Μιά εναλλακτική απάντηση στη τρομοκρατία. Του Πέτρου Ηρακλέους

Τι κατάφεραν να κερδίσουν οι φονταμενταλιστές τρομοκράτες με τις πρόσφατες επιθέσεις στο Παρίσι και την εν ψυχρό δολοφονία πέραν των 130 ανθρώπων;

Με μια πρώτη ματιά, οι συνέπειες της πράξης τους φαίνεται να είναι ιδιαιτέρως αρνητικές για τους ίδιους. Κατάφεραν να προκαλέσουν εναντίον τους παγκόσμια κατακραυγή και αγανάκτηση ενώ σε λιγότερο από 48 ώρες από την επίθεση, η πολη Ράκα, «πρωτεύουσα» του ισλαμικού κράτους έχει γίνει στόχος σφοδρών αεροπορικών επιθέσεων.  Μία απλοϊκή προσέγγιση υποδεικνύει ότι ο «ελεύθερος κόσμος» έχει να αντιμετωπίσει τρομοκράτες οι οποίοι δρουν χωρίς πλάνο, επιδιώκοντας να πλήξουν τους «άπιστους» δυτικούς μέσω σποραδικών και εν πολλής τυφλών επιθέσεων, αδιαφορώντας για το εάν οι συνέπειες των πράξεων τους καταλήγουν να είναι κυρίως αρνητικές για τους ίδιους.

Μια πιο λεπτομερής ανάλυση, στηριζόμενη κυρίως στην πρόσφατη εμπειρία, δείχνει ότι μακροπρόθεσμα η τρομοκρατία όπως αυτή εκφράζεται από τον ισλαμικό φονταμενταλισμό έχει καταφέρει να αποκομίσει σημαντικό όφελος από την κάθε τρομοκρατική επίθεση, όχι μέσω αυτής καθ’ αυτής της πράξης, αλλά από την αντίδραση την οποία προκαλεί.

Προφανώς, η πιο πάνω αναφορά σε πρόσφατη εμπειρία σχετίζεται με τις τρομοκρατικές επιθέσεις των τελευταίων ετών, αρχής γενομένης από τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου στη Ν. Υόρκη και εν συνεχεία με τις επιθέσεις στο μετρό του Λονδίνου, της Μαδρίτης και πολύ πρόσφατα, στη σατιρική εφημερίδα Charlie hebdo. Η έναρξη και εντατικοποίηση του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» ως αντίδραση στις επιθέσεις εναντίον του δυτικού κόσμου, φαίνεται να οδήγησε στην αναζωπύρωση του ισλαμικού φονταμενταλισμού τόσο στη περιοχή της Μέσης Ανατολής  όσο και στην δύση.

Περί του λόγου το αληθές, η τρομοκρατική οργάνωση Ισλαμικό Κράτος (ISIS), ελέγχει σήμερα έκταση μεγαλύτερη από εκείνη του Ηνωμένου Βασιλείου ενώ καταφέρνει να στρατολογεί νέους που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε Ευρωπαϊκά κράτη. Ενδεικτικά, υπολογίζεται ότι περισσότεροι από χίλιοι Γάλλοι και Βρετανοί πολίτες, κυρίως δεύτερης και τρίτης γενιάς μετανάστες, έχουν προσχωρήσει κατά τον τελευταίο χρόνο στις τάξεις της οργάνωσης.

Ο συσχετισμός της ριζοσπαστικοποίησης μια μερίδας του ισλαμικού κόσμου με τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην δύση είναι προφανής εάν αναλογιστούμε ότι αυτές αποτέλεσαν το πρόσχημα για την έναρξη του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», μιας απροκάλυπτης στρατιωτικής και όχι μόνο επέμβασης στη Μέση Ανατολή. Οι τραγικές συνέπειες της δυτικής εισβολής και εμπλοκής σε Αφγανιστάν, Συρία και Ιράκ (στο οποίο μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2014 έχουν σκοτωθεί περίπου πεντέμισι χιλιάδες άμαχοι), αποτέλεσαν την κυριότερη αιτία αύξησης της επιρροής ακραίων οργανώσεων στο μουσουλμανικό κόσμο, αφού πλέον, τα φονταμενταλιστικά στοιχεία νομιμοποιήθηκαν στα μάτια μιας μερίδας μουσουλμάνων ως η μοναδική αντίσταση ενάντια στη δυτική εισβολή.

Την ίδια στιγμή, τα μέτρα ασφαλείας που πάρθηκαν για προστασία του δυτικού κόσμου από τον κίνδυνο της τρομοκρατίας είχαν ως αποτέλεσμα την στοχοποιήση και γκετοποίηση μουσουλμανικών κοινοτήτων οι οποίες ζουν στην Ευρώπη για δεκαετίας και σε ένα μεγάλο βαθμό είχαν καταφέρει να ενσωματωθούν στα ευρωπαϊκά κράτη. Ο κοινωνικός αποκλεισμός που βίωσαν οι εν λόγω κοινότητες, όντος οδήγησε μια μερίδα τους στην ριζοσπαστικοποίηση ως αντίδραση προς το «δυτικό κόσμο» που φάνταζε να είναι η κύρια αιτία της δυστυχίας τους.

Δεκαπέντε χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου και την έναρξη του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», οι ισλαμικές φονταμενταλιστικές ελίτ, έχουν επιτύχει σε ένα μεγάλο βαθμό το σκοπό τους: την ανάδειξη τους στα μάτια μιας μερίδας μουσουλμάνων που ζει τόσο στην αραβική χερσόνησο όσο και στο εσωτερικό των δυτικών κρατών, ως προστάτη και θεματοφύλακα του ισλαμικού κόσμου.

Η απάντηση λοιπόν στο αρχικό ερώτημα, εάν δηλαδή οι τρομοκρατικές επιθέσεις θα έχουν θετικό η αρνητικό αντίκτυπο στους φονταμενταλιστές δολοφόνους, καθορίζεται κυρίως από την αντίδραση του ίδιου του δυτικού κόσμου.

Εάν η απάντηση στις πρόσφατες επιθέσεις είναι η ακόμη μεγαλύτερη εμπλοκή των δυτικών κρατών στην αραβική χερσόνησο, η ύψωση νέων τειχών που θα κρατήσουν μακριά πρόσφυγες και μετανάστες και η υιοθέτηση πολιτικών και πρακτικών που θα οδηγήσουν εν τέλει στην περαιτέρω  στοχοποιήση και γκετοποιηση των μουσουλμάνων της δύσης, τότε οι κατευθυνόμενες από το σκοταδιστικό Ισλάμ επιθέσεις θα έχουν επιτύχει πλήρως το σκοπό τους:  την περετέρω ριζοσπαστικοποίηση μερίδας του μουσουλμανικού κόσμου.

Από την άλλη, η υιοθέτηση μιας πιο μετριοπαθούς στάσης, σε συνδυασμό με την λήψη μέτρων προκειμένου οι μουσουλμάνοι που ζουν στην δύση να μην θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας, θα επιφέρει στην τρομοκρατία ένα πραγματικό πλήγμα. Εάν ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της διαφορετικότητας αποτελέσει την προτεραιότητα, τότε τα ευρωπαϊκά κράτη θα σταματήσουν να αποτελούν θερμοκήπιο καλλιέργειας εξτρεμισμού.

Σε αντίθετη περίπτωση, το μέλλον δεν θα αργήσει να δικαιώσει τις κατά Χάντιγκτον προβλέψεις περί σύγκρουσης των πολιτισμών, κάτι που μέχρι πρότινος έμοιαζε περισσότερο με σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Υ.Γ οφέλη παρόμοια με αυτά των τρομοκρατών έχει φυσικά και το υπερσυντηρητικό κατεστημένο σε ΗΠΑ και Ε.Ε, σε οικονομικό αλλά κυρίως πολιτικό επίπεδο. Σχηματικά, ο ισλαμικός φονταμενταλισμός και ο δυτικός υπερσυντηρητισμός έχουν αποκομίσει μόνο κέρδη από το παιχνίδι της τρομοκρατίας (win – win situation), με ηττημένους τόσο τους λαούς των «δύο κόσμων», όσο και το αποκαλούμενο μετριοπαθή Ισλάμ.

Γράφει: Πέτρος Ηρακλέους