Καλοκαίρι στο χωριό. Τρέχει ανέμελα στην αυλή. Παίζει με τα χώματα, λερώνεται, σκάβει το χώμα για να βρει απολιθώματα, ανοίγει το λάστιχο και καταβρέχεται με τα νερά.
Εδώ πάνω στο χωριό ο γιος μου ανακαλύπτει τη φύση, δημιουργεί το δικό του κόσμο, χαλάει μυρμηγκοφωλιές για να παίξει, κόφκει ανθούς που την κολοτζιά μας, φτιάχνει φανταστικές ιστορίες με ήρωες τους κουρκουτάες και τις πουμπουρίες. Τον ακολουθώ στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι, τον θαυμάζω, τον φωτογραφίζω, του δίνω φιλιά, παίζω μαζί του. Μερικές από αυτές τις στιγμές, τις βλέπω αργότερα μέσα στις παγωμένες εικόνες που πρόλαβα να τσακώσω με την κάμερα του κινητού μου. Σκέφτομαι… Πόσο όμορφη, πόσο αγνή, πόσο τρυφερή, πόσο αθώα είναι η παιδική ηλικία.
Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Στο παρελθόν τα παιδιά θεωρούνταν περιουσιακό στοιχείο των γονέων τους. Δεν προβάλλονταν στη δημόσια σφαίρα, δεν είχαν φωνή, δεν είχαν εικόνα. Αόρατα. Σχεδόν ανύπαρκτα. Δεν αντιμετωπίζονταν ως αυτόνομες προσωπικότητες, με ξεχωριστές ανάγκες, με αναφαίρετα δικαιώματα. Οι ενήλικες τα έφερναν στον κόσμο για να τα χρησιμοποιήσουν ως εργατικό δυναμικό, ως μέσο αύξησης της οικογενειακής περιουσίας. Σταδιακά, η θεώρηση της παιδικής ηλικίας άρχισε ευτυχώς να αλλάζει. Διανύσαμε μεγάλο δρόμο, χρειάστηκαν κοινωνικοί αγώνες για να δώσουμε στα παιδιά τη θέση που τους αξίζει: να θεωρούμε δηλαδή αυτονόητο το δικαίωμά τους για προστασία από κάθε μορφή εκμετάλλευσης ή κακοποίηση αλλά ταυτόχρονα να αναγνωρίζουμε το αναφαίρετο δικαίωμά τους για αυτονομία, για ελευθερία έκφρασης.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αποτελεί ορόσημο για τα δικαιώματα των παιδιών ανά το παγκόσμιο. Ένα νομικό αλλά καθόλου στατικό κείμενο, το οποίο αναλύεται διαρκώς και επεκτείνεται μέσα από τα Γενικά Σχόλια της ειδικής Επιτροπής που συστάθηκε από τον ΟΗΕ και το οποίο αποτελεί ακόμα το αποτελεσματικότερο ίσως εργαλείο για την προστασία των παιδιών.
Οι ισορροπίες, είναι ομολογουμένως λεπτές. Όσοι είμαστε γονείς, έχουμε την πλήρη και κύρια ευθύνη για την ανατροφή τους, δικαίωμα που απορρέει και μας αναγνωρίζεται ξεκάθαρα από τις πρόνοιες της Σύμβασης. Όπως όμως συμβαίνει με όλα τα νομικά κείμενα, η ερμηνεία που επιδέχονται δεν είναι απόλυτη. Είμαστε στην εποχή των αποχρώσεων. Οι απολυτότητες τύπου άσπρο – μαύρο δεν συνάδουν με τις σύγχρονες δημοκρατίες, δεν μπορούν κατά την ταπεινή μου άποψη να έχουν θέση σε κοινωνίες τόσο δυναμικές, οι οποίες μέρα με τη μέρα μεταβάλλονται. Πόσο μάλλον σε θέματα που αφορούν τον ιδιωτικό βίο.
Έχω ευθύνη ως μητέρα, λοιπόν, να προστατέψω το παιδί μου. Έχω όμως ταυτόχρονα ευθύνη να το ενδυναμώσω, να το βοηθήσω να αποκτήσει τη δική του αυτόνομη φωνή, να του επιτρέψω να τσαλακωθεί και να ρισκάρει. Έχω ευθύνη να μην του φορτώσω ετσιθελικά τις όποιες ανασφάλειές μου και βέβαια έχω ευθύνη να μειώσω όσο το δυνατόν λιγότερο την πιθανότητα να πληρώσει εκείνο τα δικά μου λάθη. Έχω ευθύνη να μην το χρησιμοποιώ για την κάλυψη των δικών μου εγωιστικών αναγκών. Δύσκολο, πολύ δύσκολο. Όσοι έχουμε παιδιά ξέρουμε πόσες θυσίες και πόσες προκλήσεις αντιμετωπίζουμε. Κι έρχεται λοιπόν το δίλημμα:
To post or not to post?
Προσφάτως, μια φίλη μέσα από μια ανάρτησή της στην προσωπική της σελίδα στο Facebook, εκφράζοντας τη γνώμη της για την ανάρτηση φωτογραφιών παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με έντονο και απόλυτο ύφος, υποστήριξε πως τα παιδιά δεν πρέπει για κανένα λόγο να υπάρχουν στο διαδίκτυο μέχρι την ενηλικίωσή τους και πως οι γονείς που αναρτούν φωτογραφίες των παιδιών τους τα εκθέτουν σε σοβαρούς κινδύνους. Διερωτήθηκε μάλιστα αν τα ρωτήσαμε, αν λάβαμε την έγκρισή τους για την κοινοποίηση των φωτογραφιών τους.
Ουπς! Ξαφνικά ένιωσα να με στήνουν στον τοίχο. Είμαι από τις μητέρες που αναρτώ φωτογραφίες του παιδιού μου, φιλτράροντας βέβαια προσεκτικά τι και πώς το κοινοποιώ, τηρώντας πάντοτε τους βασικούς κανόνες διαδικτυακής ασφάλειας.
Αλλά πάλι, ενοχές. Να, εκεί, με κοιτάζει απειλητικά ο μπαμπούλας του ίντερνετ. Κίνδυνος. Μόνιμα ψηφιακά ίχνη. Παιδεραστές καραδοκούν παντού. Απαγωγείς που μπορεί να κλέψουν το παιδί επειδή είδαν μια φωτογραφία του. Δεν σκέφτεσαι το παιδί σου; Για να ικανοποιήσεις τις δικές σου ανάγκες, για να δείξεις εσύ αν είσαι καλή μητέρα, χρησιμοποιείς το παιδί σου εκθέτοντάς το σε τόσο μεγάλο ρίσκο; Ομολογώ, πως παρόλο που είμαι συνειδητοποιημένη και θεωρώ τον εαυτό μου υπεύθυνο και διαβασμένο γονιό, ένιωσα προς στιγμήν εντελώς αφοπλισμένη, λίγη, ανεπαρκής.
Γρήγορα όμως, συνήλθα. Περί τίνος πρόκειται λοιπόν; Ποιοι είναι οι χρήστες του FB; Για να δούμε…
Πολιτικοί, δημοσιογράφοι, δάσκαλοι, πανεπιστημιακοί, αξιωματούχοι, τραπεζικοί, μιτσιοί, μιάλοι, γέροι, μορφωμένοι, αμόρφωτοι, φτωσιοί, ππαραλίες, διαταραγμένοι, νορμάλ, ιδεολόγοι, ρεαλιστές, εξυπνάκηδες, εσωστρεφείς, κοινωνικοί, δήθεν. Ούλλοι. Και η κυρία Τσόκκου, και η κουτσή Μαρία και η Μαρικκού που τα Λεύκαρα. Όλοι έχουν πρόσβαση σε αυτό το δυναμικό εργαλείο που επιτρέπει τα αθέατα να γίνουν ορατά και στο οποίο όλοι και όλα μπορούν να κριθούν.
Θα μου πείτε… αυτοί είναι ενήλικες. Τα παιδιά τα ρωτήσατε αν θέλουν η φάτσα τους από τη στιγμή που γεννιούνται να υφίσταται στο διαδίκτυο; Και απαντώ: Ρωτήσαμε τα παιδιά μας αν θέλουν να βαφτιστούν; Ρωτήσαμε τα παιδιά μας αν θέλουν να φορτωθούν τις ανασφάλειές μας; Ρωτήσαμε τα παιδιά μας ακόμα και για το εξής απλό: το είδος φαγητού που τα ταΐζουμε;
Είμαι της άποψης ότι τα παιδιά, ως ξεχωριστές οντότητες, έχουν άποψη και θα πρέπει αυτή να είναι σεβαστή. Υπάρχει όμως μια υποσημείωση: εισακούεται η γνώμη τους ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό ωριμότητάς τους. Να ρωτήσει λοιπόν ο φίλος μου ο Μάριος το νεογέννητο παιδί του αν θέλει να υπάρχει η φωτογραφία του στο FB; Ποιο το όφελος στην τελική, για το ίδιο το παιδί; Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν. Όμως είναι πάντα τα όποια οφέλη άμεσα και ορατά; Μήπως υπάρχουν και έμμεσα οφέλη; Οι τρυφερές φωτογραφίες των μπαμπάδων με τα παιδιά τους, άλλαξαν σταδιακά τον τρόπο που αντικρίζουμε το αντρικό πρότυπο του μάτσο άντρα. Οι ανέμελες οικογενειακές φωτογραφίες μας υπενθυμίζουν την ουσία της ζωής: πως τα πιο όμορφα πράγματα, δεν είναι πράγματα. Και επιτέλους, ναι! Τα παιδιά είναι ορατά, είναι υπαρκτά, είναι εκεί.
Για να επανέλθω, γιατί έχω φλυαρήσει αρκετά. Υπάρχει όντως πραγματικός λόγος για τόση υστερία και τόση κινδυνολογία; Κάναμε αγώνες για να φέρουμε τα παιδιά στο προσκήνιο, να τα αναδείξουμε ως οντότητες μοναδικές στη δημόσια σφαίρα. Ξαφνικά, να τα εξαφανίσουμε; Να τα τυλίξουμε (όπως έξυπνα μου είπε μια φίλη) σε aluminium foil για να μην τα δει κανείς και τα λιμπιστεί; Είναι τόσο μεγάλος ο κίνδυνος πια;
Το FB δεν είναι τίποτε άλλο από ένα πεδίο ανταλλαγής απόψεων, μια πλατφόρμα μέσα από την οποία μπορεί κανείς να ψυχαγωγηθεί, να εκφραστεί ποικιλοτρόπως, να μοιραστεί (εάν το επιθυμεί) προσωπικές στιγμές ή σκέψεις. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αλλάξει τον τρόπο της κοινωνικής συνδιαλλαγής, τροποποίησαν ανεπιστρεπτί την ανθρώπινη επικοινωνία, έδωσαν δύναμη στον καθένα από εμάς να αφήνει το αποτύπωμά του χωρίς λογοκρισία, έδωσαν δίοδο σε όλους όσους επιλέγουμε να τα χρησιμοποιούμε για να αισθανόμαστε ότι η φωνή μας έχει ακροατές και οι εικόνες μας έχουν θεατές. Όπως λοιπόν κάθε εργαλείο έχει την χρησιμότητά του, νοουμένου ότι το χειρίζεται κανείς με την ανάλογη προσοχή, τηρώντας τους κανόνες ασφαλείας, έτσι και το Facebook. Αν ο γονέας χειρίζεται με υπευθυνότητα τις αναρτήσεις που αφορούν τα παιδιά του, τότε θεωρώ, πως ο κίνδυνος είναι σχεδόν ανύπαρκτος.
To post or not to post?
Σε γυαλοκλούβι δεν θα κλείσω το παιδί μου. Eίναι εκεί, υπαρκτό πρόσωπο, μέρος της ζωής μου. Έχει άποψη, έχει γνώμη, έχει φωνή. Δεν θα το αφανίσω επειδή αποφάσισαν κάποιοι μέσα στην υστερία και στην απολυτότητά τους να δαιμονοποιήσουν το διαδίκτυο. Αν αλλάξει κάτι, θα είμαι από τις πρώτες που θα αναθεωρήσω την άποψή μου. Εξάλλου, το είπαμε και το ξαναλέμε, αποχρώσεις αμέτρητες.
So… until then… I choose to post.
Γράφει: Ράνια Γεωργίου
