Ανεργία, Απογοήτευση, Εθνικισμός, Ευρωσκεπτικισμός.
Αυτά είναι τα κύρια συμπτώματα της παρακμής της Ευρωπαϊκής Ιδεας που υποσχόταν αλληλεγγύη, αδερφοσύνη και συμπόρευση των «λαών».
Τι έφταιξε και φτάσαμε σήμερα εδώ;
Αρχικά, δεν καταλάβαμε πως η Ευρώπη των «λαών», δεν δημιουργήθηκε από τους «λαούς».
Δομήθηκε από πολιτικούς που, συγκλονισμένοι από την Ευρωπαϊκή βαρβαρότητα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, του Στάλινγκραντ και της Δρέσδης, έκριναν πως είχε χυθεί αρκετό αίμα για να δικαιολογήσει τη ριζική αλλαγή πλεύσης. Αυτή η αλλαγή πλεύσης επέτρεψε, πάντα στα πλαίσια του Ψυχρού Πολέμου, την οικοδόμηση ειρήνης εκεί όπου πριν έρεαν ποτάμια αίματος.
Παράλληλα οι πολίτες των Ευρωπαϊκών κρατών, οι «λαοί» για τους οποίους μιλά ο Ευρωπαϊκός μύθος, ζώντας υπό την απειλή του Ψυχρού Πολέμου απαξίωσαν τελικά την πολιτική.
Ευχαριστημένοι με τις υποσχέσεις του κοινωνικού κράτους περί ισότητας σταμάτησαν να συμμετέχουν στα κοινά και στην περίοδο ευημερίας που ακολούθησε έγιναν πάνω απ’όλα καταναλωτές.
Του λόγου το αληθές φαίνεται στα σύγχρονα ρεκόρ χαμηλών ποσοστών ψηφοφόρων στις εθνικές εκλογές διαφόρων χωρών μελών τις ΕΕ και ακόμη περισσότερο στα χαμηλά ποσοστά των ψηφοφόρων στις Ευρωεκλογές.
Έτσι είναι φανερό πως η ΕΕ δεν αποτελεί έκφραση της από κοινού κυριαρχίας των «λαών» της.
Αυτό το γεγονός δεν είναι απαραίτητα καταστροφικό.
Όπως σημειώνει ο Καθηγητής Πολιτίκης Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του HullNoelO’Sullivan, η ΕΕ μπορεί να συμπληρώσει το ρόλο του κυρίαρχου κράτους που λόγο της εξάρτησης της εκάστοτε κυβέρνησης στους εκλογικούς κύκλους, αδυνατεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα θέματα της οικονομίας και της δημόσιας διοίκησης.
Η ΕΕ αντίθετα μπορεί να ασκήσει το ρόλο του διαχειριστή στα πιο πάνω θέματα.
Τότε που βρίσκεται το πρόβλημα;
Το 1742 ο κατ’εξοχήν φιλόσοφος του συντηριτισμού, DavidHume, έγραφε: «Οι πολιτικοί συγγραφείς έχουν καθιερώσει ως γνωμικό ότι κατά την επινόηση οποιουδήποτε πολιτικού συστήματος και τον καθορισμό των ελέγχων και ισορροποιών του Συντάγματος, πρέπει να υποθέτουμε πως ο κάθε άνθρωπος είναι απατεώνας και δεν έχει άλλο σκοπο σε όλες του τις δράσεις πλην των ιδιωτικών συμφερόντων.»
Καταλήγει πως εάν αποδειχθεί πως ο άνθρωπος είναι πράγματι «κακός» τότε, θα υπάρχουν τα απαραίτητα αντανακλαστικά στο κράτος για να τον αντιμετωπίσει..
Φαίνεται πως ο συνδυασμός πολιτικής απάθειας και η αποκοπή των Βρυξελλών και της Ευρωπαϊκής ελίτ από την πραγματικότητα, δημιούργησαν μία τερατώδη γραφειοκρατία που μετεξελίχθηκε σε πολιτικό σύστημα που ευνοεί την απληστία αντί να την ελέγχει.
Παράλληλα λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανικανότητας των εθνικών κυβερνήσεων να επιλύσουν τα δημοσιονομικά τους προβλήματα, συγκεντρώνονται περισσότερες δυνάμεις στα χέρια της ελίτ που δημιούργησε αυτό το σύστημα.
Αποτέλεσμα, σήμερα η ΕΕ να πάσχει από βαρύτατη γραφειοκρατική σκλήρυνση, οικονομική ασυδοσία και δημοκρατικό έλλειμα δηλώνει ο O’Sullivan.
Είναι ανούσιο να ψάχνουμε για το ποιός φταίει, αφου ουσιαστικά φταίει η ανθρώπινη φύση και η ανικανότητα μας να την αντιμετωπίσουμε επαρκώς.
Αντίθετα, σαν Ευρωπαίοι πολίτες θα‘πρεπε να συζητούμε για το ποιά Ευρώπη θέλουμε και πως μπορούμε να την φτιάξουμε.
Όπως σημείωσε ο Γιώργος Πήττας αυτή η άλλη Ευρώπη θα δημιουργηθεί σε ιστορικό χρόνο. Για τις συνθήκες μέσα από τις οποίες θα γεννηθεί εγώ προσωπικά είμαι άκρως απαισιόδοξη.
Στην ΕΕ του σήμερα με την περιθωριοποίηση και την εξάρτηση τεράστιου αριθμού, κυρίως, νέων ανθρώπων λόγω της ανεργίας και την παράλληλη ασύστολη συγκέντρωση «δύναμης» στα χέρια των λίγων, το μέλλον δείχνει να είναι ζοφερό και επικίνδυνο .
Αυτό άλλωστε δείχνει η ενδυνάμωση των ακροδεξιών, ρατσιστικών οργανώσεων όπως η Χρυσή Αυγή και το Ε.ΛΑ.Μ.
Ιδανικά, πριν να επέλθει η οποιαδήποτε ρήξη η ΕΕ θα έπρεπε να ξεκινήσει να δρα σαν «αγωνιστικό φόρουμ» στα πλαίσια που προτείνει η Chantal Mouffe, όπου όλες οι διαφορετικές απόψεις είναι ανεκτές αν και θα πρέπει ίσως, οι μη φιλελεύθεροι οργανισμοί, τύπου Χρυσής Αυγής, να εξοστρακιστούν από την ενεργό πολιτική δράση.
Αυτό το πιθανο άνοιγμα της ΕΕ και ειδικά της Ευρωπαϊκής ελίτ στις απόψεις των άλλων θα βασιστεί κατ’εξοχήν στην η αναγέννηση του συνειδητού Πολίτη που λειτουργεί ως ενεργό μέλος της ανθρώπινης κοινότητας, όπως σημειώνει ο Πήττας.
Πέραν της αναμόρφωσης των Πολιτών και του ανοίγματος που προανέφερα, σε βάθος χρόνου, μία Ομοσπονδιακή Ευρώπη πρέπει να είναι βασισμένη στη προειδοποίηση του Humeκαι να είναι προσδιορισμένη από τον έλεγχο στην απληστία.
Επίσης πρέπει να εννοήσουμε πως σε μία Ομοσπονδιακή ΕΕ οι πολιτικές σχέσεις που χαρακτηρίζονται από τη διάκριση «φίλου» και «εχθρού» κατά τον Carl Schmitt, και ως αποτέλεσμα η «δυναμη», δεν θα εξαφανιστούν.
Η Ομοσπονδιακή Ευρώπη του μακρινού αύριο πρέπει να είναι μια ρεαλιστική Ευρώπη, απομακρυσμένη από τους υπερφίαλους μύθους περί «λαών» και βασισμένη στην -πιθανή- πραγματικότητα της ανθρώπινης φύσης και στους όρους της πολιτικής ζωής.
Πηγές
Hume, David, Of the Independence of Parliament (1742) http://press-pubs.uchicago.edu/founders/documents/v1ch11s4.html
Mouffe, Chantal, The Return of the Political (London: Verso, 1993)
Schmitt, Carl, The Concept of the Political (New Jersey: Rutgers University Press, 1976)
Γράφει: Σοφία Δίγγλη
