Κρίση Αξιών και Θεσμών. Της Σάβιας Ορφανίδου

Τους τελευταίους μήνες, αποδεικνύεται και στην πράξη ότι η οικονομική κρίση έφερε στην επιφάνεια χρόνια προβλήματα, διαπλοκές και σκάνδαλα που ήταν κρυμμένα κάτω από το χαλί για δεκαετίες.

Εξάλλου είχαν στοιβαχθεί τόσα πολλά με την πάροδο του χρόνου, που έτσι και αλλιώς το χαλί δεν θα άντεχε για πολύ ακόμη να τα κρύβει.

Η οικονομική κρίση δυστυχώς εξελίσσεται σε μια κρίση θεσμών και αξιών. Κλονίζεται συθέμελα η πίστη των πολιτών σε αρχές και αξίες, πάνω στις οποίες κτίστηκε για δεκαετίες ο κοινωνικό-οικονομικό-πολιτικός ιστός της κυπριακής κοινωνία. Κλονίζεται, ιδιαίτερα, η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τους θεσμούς που συμβολίζουν τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη και τη χρηστή διοίκηση, και που για χρόνια σέβονταν και πίστευαν.

Για να είμαστε ειλικρινείς, η απαξίωση είναι τεράστια, ιδιαίτερα ανάμεσα στη νέα γενιά. Η αισιοδοξία για κάτι καλύτερο βρίσκεται τον τελευταίο καιρό στο ναδίρ και η ελπίδα για πραγματική τιμωρία των ενόχων μηδαμινή. Και εδώ ακριβώς έγκειται και η μεγαλύτερη υποχρέωση αλλά και πρόκληση, τόσο για την Κυβέρνηση, όσο και για όλο το πολιτικό και κοινωνικό σύστημα, να αντιμετωπίσει το «κακό» στη ρίζα του και να το εξοντώσει.

Για να αποκατασταθεί αυτή η τραυματισμένη εμπιστοσύνη των πολιτών προς το σύστημα γενικότερα, θα πρέπει να τιμωρηθούν οι πραγματικοί υπαίτιοι για την καταστροφή της κυπριακής οικονομίας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλη η κοινωνία έχει μερίδιο ευθύνης στον υπερδανεισμό του ιδιωτικού τομέα, το χρέος του οποίου ξεπέρασε το 300% του ΑΕΠ. Όμως η κατρακύλα της κυπριακής οικονομίας αποτελεί απόρροια των αποφάσεων που πάρθηκαν, κατά καιρούς, από προηγούμενες Κυβερνήσεις, από εποπτικές αρχές και από διοικητικά συμβούλια τραπεζών. Έχουν γίνει σημαντικές μελέτες και έρευνες (εκ των οποίων και αυτή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς) που θα μπορούσαν να υποβοηθήσουν στη στοιχειοθέτηση ποινικών υποθέσεων ενώπιον του Δικαστηρίου. Συνεπώς, οι πολίτες αναμένουν εξελίξεις στο θέμα και μάλιστα σύντομα.

Η ουσιαστική επιβολή και το εύρος της ποινής διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην επαναφορά της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς. Οι πρόσφατες περιπτώσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας με το τραγελαφικό πήγαινε-έλα των ενόχων μεταξύ φυλακής και νοσοκομείου δεν τιμούν κανένα και ιδιαίτερα την εικόνα της κυπριακής δικαιοσύνης. Ευελπιστούμε ότι τα πρόσφατα μέτρα που έχουν εξαγγελθεί προς αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου να έχουν και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Παράλληλα, οι ένοχοι θα πρέπει να καταδικάζονται σε ποινές αντιπροσωπευτικές των αδικημάτων που έχουν διαπράξει, και όχι σε ποινές που ενδεχομένως να δημιουργούν την εικόνα ότι έχουν επιβληθεί για να «πέσει» η οποιασδήποτε υπόθεση «στα μαλακά». Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει οπωσδήποτε να εγκριθεί σύντομα, νομοθετικό πλαίσιο για δέσμευση και δήμευση, στη βάση κριτηρίων, των περιουσιακών στοιχείων όσων έχουν καταδικαστεί από το Δικαστήριο.

Τελευταίο, και ίσως πιο σημαντικό παράγοντα, αποτελεί ο άμεσος τερματισμός των διαχρονικών παρεμβάσεων του πολιτικού συστήματος στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου. Δυστυχώς η μη αυστηρή εφαρμογή των αρχών εταιρικής διακυβέρνησης και εποπτείας σε όλα τα επίπεδα, έδωσε διαχρονικά την ευκαιρία σε όλο το πολιτικό σύστημα να παρεμβαίνει σε ανεξάρτητους θεσμούς και τραπεζικά ιδρύματα, με ολέθρια αποτελέσματα εις βάρος των πολιτών. Εάν μας έχει διδάξει κάτι η οικονομική κρίση, είναι ότι τώρα είναι ώρα για να σπάσουμε τα κατεστημένα που είναι εδραιωμένα σε όλους τους θεσμούς και να κτίσουμε ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, βασισμένο στις αρχές της διαφάνειας, της χρηστής διοίκησης, της αξιοκρατίας και της σωστής εταιρικής διακυβέρνησης.

Έχω την εντύπωση ότι το στοίχημα της επιβίωσης και της ανάκαμψης της οικονομίας μας, μετά από όλη αυτή την προσπάθεια και τις θυσίες των πολιτών, θα το κερδίσουμε. Η κυριότερη πρόκληση πλέον, αλλά και το μεγαλύτερο μας καθήκον προς τη νέα γενιά του τόπου, είναι η «κάθαρση» του κοινωνικού-οικονομικού-πολιτικού συστήματος, μέσω της αποφασιστικής και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της διαπλοκής, της διαφθοράς και των σκανδάλων. Είναι ο μόνος τρόπος για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών σε αξίες, σε θεσμούς, αλλά κυριότερα, σε εμάς τους ίδιους.

Γράφει: Σάβια Όρφανίδου