2018: Οι αλλαγές στην παιδεία ραγδαίες και απογοητευτικές. Τις νοιώσαμε -νιώθουμε ακόμα- στο πετσί μας. Οι προτεραιότητες αλλάζουν με ρυθμό γεωμετρικής προόδου και τα αποτελέσματα οδηγούν κάθε ελπίδα για ποιοτική αναβάθμιση σε φθίνουσα πορεία.
Της Ράνιας Γεωργίου και της Στέλιας Δημητρίου
Είναι ξεκάθαρο πως το ανθρώπινο και δημοκρατικό σχολείο δεν αποτελεί πλέον βασική επιδίωξη της επίσημης κυβερνητικής πολιτικής. Οι εκπαιδευτικοί συρρικνώνονται από το μέγεθος του παιδαγωγού στο υποκοριστικό του «υπαλληλάκου». Ο τελευταίος κρίκος μιας γραφειοκρατικής αλυσίδας που θα επωμίζεται αγόγγυστα κάθε φορτίο χωρίς το δικαίωμα να έχει άποψη, να ορθώνει ανάστημα, να σηκώνει κεφάλι, να διεκδικεί πολλά, να σκέπτεται κριτικά, να διαταράσσει την ηρεμία. Απλοί υπάλληλοι. Πιστοί και έμπιστοι μεταφορείς γνώσεων. Μασημένης, μεθοδευμένης, υπό έλεγχο και λογοκρισία, ασφαλούς από κάθε άποψη, γνώσης. Μια πολιτική η οποία, ως πρόθεση, μας παίρνει κάποια χρόνια πίσω αλλά, ως υλοποίηση, μετρά αρκετούς μήνες απογοητευτικής εφαρμογής, συμπίπτοντας με την ανανέωση της προεδρίας της παρούσας κυβέρνησης και τον εκ νέου σχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου.
Και όπως κάθε πόλεμος για να ξεσπάσει ψάχνει μια αφορμή, έτσι και στην περίπτωση της παιδείας, η αφορμή δόθηκε με τον πιο τραγικό τρόπο. Και αντί να αναδειχθούν οι ανεπάρκειες ενός συστήματος που χωλαίνει, άρχισε πανηγυρικά ένα κυνήγι μαγισσών, ψάχνοντας για εξιλαστήρια θύματα, ώστε να αποδοθούν ευθύνες εκεί που δεν ανήκαν (εξετάζοντας σχέδια μαθήματος και εβδομαδιαίους προγραμματισμούς).
Τότε ήταν που οι λέξεις άρχισαν να μεταμφιέζονται. Να ντύνονται ρόλους και να αλλάζουν σημασίες και εμφάνιση. Η εξοικονόμηση ντύθηκε τον ρόλο του εξορθολογισμού, η αποσύνθεση της δημόσιας παιδείας ντύθηκε τον ρόλο της ποιοτικής αναβάθμισης και ξεκίνησε το θέατρο του παραλόγου, με επαναλαμβανόμενες τακτές, καλοκαιρινές παραστάσεις στα ΜΜΕ, επίσημο χορηγό την Κυβέρνηση και πρωταγωνιστή το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Ακολουθώντας τη γνωστή αποπροσανατολιστική τακτική «Άρτος και θεάματα», η επίσημη πλευρά τροχοδρομεί τη μείωση του άρτου, και χορταίνει την κοινή γνώμη μόνο με το θέαμα σε ένα έργο όπου βασιλεύουν ο παραλογισμός και ο εξορθολογισμός τη στιγμή που ο λαός διαιρείται και αναλώνεται σε εμφύλιες διαμάχες και συγκρούσεις.
Ο στόχος οικονομικός, και εξαρχής προδιαγεγραμμένος, εποφθαλμιούσε τα πορτοφόλια και τα εργασιακά δικαιώματα της βάσης της εκπαιδευτικής πυραμίδας, όχι με βελτίωση της φοροεισπρακτικής ικανότητας του κράτους, όχι με καλύτερη διαχείριση του προϋπολογισμού, αλλά με αυθαίρετες, στοχευμένες, καλά μελετημένες, αντιπαιδαγωγικές και μονομερείς αποφάσεις.
Εάν η αφαίρεση του (καθόλα νόμιμου) συνδικαλιστικού χρόνου, η μείωση των εξωδιδακτικών και η αύξηση των διδακτικών ωρών -καθιστώντας ακόμα πιο ασφυκτικό το διδακτικό καθημερινό έργο των εκπαιδευτικών- και η κατάργηση του χρόνου υπεύθυνου τμήματος, φαίνονται στα μάτια της κοινής γνώμης ως ενέργειες προς αναβάθμιση της εκπαίδευσης, στα πιο έμπειρα και υποψιασμένα μάτια κουδουνίζουν ως σήματα κινδύνου, με θύμα την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, σοβαρό αντίκτυπο στους μαθητές και με παράπλευρες απώλειες δεκάδες άνεργους συναδέλφους.
Και καθώς, η καλοκαιρινή θεατρική σκηνή βομβαρδίζεται με τραγελαφικά μονόπρακτα, διαλογικής ασυνεννοησίας και πολιτικούς μονολόγους εκτελεσμένους με τον ναρκισσισμό και την εγωπάθεια που συνεπάγονται συχνά οι one-man-show παραστάσεις, επιστρατεύονται και στατιστικά στοιχεία που στοχοποιούν με ανήθικο τρόπο ακόμα και τους ασθενούντες συναδέλφους. Οι στατιστικές και οι αριθμοί ερμηνεύονται κατά το δοκούν για χάρη του εκάστοτε επιδιωκόμενου συμπεράσματος, ώστε να πείσουν, να αποπροσανατολίσουν, να διχάσουν, να φανατίσουν και να ρίξουν σταγόνα-σταγόνα κι άλλο λάδι στη φωτιά.
Με βεβαιότητα περισσή -ανάλογη της αλαζονείας που τη γέννησε-, με ψεύτικους μέσους όρους, με μεγάλους πίνακες, με μόρια, με προτάσεις και αντιπροτάσεις, με απειλές από τα ψηλά πατώματα, με πρυτάνεις να οραματίζονται πρότυπα σχολεία αριστείας, με ελεγκτές να λοιδορούν και να συγκρίνουν, με αρχιεπίσκοπους να παραινούν, με διαπραγματεύσεις take it or leave it, με πορείες και πλακάτ, με απειλές για πειθαρχικές, με εκκλήσεις και προειδοποιήσεις, με παράνοια, με φόβο, με θυμό. Ζήσαμε τον απόλυτο παραλογισμό, θεατροποιημένο, καλοστημένο και εκ προοιμίου σκηνοθετημένο σε μια μαζική σχιζοφρένεια που στο διάβα της στοχοποίησε, εξευτέλισε, ειρωνεύτηκε, ποδοπάτησε, πλήγωσε και παρέλυσε την κινητήρια δύναμη του δημόσιου σχολείου: το φιλότιμο και την αξιοπρέπεια των χιλιάδων σκληρά εργαζόμενων και ικανότατων εκπαιδευτικών.
Και αφού ως γνωστόν, ο θύτης γυρνά πάντα στον τόπο του εγκλήματος, προσπαθώντας να κρύψει τα ενοχοποιητικά στοιχεία, είναι φυσικό οι ευθύνες να αναζητηθούν, όχι στους πραγματικούς υπαίτιους αλλά σε εύκολους στόχους που τους αποδίδεται ο ρόλος του εξιλαστήριου θύματος κάθε αποσιωπημένου εγκλήματος. Στην προκειμένη περίπτωση, η διανομή επέλεξε για τον ρόλο αυτό τους ανίκανους, ακριβοπληρωμένους, χαραμοφάηδες, τεμπέληδες, ανεπαρκείς, με ψυχολογικά εκπαιδευτικούς, που ως λιπώδης ιστός ζουν παρασιτικά σε βάρος κάθε φορολογούμενου πολίτη, χωρίς να παράγουν ουσιαστικό έργο -το λένε οι αριθμοί, το λέει και η κυρία στο μπακάλικο της γειτονιάς- και έχουν θράσος να παραπονιούνται, να απαιτούν και να διεκδικούν. Σαν δεν ντρέπονται!
Τόσες φορές ειπώθηκε το ίδιο παραμύθι που στο τέλος ντύθηκε τον ρόλο της αλήθειας.
Πίσω από την αυλαία, εκεί που τα φώτα χαμηλώνουν, οι κάμερες σβήνουν και τα μικρόφωνα δεν λειτουργούν, εκεί ακριβώς γράφεται και επιτελείται το ουσιαστικό κοινωνικό δράμα που τροφοδοτεί οικονομικά και ενισχύει με τη σιωπή του τα μεγάλα φαγοπότια με το σκάνδαλο του συνεργατισμού, και καταπίνει αμάσητο το παραμύθι της ανάκαμψης και της ευημερία των αριθμών και όχι των ανθρώπων. Και οι ευθύνες μετακυλίζονται στους ώμους χιλιάδων ευσυνείδητων λειτουργών που σε αντίξοες συνθήκες καθημερινά έδιναν και δίνουν μάχες στα δημόσια σχολεία.
Και τι απέμεινε;
Οι δημόσιοι νικητήριοι χοροί με τις selfie και τα πανηγύρια για τις επιτυχείς εκστρατείες εντοπισμού απαχθέντων παιδιών;
Και πίσω από την εικόνα τι; Η παιδεία σε ελεύθερη πτώση:
Ο καπνός μιας φλόγας που τρεμοσβήνει, η τέφρα ενός συστήματος που αποσυντίθεται, το υπόκωφο βουητό ενός δίκαιου αγώνα που αντηχεί σαν αλλόκοτο κάλεσμα μιας μάχης που δόθηκε και προδόθηκε.
Οι οροφές που στάζουν και οι στέγες που καταρρέουν σε σχολικές αίθουσες. Οι αυλές που πλημυρίζουν με λίγη βροχή. Οι βρώμικες τουαλέτες και οι λυόμενες αίθουσες διδασκαλιας. Τα παιδιά που τσουβαλιάζονται σε τάξεις καμίνια χωρίς κλιματισμό. Τα «άλλα» παιδιά, αυτά με αναπηρίες, που η στήριξή τους -σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τα αδικεί και τα αγνοεί- δεν μπορεί να είναι ουσιαστική. Και οι κουρασμένοι δάσκαλοι, κι οι αποκαμωμένες δασκάλες. Που πρέπει όλα να τα φτιάξουν. Όλα να τα χειριστούν. Όλα να τα διορθώσουν. Που εισπράττουν τον θυμό σας. Και που πιθανό να εισπράξουν ακόμα μια γερή δόση του θυμού αυτού τώρα, αυτή ακριβώς τη στιγμή που ίσως μας επικρίνετε γιατί υπερβάλλουμε, γιατί έχουμε θράσος και πρέπει να σωπάσουμε, γιατί δεν έχουμε δικαίωμα να μιλούμε (έχουμε μισθό εξάλλου). Και που ζητάμε πολλά χωρίς να τα αξίζουμε.
Όλοι θύματα μιας καλά σχεδιασμένης προπαγάνδας. Ο ένας ενάντια στον άλλο. Κοινωνικός αυτοματισμός στο μεγαλείο του. Θεατές, πρωταγωνιστές και θύματα στην ίδια φαρσοκωμωδία.
Το 2018 εκπνέει. Η δημόσια παιδεία ασθμαίνει. Κουράστηκε. Θέλει στήριξη ουσιαστική. Δεν θέλει άλλες στατιστικές, άλλες υποσχέσεις, ή άλλες απειλές. Δεν θέλει άλλα «θα». Δεν θέλει άλλους τεχνοκράτες. Δεν θέλει άλλα ευχολόγια κι ωραία λόγια. Δεν θέλει άλλους αριθμούς. Δεν θέλει να είναι αριθμός.
Θέλει χαμόγελο στα παιδικά πρόσωπα, θέλει περήφανα αυτόνομα βλέμματα σκεπτόμενων δασκάλων. Θέλει υποστηρικτικά χέρια γονιών που νοιάζονται. Θέλει σχολικές αίθουσες με παιδιά που χαίρονται να μαθαίνουν, που μαθαίνουν να νοιάζονται και να βοηθούν. Θέλει σχολεία με ανθρώπους, όχι μηχανές παραγωγής.
Αν ευχόμαστε κάτι για το 2019 είναι τούτο μόνο: Ένα κράτος που να επενδύει σε ό, τι πολυτιμότερο έχει. Ένα δημόσιο σχολείο για όλα τα παιδιά με υπερήφανους δασκάλους που εργάζονται σε αξιοπρεπείς συνθήκες για να φτιάξουν μια κοινωνία πιο δίκαιη, πιο ανθρώπινη, πιο συμπεριληπτική, πιο αλληλέγγυα.
Όνειρο (χειμερινής) νυκτός;
Ίσως. Αλλά την ελπίδα και την αγάπη που έχουμε για τα παιδιά και το δημόσιο σχολείο δεν μπορεί να μας τα κλέψει κανείς. Θα μας βρίσκετε πάντα μπροστά σας. Αυτό είναι υπόσχεση.
Καλό νέο έτος να έχουμε!
Υ.Γ. Και αν πιστέψατε -έστω και για λίγο- πως «περί χρημάτων (ή μορίων) τον αγώνα ποιούμεθα», μην παρασύρεστε από τους εύηχους τίτλους. Δείτε την ουσία που βρίσκεται στο φιλότιμο κάθε ευσυνείδητου εκπαιδευτικού. Και αν ακόμα διερωτάστε για την μονιμότητα της δουλειάς μας, απάντηση στο ερώτημά σας είναι από μόνο του το πιο πάνω άρθρο.
Της Ράνιας Γεωργίου και της Στέλιας Δημητρίου
