Σήμερα το πρωί άκουγα για μισή ώρα στο ραδιόφωνο μια εκπομπή για τη χρήση του πλιθαριού στην μοντέρνα αρχιτεκτονική.
Και αν και υπήρχαν ενδιαφέροντα τεχνικά επιχειρήματα για τη χρήση του, ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης αφορούσε την σύνδεση με την παράδοση και την ιστορία της Κύπρου (μας) – γιατί η Κύπρος συχνά αναφέρεται ως «η Κύπρος μας» με μια διάχυτη ανασφάλεια και μια ανάγκη να δηλώσουμε πως είναι δική μας.
Παρακολουθώντας τα κυπριακά ΜΜΕ βλέπει κανείς μια διαστρεβλωμένη προσκόλληση στο παρελθόν: εκπομπές με κεντρικό θέμα την Κυπριακή ντοπιολαλία, εκπομπές παραδοσιακών χορών, εκπομπές με αναφορά σε ομίλους και συνδέσμους που ασχολούνται με την παράδοση κ.ο.κ. Το δε νέο ενημερωτικό του ΚΟΤ (ένα πολυσέλιδο βιβίλιο σε μέγεθος Α4) στην ενότητα «Shopping in Cyprus» έχει φωτογραφία έναν ηλικιωμένο πάνω σε γαϊδούρι κάπου στα ορεινά της Λεμεσού και γενικότερα όλες οι φωτογραφίες του θυμίζουν επετηρίδα λαογραφικού ομίλου. Οι σειρές της τηλεόρασης σε μεγάλο ποσοστό είτε είναι εποχής (με μάλλον αστείας ποιότητας «παραδοσιακά» κοστούμια), είτε στην καλύτερη περίπτωση συνδέονται οι περισσότερες με κάποιο περίεργο, και τελείως τεχνητό για το σενάριο, τρόπο με την εισβολή, το πραξικόπημα κλπ.
Επιστροφή στις ρίζες ή προσκόλληση στο παρελθόν; Προσπαθούμε να μάθουμε τα λάθη μας κοιτάζοντας στην ιστορία μας ή φοβόμαστε να διαπραγματευτούμε τις συνθήκες του σήμερα; Δυστυχώς νομίζω πως είναι και στις δύο περιπτώσεις το δεύτερο. Δεν είμαστε καλοί στο να μαθαίνουμε από την ιστορία μας και αυτό είναι αυταπόδεικτο μιας και επαναλαμβάνουμε ξανά και ξανά τα ίδια λάθη. Θεωρούμε πως όλοι μας επιβουλεύονται, αρνούμαστε να καταλάβουμε πως λειτουργεί ο σύγχρονος κόσμος και βαυκαλιζόμαστε σε εκδηλώσεις σε αίθουσες με πλαστικές καρέκλες (οι οποίες ειρήσθω εν παρόδω μόνο παραδοσιακές δεν είναι) πως έχουμε ένδοξο παρελθόν. Το παρελθόν όμως (είτε είναι ένδοξο είτε όχι) ανήκει στην ιστορία, το θέμα είναι με το μέλλον μας τι κάνουμε.
Για να έχουμε μέλλον όμως πρέπει να κοιτάμε και μπροστά και όχι μόνο πίσω. Καλοί οι παραδοσιακοί χοροί αλλά που είναι η προσφορά μας στη σύγχρονη τέχνη; Καλά τα πλιθόκτιστα οικήματα αλλά ποια είναι η συνεισφορά μας στην αρχιτεκτονική του 21ου αιώνα; Τις παραδόσεις και το παρελθόν μας δεν αρκεί να τα παρατηρούμε ως «περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις» αλλά να διδαχθούμε να χτίσουμε πάνω τους το μέλλον μας. Το μέλλον μας στην επιστήμη, την τέχνη, την οικονομία, τους κοινωνικούς αγώνες για δικαιοσύνη και ελευθερία των λαών, του πνεύματος, της άποψης. Να στηριχτούμε στο βατήρα του παρελθόντος και να κάνουμε άλμα στο μέλλον. Κι ίσως έτσι να μπορούν και οι μελλοντικές γενιές αύριο να είναι περήφανες για το παρελθόν τους, που για εμάς είναι το παρόν μας σήμερα.
Γράφει: Παντελής Δημητρίου
