Αναμένοντας (μάταια;) το εμβόλιο. Του Πέτρου Κλεάνθους

Η πανδημία του κορωνοιού βρίσκεται στη χειρότερη της φάση και ενώ, από τις τελευταίες μέρες του 2020, θα έπρεπε να εφαρμόζεται πρόγραμμα εμβολιασμού του πληθυσμού, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.

Την πολλά υποσχόμενη ζωντανή μετάδοση, εμβολιασμού του Προέδρου της Δημοκρατίας, δεν ακολούθησε ο μαζικός εμβολιασμός των ευπαθών ομάδων όπως ανέμενε ο λαός αλλά και όπως εξαγγέλθηκε από το Υπουργείο Υγείας. Αντί αυτού, η Κυβέρνηση συνεχίζει να λαμβάνει μέτρα που δεν αποδίδουν και προσανατολίζεται σε ένα γενικευμένο lockdown υπό του φάσματος πλήρους κατάρρευσης του Δημόσιου Συστήματος Υγείας. Ας δούμε όμως ποια είναι τα δεδομένα με το εμβόλιο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στις 27 Αυγούστου 2020 είχε ανακοινώσει την προαγορά 300 εκατομμύρίων δόσεων του εμβολίου της AstraZeneca. Λίγο αργότερα ανακοίνωσε τη συμφωνία για αγορά μικρότερων ποσοτήτων από τις εταιρείες Pfizer και JJ (Jansen), ωστόσο η βασική συμφωνία για κάλυψη του μεγαλύτερου ποσοστού των αναγκών ήταν αυτή που έγινε με την AstraZeneca.

Τι σημαίνει όμως αυτό: Πρώτα και κύρια πρόκειται για μια κίνηση τζόγου, κακά τα ψέματα. Με την κίνηση της η Ε.Ε ειχε ποντάρει τα λεφτά της σε λάθος άλογο, τουτέστιν σε ένα εμβόλιο το οποίο ακόμα δεν έχει πάρει τις σχετικές εγκρίσεις. Βέβαια όταν υπογράφονταν αυτές οι συμφωνίες, κανείς δεν γνώριζε ποιο εμβόλιο θα έφτανε πρώτο στο τέρμα. Όμως ο πρώτος που δεν έλαβε υπόψη αυτή την αβεβαιότητα ήταν η ίδια η Ε.Ε. η οποία επέλεξε να χρηματοδοτήσει στο μεγαλύτερο βαθμό και να αγοράσει από πριν, τις μεγαλύτερες αναγκαίες ποσότητες εμβολίου από μία συγκεκριμένη εταιρεία. Όπως αποδεικνύεται σήμερα, όταν η Επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων Στέλλα Κυριακίδου έλεγε ότι η συμφωνία θα ενεργοποιηθεί όταν το εμβόλιο αποδειχτεί αποτελεσματικό και ασφαλές, η αναφορά της αφορούσε τη διαδικασία παραλαβής και όχι στην εκ των προτέρων χρηματοδότηση.

Αυτή τη στιγμή, η ίδια η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, ενώ διάγουν μια τρομακτική κατάσταση καλπάζουσας πανδημίας, αδυνατούν να θωρακίσουν την υγεία των πολιτών τους αφού οι συμβάσεις που έχουν υπογραφεί δεν επιτρέπουν την αγορά μεγάλων ποσοτήτων άλλων εμβολίων που έχουν ήδη εγκριθεί. Αυτό συμβαίνει κυρίως, γιατί η Ε.Ε. είναι υποχρεωμένη να παραλάβει τα εμβόλια της AstraZeneca, όποτε θα είναι έτοιμα, αφού τα έχει ήδη πληρώσει και κατά δεύτερο λόγο, γιατί είναι αμφίβολο, αν σε αυτό το στάδιο, οι άλλες εταιρείες μπορούν να ανταποκριθούν άμεσα σε μεγάλες παραγγελίες.

Όπως γίνεται αντιληπτό, οι λαοί της Ευρώπης βρίσκονται στο έλεος της πανδημίας λόγω της μη ορθολογιστικής απόφασης της Ε.Ε να δώσει τον μεγαλύτερο όγκο παραγγελιών σε μία μόνο εταιρεία και η οποία τελικά δεν έφτασε στο νήμα ανάμεσα στους πρώτους.

Με βάση τις συμφωνίες της ΕΕ με τις εταιρείες και ακολούθως με τα κράτη μέλη της, ο αρχικός προγραμματισμός προνοούσε ότι η Κύπρος θα έπρεπε να παραλάβει, μέχρι το τέλος Μαρτίου του 2021, ποσότητα από δόσεις εμβολίου για να καλύψουν τον εμβολιασμό 200 χιλιάδων ατόμων με στόχευση τις ευπαθείς ομάδες. Από αυτούς, οι 160 χιλιάδες θα εμβολιάζονταν με το προϊόν της AstraZeneca. Ωστόσο, με τα νέα δεδομένα που προέκυψαν λόγω της καθυστέρησης στην τελική παραγωγή και έγκριση του εμβολίου της συγκεκριμένης εταιρείας, καθώς και οι πιέσεις για φειδωλή παραχώρηση των ποσοτήτων του εμβολίου της Pfizer που έχει εξασφαλίσει η ΕΕ, η Κύπρος θα παραλάβει πολύ λιγότερες ποσότητες εμβολίου από όσες αρχικά προγραμματιζόταν. Οι ποσότητες που θα παραληφθούν στο προβλεπόμενο διάστημα, δεν επαρκούν σε καμία περίπτωση ούτε για τον εμβολιασμό των ευπαθών ομάδων ούτε του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.

Υπό το πρίσμα αυτών των εξελίξεων, μπορεί εύκολα να διαπιστωθεί ότι, όσο η Κυβέρνηση θα παραμένει εγκλωβισμένη στη συμφωνία με την Ε.Ε. τόσο οι πιθανότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισης της πανδημίας θα μειώνονται δραματικά και το κόστος σε ανθρώπινες ζωές θα συνεχίσει να αυξάνεται. Συμπερασματικά, η καθυστέρηση του προγράμματος εμβολιασμού είναι αποτέλεσμα αυτού του εγκλωβισμού και όχι της απόρριψης του προϋπολογισμού όπως εκφόβιζε το κυβερνών κόμμα κατά τη σχετική συζήτηση στη Βουλή.

Υπάρχει όμως η δυνατότητα να προχωρήσει η Κύπρος σε παράλληλες συμφωνίες; Η απάντηση δίνεται από τα ίδια τα γεγονότα. Αρκετά Ευρωπαϊκά κράτη έχουν ήδη προχωρήσει σε παραγγελίες από μόνα τους. Η Γερμανία, παρακολουθώντας τη βραδύτητα της AstraZaneca έχει συμφωνήσει με την Pfizer για αγορά επιπρόσθετων 30 εκατομυρρίων δόσεων εμβολίου ενώ η Ουγγαρία, με την έγκριση της Ε.Ε. έχει ήδη προχωρήσει σε παραγγελία του Ρωσικού Sputnik για να καλύψει τις ανάγκες του ιατρικού και νοσηλευτικού της προσωπικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο εμβόλιο δεν είναι αδειοδοτημένο ακόμα στην Ε.Ε., εντούτοις, η Ουγγαρία μπορεί να το παραγγείλει με την προϋπόθεση ότι δεν θα το κυκλοφορήσει εκτός της επικράτειας της και ότι θα αναλάβει την υγειονομική ευθύνη του εμβολιασμού των πολιτών της. Πέρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, άλλα κράτη, όπως το Ισραήλ, προχωρούν κανονικά σε παραγγελίες εμβολίων όπως είναι αυτά της Pfizer, ενώ η Τουρκία προχωρεί σε μαζικές αγορές εμβολίων από κινεζικές εταιρείες. Στην περίπτωση της Τουρκίας, αξίζει να σημειωθεί ότι για την αντιμετώπιση της πανδημίας, αξιοποιούνται ευρωπαϊκά κονδύλια που παραχωρούνται στα πλαίσια ενός έκτακτου χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου που αφορά την Τουρκία και τα Δυτικά Βαλκάνια και αγγίζει τα 800 εκατομμύριά ευρώ.

Το ζήτημα της προστασίας της υγείας του πληθυσμού είναι θέμα υψίστης σημασίας και στο σημείο που βρισκόμαστε απαιτεί να γίνουν δυναμικοί και άμεσοι χειρισμοί. Δεν μπορεί, η Κυβέρνηση να συνεχίσει να αναμένει με σταυρωμένα χέρια κάτω από το βάρος των δεσμεύσεων στην Ε.Ε. Οι ευπαθείς ομάδες των συμπατριωτών μας θα πρέπει να λάβουν το εμβόλιο όσο το δυνατό πιο σύντομα, αλλά επίσης θα πρέπει να προχωρήσει και το πρόγραμμα εμβολιασμού του υπόλοιπου πληθυσμού χωρίς χρονοτριβές.

Το Υπουργείο Υγείας, θα πρέπει να εξαντλήσει κάθε προσπάθεια για εξασφάλιση μεγαλύτερων ποσοτήτων εμβολίου από την ΕΕ αλλά και να ενεργήσει για την εξασφάλιση ποσοτήτων εμβολίων μέσω παράλληλης διαδικασίας, σύμφωνα και μα τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν, ώστε να ξεκινήσουν το συντομότερο δυνατό μαζικοί εμβολιασμοί. Ανάμεσα στις πιθανές λύσεις που πρέπει να εξεταστούν θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση ποσοτήτων εμβολίων μέσω ιδιωτικής παραγγελίας καθώς και μέσω πρεσβειών κρατών που δεν δεσμεύονται από τις συμφωνίες της ΕΕ.