Χθες ήταν η τραγική επέτειος της δολοφονίας της Ρωσίδας δημοσιογράφου Άννας Πολιτκόσφαγια.
Οι δύο Άννες
Το καλοκαίρι ξαναδιάβασα την Άννα Καρένινα. Η αξεπέραστη τραγική ηρωίδα του Τολστόι που πάει κόντρα στην τσαρική κοινωνία του 19ου αιώνα συνειρμικά μου έφερε στο μυαλό την άλλη Άννα της Ρωσίας, την αντιπολιτευόμενη δημοσιογράφο Άννα Πολιτκόσφαγια, αυτήν που ο τότε Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, είχε χαρακτηρίσει ως «προδότρια των συμφερόντων του ρωσικού κράτους».
Η πολυβραβευμένη δημοσιογράφος δολοφονήθηκε το Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2006 στον ανελκυστήρα της πολυκατοικίας της στo κέντρο της Μόσχας, αφήνοντας πίσω της δύο παιδιά κι ένα ογκώδες έργο που έχει χαρακτηριστεί από πολλούς συναδέλφους της εντός και εκτός Ρωσίας «ως η συνείδηση των ανθρώπων της χώρας της». Το τελευταίο της βιβλίο ήταν μια πολεμική εναντίον του ανελεύθερου καθεστώτος του Πούτιν με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Putin’s Russia: Life in a Failing Democracy” (2004).
Ουσιαστικά η Άννα Πολιτκόσφαγια, όπως ακριβώς και η Άννα Καρένινα, επέλεξε να “αυτοκτονήσει”, αφού παρέμεινε αγύριστο κεφάλι παρά τις απειλές και απόπειρες κατά της ζωής της. Συνελήφθη εξάλλου δύο φορές από τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας της που έκριναν την παρουσία της στην Τσετσενία ”επικίνδυνη”. Επιπλέον, το 2002 υποχρεώθηκε να εκπατριστεί για μερικούς μήνες, ύστερα από “συμβουλές” κύκλων του Υπουργείου Άμυνας και πιέσεις του εκδότη της, που είχε πληροφορηθεί ότι ένας δυσαρεστημένος Ρώσος στρατηγός σχεδίαζε να τη βγάλει από τη μέση.
Η Άννα Πολιτκόσφαγια θα μπορούσε να γίνει μια συμβιβασμένη σταρ του δελτίου ειδήσεων σε κάποιο ρωσικό κανάλι αλλά η ίδια έκανε μια επώδυνη επιλογή που τελικά πλήρωσε με τη ζωή της. Αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή της στην αποκάλυψη της πραγματικής εικόνας του πολέμου της Τσετσενίας. Αυτός είναι, άλλωστε, και ο τίτλος του βιβλίου της που κυκλοφόρησε στα αγγλικά, με άρθρα που δημοσιεύτηκαν την πρώτη φάση της εκστρατείας του Πούτιν στην Τσετσενία (1999-2000). Όταν, δηλαδή, η συντριπτική πλειοψηφία της ρωσικής κοινής γνώμης και -κυρίως- των ΜΜΕ έσπευδε να στρατευτεί στο πλευρό του “δυναμικού” Πούτιν, που διακήρυσσε ότι «θα στριμώξει τους συμμορίτες στη χέστρα και θα τους ξεπαστρέψει».
140 χρόνια ρωσικής ιστορίας με το ίδιο βασικό δίλημμα.
Το αδιανόητο δεν είναι ότι η Άννα Καρένινα (1878) αντέχει στον χρόνο αλλά πώς ύστερα από σχεδόν 150 χρόνια η Ρωσία αντιμετωπίζει ακόμα το ίδιο πολιτικό δίλημμα – σας παρακαλώ μη σας μπαίνουν ιδέες για το Κυπριακό! – που περιγράφει με απαράμιλλο τρόπο ο Τολστόι στο βιβλίο του: τη μάχη μεταξύ ολοκληρωτισμού και εκδημοκρατισμού, τη μάχη μεταξύ της φαυλότητας των ελίτ της τσαρικής Ρωσία στα τέλη του 19ου αιώνα και του εκσυγχρονισμού της κοινωνίας.
Αυτή η διαπάλη ολοκληρωτισμού/εκδημοκρατισμού στοιχειώνει τη Ρωσία τα τελευταία 140 χρόνια. Διαπερνά τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια πριν η πλάστιγγα γύρει οριστικά προς τον σταλινικό ολοκληρωτισμό. Ως κεντρικό διακύβευμα καθορίζει την μετακομμουνιστική κοινωνία της Ρωσίας του Γκορμπατσόφ. Με την άνοδο του πρώην πράκτορα της KGB, Βλαντιμίρ Πούτιν στην εξουσία, η πλάστιγγα γέρνει πάλι προς ένα νέο τύπο ολοκληρωτισμού. Στη Ρωσία δεν μπορείς πια να γράψεις αντιπολιτευόμενο άρθρο χωρίς προηγουμένως να έχεις προνοήσει για τη διαθήκη σου.
Η Ρωσία «των αρχών» και εμείς
Η Ρωσία είναι μια χώρα με χιλιάδες προβλήματα. Δεν αποτελεί δημοκρατικό πρότυπο. Είναι τουλάχιστον απλοϊκό – για να μην πω σουρεαλιστικό – να διατυμπανίζουν ορισμένες πολιτικές ελίτ του τόπου ότι η Ρωσία «δεν μας προδίδει επειδή έχει αρχές»! Εάν δεν προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα πολύπλοκα και συνεχώς μεταβαλλόμενα παίγνια συμφερόντων μεταξύ Ευρώπης, Αμερικής και Ρωσίας κι αν καταντήσουμε να τα αποδίδουμε απλοϊκά σε «αρχές», κακό του κεφαλιού μας.
Πώς ερμηνεύεται όλη αυτή η επίκληση «των αρχών» της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής; Προφανώς η πίεση – όσο πίεση ασκεί κατά καιρούς η Ευρώπη και η «κακή» Δύση – για την επίλυση του κυπριακού στέλνει το πολιτικό σύστημα του τόπου στις αγκαλιές του αντίπαλου δέους. Ευτυχώς που υπάρχει «η Ρωσία που δεν μας προδίδει»! Πρόσφατα δημιουργήθηκε και Ρώσικο κόμμα στην Κύπρο «για να μας μετατρέψει σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα». Το πέτυχαν στη χώρα τους οι Ρώσοι εκατομμυριούχοι και τώρα θέλουν φαίνεται να το εξάγουν και στο εξωτερικό.
Η Ρένα Χόπλαρου είναι επικεφαλής της Γραμματείας Διακοινοτικής Συνεργασίας ΔΗΣΥ και μέλος του Πολιτικού Γραφείου.
Γράφει: Ρένα Χόπλαρου
