγχείρημα του κεντροδεξιού ανοίγματος που επιχείρησε η νυν ηγεσία του ΡΤΚ απέτυχε παταγωδώς με αποτέλεσμα να προεξοφλούνται δραστικές μεταβολές στην ηγετική πυραμίδα του κόμματος. Το πολιτικό μέλλον της Σιμπέρ προδιαγράφεται, πλέον, ζοφερό.
Γράφει: Σώτος Κτωρής
