Τον τελευταίο καιρό γινόμαστε μάρτυρες πρωτοφανούς κανιβαλισμού στην κυπριακή κοινωνία σε πολλαπλά επίπεδα.
Μερίδα δημοσιογράφων νιώθουν ότι δικαιώνονται και δικαιολογούν το μισθό τους εάν «βγάλουν λαυράκι» για λιμουζίνες και προνόμια, πολιτικοί νιώθουν ότι θα πρέπει να «στήσουν στον τοίχο» όλους του ακαδημαϊκούς των δημόσιων πανεπιστημίων για υπερπρονόμια μιας μερίδας αυτών, ακαδημαϊκοί θεωρούν ότι μπορούν να χρησιμοποιούν το βήμα ακόμα και εκδηλώσεων όπου προσκαλούνται για ένα χαιρετισμό για να προβούν σε χαρακτηρισμό των πολιτικών ως «αγράμματων», οι δικαστές έχουν θέσει εαυτόν υπεράνω άλλων εξουσιών και όσο βαθαίνει η οικονομική κρίση φοβάμαι ότι ο κατάλογος θα μακραίνει. Γιατί μία κοινωνία σε κρίση και απόγνωση αρέσκεται δυστυχώς στον κανιβαλισμό και εάν δεν σταθούν τροχοπέδη πολιτικοί, επιστήμονες, δημοσιογράφοι, σκεπτόμενοι πολίτες αυτού του τόπου σε αυτή την κατρακύλα δεν θα ζούμε απλά σε μια οικονομικά κατεστραμμένη κοινωνία, αλλά σε μια κοινωνία όπου θα κυριαρχούν οι νόμοι της ζούγκλας.
Σε όλα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως μπορεί κανείς να βρει δεκάδες επιχειρήματα που ακούστηκαν και γράφτηκαν τις τελευταίες μέρες με τα οποία να συμφωνήσει και άλλα με τα οποία να διαφωνήσει. Ο γόνιμος διάλογος μας κάνει όλους πιο σκεπτόμενους, πιο σοφούς και πιο ικανούς να αυτοβελτωθούμε και να βελτιώσουμε το χώρο τον οποίο υπηρετούμε. Δεν θα προβώ τώρα σε μακροσκελή ανάλυση των εκατέρωθεν κατηγοριών, θα περιοριστώ μόνο σε δύο σημεία που αφορούν τη σχέση της πολιτείας με τα δημόσια πανεπιστήμια: Το ένα αφορά στη στάση των ακαδημαϊκών απέναντι στους πολιτειακούς αξιωματούχους και η δεύτερη στη στάση μερίδας πολιτικών έναντι των πανεπιστημιακών.
Υπάρχει στρέβλωση του συστήματος των προνομίων τόσο πολιτικών προσώπων όσο και ακαδημαϊκών; Αναμφίβολα ναι. Αυτό σημαίνει ότι οι εκάστοτε πολιτειακοί άρχοντες είναι «απαίδευτοι» και ότι κάποιοι «φωστήρες με πανεπιστημιακή τήβεννο» θα μπορούσαν να κυβερνήσουν καλύτερα; Αναμφίβολα όχι. Η δημοκρατία εδώ και αιώνες επιβάλλει όποιος νιώθει ικανός, προσοντούχος, πρόθυμος να υπηρετήσει μία κοινωνία λαμβάνοντας πολιτικό ή πολιτειακό αξίωμα να το πράξει εφόσον του το επιτρέψει η λαϊκή ετυμηγορία. Ως εκ τούτου σε μια δημοκρατική κοινωνία δεν νομιμοποιείται ο οποιοσδήποτε ακαδημαϊκός να «βρίζει» πολιτικά πρόσωπα, νομιμοποιείται και καλείται να κρίνει πολιτικές θέσεις. Οι ακαδημαϊκοί ως σκεπτόμενοι πολίτες αυτού του τόπου έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν ασκώντας κριτική αλλά κυρίως καταθέτοντας παραγωγικές απόψεις γύρω από κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Η ακαδημαϊκή κοινότητα της Κύπρου δεν υστερεί κατά την άποψή μου σε παραγωγή γνώσης και στην προσέλκυση κονδυλίων έρευνας (έστω και εάν με τη σιωπή της έχει συμβάλει στη δραματική μείωση κονδυλίων βασικής έρευνας για χάρη της εφαρμοσμένης). Υστερεί όμως στο ότι δεν αρθρώνει έγκαιρα και διαχρονικά πολιτικό λόγο και άποψη σε καίρια ζητήματα, επίκαιρα και μη, που αφορούν την κυπριακή κοινωνία, παραθέτοντας επιχειρήματα που θα κρίνουν και θα κριθούν. Η εκ των υστέρων άσκηση κριτικής με μια λαϊκίστικη προσέγγιση δεν έχει να προσφέρει τίποτα και το χειροκρότημα σε αυτή είναι πολύ εφήμερο. Πιστεύω ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα δεν έχει βρει τον τρόπο να παρεμβαίνει στα κοινωνικά δρώμενα καταθέτοντας τις απόψεις της με τρόπο που να μη θεωρεί ότι μπορεί στον 21ο αιώνα να κάνει από καθέδρας διδασκαλία σε αγράμματους ιθαγενείς. Είναι τουλάχιστο «αφελές» σε ακαδημαϊκό επίπεδο να παρουσιάζεται η οποιαδήποτε άποψη, επιχείρημα ή γνώση ως ιδεολογικά ουδέτερη και ως εκ τούτου ως αυθεντικά σωστή.
Την ίδια στιγμή, οι ακαδημαϊκοί των δημόσιων πανεπιστημίων στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αξιόλογοι δάσκαλοι για τους φοιτητές τους, υπηρετούν την επιστήμη τους και την έρευνά τους, είναι ιδιαίτερα προσοντούχοι και αμείβονται το ίδιο ή και λιγότερο από άλλους επιστήμονες στο δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα (π.χ. γιατρούς, δικηγόρους, λογιστές κλπ). Η πολιτεία έχει να κερδίσει πολλά από την αξιοποίηση της γνώσης και της τεχνογνωσίας των επιστημόνων που η ίδια χρηματοδοτεί. Όταν πριν 5 χρόνια κλήθηκαν δεκάδες ακαδημαϊκοί να συνδράμουν αμισθί στη διαμόρφωση αναλυτικών προγραμμάτων στο χώρο της εκπαίδευσης το έπραξαν με ευχαρίστηση για το καλό της παιδείας και του τόπου. Έχει αρνηθεί αυτή τη στιγμή η ακαδημαϊκή κοινότητα να δράσει συμβουλευτικά σε τομείς που αφορούν στην υγεία, στην παιδεία, στην ενέργεια, στο περιβάλλον κλπ; Γίνονται δεκάδες συζητήσεις στις κοινοβουλευτικές επιτροπές και στις διευθύνσεις υπουργείων για θέματα άμεσης προτεραιότητας, όπου θα ήταν καλό οι πολιτειακοί άρχοντες να ζητήσουν και τη συνδρομή ακαδημαϊκών σχετικών με τα θέματα οι οποίοι θα εκφράσουν όχι τη γνώση της «αυθεντίας» αλλά μία ιδεολογικά, επιστημολογικά, και οντολογικά τεκμηριωμένη άποψη.
O τόπος στις κρίσιμες ώρες που περνά δεν αναμένει από τους πολιτικούς και τους ακαδημαϊκούς δημόσιους διαξιφισμούς για αυτοδικαίωση, αλλά αναμένει να βρουν ένα δίαυλο ειλικρινούς διαλόγου και συνεργασίας για το καλώς νοούμενο συμφέρον της κοινωνίας που τους χρηματοδοτεί.
Γράφει: Ρίτα Παναούρα
