Τελικά όλοι έχουμε από μία θεωρία! Της Ράνιας Γεωργίου

Έχω κι εγώ μια θεωρία, έχεις κι εσύ μια θεωρία, έχει κι αυτός μια θεωρία. Τελικά όλοι έχουμε από μία!

Πάμε ξανά από την αρχή. Ας κάνουμε την επαναληψούλα μας με τα βασικά. :

Τι είναι επιστημονική θεωρία;

“A scientific theory is a well-substantiated explanation of some aspect of the natural world, based on a body of facts that have been repeatedly confirmed through observation and experiment. Such fact-supported theories are not “guesses” but reliable accounts of the real world.“

Δηλαδή, επιστημονική θεωρία είναι μια επαρκώς τεκμηριωμένη ερμηνεία ή εξήγηση φαινομένων που αφορούν τον φυσικό κόσμο ή την ανθρώπινη συμπεριφορά κτλ, βασισμένη σε ένα μεγάλο σώμα δεδομένων τα οποία έχουν επιβεβαιωθεί, μέσω παρατήρησης ή/και πειραματισμού.

Οι επιστημονικές θεωρίες δεν έχουν την παραμικρή σχέση με αυτό που αποκαλούμε εμείς στην καθομιλουμένη ως “θεωρία”. Δεν είναι μαντεψιές του καναπέ ούτε απλές υποθέσεις που βασίζονται σε προσωπικές μας έρευνες στο google ή στο youtube. Ξεκινούν βέβαια από μια υπόθεση ή από ένα ερευνητικό ερώτημα, όμως, οι επιστημονικές θεωρίες, όταν επιβεβαιωθούν μέσω της παρατήρησης και της πειραματικής διαδικασίας ξανά και ξανά και ξανά, τότε μετατρέπονται σε τεκμηριωμένες ερμηνείες των διαφόρων φαινομένων και οι πιθανότητες ανατροπής τους μειώνονται.

Απεναντίας, οι δικές μας προσωπικές θεωρίες, οι οποίες δεν διέπονται από τα πιο πάνω χαρακτηριστικά, και τις οποίες βεβαίως ο καθένας μας έχει κάθε δικαίωμα να εκφράζει ελεύθερα, δεν μπορούν να έχουν την ίδια βαρύτητα με τους νόμους της φυσικής οι οποίοι ταυτίζονται με τις επιστημονικές θεωρίες. Δεν μπορεί για παράδειγμα να διδάσκεται η πεποίθηση ότι η γη είναι επίπεδη ως ακόμα μια θεωρία ή ως ακόμα μια άποψη επειδή κάποιοι εξακολουθούν να το πιστεύουν. Είτε μας αρέσει είτε όχι, οι απόψεις μεμονωμένων ή ακόμα και πολλών ατόμων ή συνόλων, δεν μπορούν να έχουν την ίδια βαρύτητα με τις θεωρίες της επιστήμης.

Οι επιστημονικές θεωρίες λοιπόν, αποτελούν το μοναδικό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορούμε να ερμηνεύουμε τον κόσμο και τον άνθρωπο. Ειδικά σε μια εποχή που όλα θεωρούνται ανατρέψιμα ή υποκειμενικά, ειδικά σε μια εποχή που τα επιστημονικά δεδομένα παρερμηνεύονται, ειδικά σε μια εποχή που κατασκευάζονται “αλήθειες” αλά καρτ, είναι εξαιρετικά σημαντικό να προωθούμε τον ορθολογισμό και την επιστημονική σκέψη στα σχολεία μας.

Γι’ αυτό ακριβώς θυμώνουμε όλοι όσοι προσπαθούμε να προωθήσουμε τον ορθολογισμό και την επιστημονική σκέψη. Γιατί κάπου χάσαμε την ουσία, κάπου χάσαμε την αλήθεια κι αρχίσαμε να ταυτίζουμε την κριτική σκέψη με την πλήρη αμφισβήτηση των πάντων. Αρχίσαμε να έχουμε ο καθείς μας τις δικές του θεωρίες, να θυσιάζουμε την επιστημονική αλήθεια στον βωμό της ελευθερίας της άποψης και να τοποθετούμε στο ίδιο βάθρο τις επιστημονικές ερμηνείες με τις προσωπικές μας απόψεις ή υποθέσεις ή εμμονές μας ή παρερμηνείες μας.

Μπορεί να πει κανείς “έλα μωρέ, σιγά, ας παρουσιάζουμε όλες τις απόψεις στα παιδιά, δημοκρατία έχουμε”. Ναι αλλά όσο αθώο κι αν φαίνεται σε ορισμένους αυτό, στην πραγματικότητα, η θέση αυτή, είναι άκρως επικίνδυνη. Κατ’ ακρίβειαν είναι τρομακτική! Γιατί αυτή η θέση είναι που οδήγησε έναν Τραμπ στην εξουσία, είναι αυτή ακριβώς η θέση που οδήγησε πολλούς γονείς να σταματήσουν να εμβολιάζουν τα παιδιά τους παρασυρμένοι από το αντιεμβολιαστικό κίνημα το οποίο καμία στήριξη δεν έχει από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας, είναι αυτή ακριβώς η θέση που οδήγησε στον αντιεπιστημονικό και πρόχειρο τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται αποφάσεις σε υπουργεία του τύπου “ας κόψουμε το WiFi στα σχολεία” ή “ας εφαρμόσουμε και την τάδε ιδέα”. Χωρίς, τεκμηρίωση, χωρίς επιστημονική έρευνα, χωρίς εμπεριστατωμένες μελέτες. Έτσι απλά, επειδή κατέβηκε σε κάποιον, στο γραφείο ενός υπουργείου, ακόμα μια ιδέα.

Λοιπόν, καιρός να κόψουμε τις χαζομάρες. Όλοι μας. Έχουμε υποχρέωση, οι αποφάσεις που λαμβάνουμε ως υπουργεία, ως υπηρεσίες, ως σχολεία, ως εκπαιδευτικοί, ως γονείς, ως πολίτες, να βασίζονται στον ορθολογισμό και στη λογική. Κι επειδή δεν είμαστε όλοι ειδικοί επί παντός επιστητού, έχει υποχρέωση πάνω απ’ όλα η πολιτεία, μέσω της δημόσιας παιδείας, η οποία πρέπει να είναι ποιοτική και προσβάσιμη σε όλους, να προωθεί με κάθε δυνατό τρόπο τον ορθολογισμό και την επιστημονική σκέψη αντί να σερβίρει αντιεπιστημονικές θέσεις παρουσιάζοντας τους μύθους ως επιστημονικές αλήθειες ή τις δοξασίες ως πραγματικότητες.

Βεβαίως, μπορούμε, εάν το επιθυμούμε, να συνεχίσουμε έτσι. Κολυμπώντας χαμένοι μεν, ευτυχισμένοι δε, στην παντοτινή άγνοια των προσωπικών και συλλογικών μας ψευδαισθήσεων. Η επιλογή είναι δική μας.

Γράφει: Ράνια Γεωργίου