Με λύση, η Τουρκία φεύγει. Του Σώτου Κτωρή

Διατυπώνεται συχνά η άποψη πως, με μια λύση ομοσπονδίας, η επιρροή της Τουρκίας στην Κύπρο θα ενισχυθεί, ότι θα μπορεί να υποθάλπει, μέσω των Τουρκοκυπρίων, θεσμικές κρίσεις που θα οδηγούν σε παράλυση το ομοσπονδιακό κράτος.

Ότι μέσω της προσχηματικής επίκλησης της μεθοδευμένης αποσταθεροποίησης που θα προκύψει, είτε λόγω κυβερνητικής δυσλειτουργίας είτε λόγω προβοκατόρικων ενεργειών, η Τουρκία θα επιδιώξει την απόσχιση της τουρκοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας ή ακόμη και την κατάληψη ολόκληρης της Κύπρου.

Πρόκειται για βαθιά ριζωμένες και απόλυτα κατανοητές ανησυχίες  που υπάρχουν ανάμεσά μας και που έχουν προκύψει από την πικρή συγκομιδή της ιστορικής μνήμης. Και, είναι ακριβώς ένα από εκείνα τα σημεία στα οποία εμείς πρέπει να υπερβούμε τον εαυτό μας για να δούμε την πραγματικότητα στην ολότητα της.  Θέλω να πω δηλαδή, πως θα πρέπει να προσμετρήσουμε- ως Ελληνοκύπριοι- τα πραγματικά δεδομένα που θα προκύψουν από την διαφαινόμενη λύση, καθώς και τις θετικές συνέργειες που διαμορφώνει η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, αλλά και η προοπτική της ενεργειακής συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Καταρχάς η επιρροή της Τουρκίας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα εδράζεται σε παράγοντες οι οποίοι σε μια ενδεχόμενη λύση του Κυπριακού θα παύσουν να υφίστανται.

Οικονομική απεξάρτηση.

Η έντονη οικονομική εξάρτηση της τουρκοκυπριακής κοινότητας από την Τουρκία η οποία, αναπόφευκτα, διαμορφώνει και πολιτικές εξαρτήσεις θα εξαλειφτεί. Η ετήσια οικονομική συνδρομή της Τουρκίας προς τους Τουρκοκυπρίους θα τερματιστεί. Η ευημερία των Τουρκοκυπρίων θα εξαρτάται, πλέον, από την αναπτυξιακή δυναμική της κυπριακής οικονομίας, κάτι που προϋποθέτει την ύπαρξη συνθηκών ασφάλειας και σταθερότητας, αλλά και την εύρυθμη λειτουργία του ομοσπονδιακού κράτους. Θα εξαρτάται, επίσης, από την αξιοποίηση σε διαρθρωτικά και αναπτυξιακά προγράμματα της ΕΕ, αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία οι Τουρκοκύπριοι θα μπορούν να απολαμβάνουν, μόνο, μέσω της συμμετοχής τους στην Ομοσπονδιακή Κυπριακή Δημοκρατία.

Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο η διακυβέρνηση.

Η Τουρκία δεν θα έχει κανένα θεσμικό ή άτυπο ρόλο στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων ή στις διαδικασίες διαμόρφωσης των νομοθεσιών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των συνιστωσών πολιτειών. Οι εθνικές νομοθεσίες σε σχέση με την λειτουργία της κεντρικής κυβέρνησης, των πολιτειών και την καθημερινότητα του πολίτη θα εδράζονται, εν πολλοίς, στην υποχρεωτική μεταφορά και εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Στις περιπτώσεις όπου θα προκύπτουν ανυπέρβλητες διαφωνίες, σε επίπεδο ομοσπονδιακής κυβέρνησης, η διέξοδος θα δίνεται με προσφυγή σε κυπριακά θεσμικά όργανα (πχ. Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο) τα οποία, επίσης, θα έχουν ως σημείο αναφοράς το ευρωπαϊκό πλαίσιο.  Όπως και τώρα, το σύνταγμα της Ευρώπης και το ευρωπαϊκό κεκτημένο θα υπερέχουν του εθνικού συντάγματος.

Ένταξη στην διεθνή κοινότητα.

Η πρακτική της «θεσμικής» εκπροσώπησης των Τουρκοκυπρίων σε διεθνή φόρα, κυρίως σε συνόδους της Ισλαμικής Διάσκεψης με τη διαμεσολάβηση της Τουρκίας θα τερματιστεί. Οι Τουρκοκύπριοι οι οποίοι θέλουν, διακαώς, να χειραφετηθούν από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Τουρκίας θα συμμετέχουν στο διεθνές και ευρωπαϊκό γίγνεσθαι μέσω της Ομοσπονδιακής Κυπριακής Δημοκρατίας.  Οι Τουρκοκύπριοι δεν πρόκειται να λειτουργήσουν ως δούρειος ίππος της Τουρκίας στην Κύπρο. Γνωρίζουν πως ενδεχόμενη απόσχιση τους από το ομοσπονδιακό κράτος θα είχε οδυνηρές συνέπειες αφού θα τους οδηγούσε, εκ νέου, στην διεθνή απομόνωση και σε καθεστώς πλήρους εξάρτησης από την Τουρκία.  

Τερματίζεται ο εποικισμός.

Η πολιτική της Τουρκίας για τον εποικισμό της Κύπρου τερματίζεται οριστικά. Κανένας τούρκος πολίτης δεν θα μπορεί να εισέρχεται, για οποιοδήποτε λόγο, στην Κύπρο χωρίς την συγκατάθεση και των Ελληνοκυπρίων. Οι πλέον ευτυχείς με αυτή τη εξέλιξη θα είναι οι Τουρκοκύπριοι οι οποίοι, σήμερα, αντικρίζουν με αγωνία την αλλοίωση της δημογραφικής σύνθεσης της κοινότητας τους. Ο εποικισμός συνιστά πρωτίστως απειλή για την κοινοτική επιβίωση των Τουρκοκυπρίων.

Διεθνείς και ευρωπαϊκές εγγυήσεις.

Τέλος, θα τροποποιηθεί ή θα αντικατασταθεί η υφιστάμενη συνθήκη εγγυήσεως η οποία εκχωρεί στην Τουρκία εγγυητικά δικαιώματα, καθώς και δικαίωμα μονομερούς στρατιωτικής επέμβασης. Ο τουρκικός στρατός θα αποχωρήσει πλήρως από την Κύπρο και η ασφάλεια της Ομοσπονδιακής Κυπριακής Δημοκρατίας θα ανατεθεί σε ένα συλλογικό σύστημα εγγυήσεων στο οποίο θα έχουν ρόλο το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και η ΕΕ.

Επόμενη μέρα: Τι θα κάνει η Τουρκία;

Η Τουρκία δεν θα μπορεί και ούτε θα έχει συμφέρον να αμφισβητήσει το status quo που θα προκύψει μετά την λύση του Κυπριακού. Αντιθέτως, τα συμφέροντα της θα υπηρετούνται από την διαμόρφωση συνθηκών πολιτικής σταθερότητας στην Κύπρο.

Η ευρωπαϊκή προοπτική.

Η πρόθεση της Τουρκίας να ενσωματωθεί στο πολιτικό οικοδόμημα της ΕΕ, είτε ως πλήρες μέλος είτε με καθεστώς ειδικής σχέσης, είναι δεδομένη.  Η υλοποίηση αυτής της φιλοδοξίας προϋποθέτει την οικοδόμηση αρμονικών σχέσεων με όλα τα κράτη – μέλη της ΕΕ, της Κύπρου συμπεριλαμβανομένης. Η εμπλοκή στις εσωτερικές υποθέσεις της Κύπρου, πόσο μάλλον η  διατύπωση, από μέρους της Τουρκίας, απειλών κατά μιας χώρας – μέλους της ΕΕ η οποία θα καλύπτεται από εγγυητικό μηχανισμό στον οποίο, πιθανότατα, θα συμμετέχει και η ΕΕ είναι αδιανόητη.

Το δέλεαρ της ενέργειας.

Η Τουρκία αντιλαμβάνεται πως η διοχέτευση των ενεργειακών πόρων της Λεβαντίνης στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω αγωγού που θα διασχίζει το έδαφος της  προϋποθέτει την συναίνεση και την συνεργασία της κυπριακής κυβέρνησης. Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι στρατηγικής σημασίας για την Τουρκία, αφού θα της προσδώσει γεωπολιτικά οφέλη, αναβαθμίζοντας την αξία της για την ΕΕ.  Επιπλέον, θα συμβάλει στην τόνωση της τουρκικής οικονομίας μέσω των εσόδων από τις προμήθειες μεταφοράς των ενεργειακών πόρων, αλλά και λόγω των εκπτώσεων που η Τουρκία θα επωφεληθεί σε ότι αφορά τους ενεργειακούς πόρους που καταναλώνει για τις δικές της ανάγκες.

Η αξία του αγωγού.

Η ανησυχία πως η μεταφορά των ενεργειακών πόρων μέσω Τουρκίας καθιστά την Κύπρο δέσμια της Τουρκίας είναι, τουλάχιστον, υπερβολική.  Με τον αγωγό δεν θα μεταφέρονται μόνο τα κυπριακά ενεργειακά αποθέματα,  αλλά και τα εβραϊκά και ενδεχομένως και τα αιγυπτιακά, κάτι που θα δημιουργήσει ισχυρές συνέργειες μεταξύ αυτών των κρατών. Επιπλέον, στην εμπορική και γεωπολιτική εξίσωση θα εμπλέκεται η ΕΕ αφού, το φυσικό αέριο της περιοχής θα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες κρατών – μελών της Ένωσης, καθώς και μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες με πολιτική επιρροή σε χώρες της Δύσης.

Θα ήταν αδιανόητο, ακόμη και για την Τουρκία, να προβεί σε ενέργειες οι οποίες είτε θα επηρέαζαν την ομαλή ροή φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή επικράτεια, είτε θα έπλητταν τα συμφέροντα των ενεργειακών της εταίρων στην περιοχή.  Η περίπτωση της ρώσο-ουκρανικής κρίσης δείχνει πως ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι εκτός πραγματικότητας.  Η διέλευση του αγωγού, μέσω Τουρκίας, δεν εμπερικλείει ρίσκα και κινδύνους. Αντιθέτως, θα λειτουργήσει με όρους σταθερότητας για την Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή.

Γράφει:  Σώτος Κτωρής