Γιατί είναι σημαντική η συμμετοχή;
Και ειδικότερα, γιατί είναι σημαντική η ενεργός συμμετοχή των νέων, από την απλή συμμετοχή, παραδείγματος χάρη, σε εκστρατείες καθαρισμού παραλιών μέχρι τη συμμετοχή στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων για κρίσιμα ζητήματα που επηρεάζουν τη ζωή τους;
Ανατρέχω στον πλούτο της ελληνικής γλώσσας για να δώσω την απάντηση. Γιατί στην ελληνική γλώσσα οι λέξεις κουβαλούν μαζί τους και το εννοιολογικό τους περιεχόμενο. Το ρήμα «συμμετέχω» συντίθεται από τις λέξεις «συν» (μαζί) και «μετέχω». Σημαίνει μετέχω από κοινού με κάποιον άλλο σε κάτι. Επίσης, σημαίνει βιώνω το ίδιο συναίσθημα μαζί με κάποιον άλλον (Γ. Μπαμπινιώτης, 2005). Σε αυτές τις δύο διαστάσεις της συμμετοχής – που συνιστούν μια αδιαίρετη ενότητα – πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας: το «μετέχω» (λαμβάνω ενεργό μέρος σε κάτι) και το «μαζί» (από κοινού με κάποιον άλλο ή άλλους).
Το «μετέχω»
Πιστεύω ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νέων, αλλά και η φωνή τους θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να συνεκτιμώνται σε όλους τους τομείς πολιτικής του κράτους. Γι’ αυτό χρειάζεται η δημιουργία μηχανισμών με σκοπό τη διασφάλιση της έγκαιρης και αποτελεσματικής ενσωμάτωσης της διάστασης «νεολαία» στη διαδικασία σχεδιασμού πολιτικών. Και η διάσταση «νεολαία» δεν είναι κάτι ασαφές και απροσδιόριστο. Σημαίνει κάτι πολύ συγκεκριμένο: Σημαίνει την ανάγκη των μαθητών και των φοιτητών για σωστή καθοδήγηση καριέρας και ευκαιρίες απασχόλησης. Σημαίνει τις ανάγκες των νέων που εισέρχονται στον κόσμο του επιχειρείν για υπηρεσίες στήριξης της νεανικής επιχειρηματικότητας. Σημαίνει την ανησυχία των νέων ανέργων για μετάβαση στην οικονομικά αυτόνομη ζωή. Σημαίνει, εν γένει, την ανταπόκριση στο άγχος για το μέλλον που εκφράζουν οι νέοι.
Για την ενθάρρυνση όμως της συμμετοχής είναι αναγκαία η αναγνώριση και συνειδητοποίηση του δικαιώματος της συμμετοχής, όπως επίσης τα μέσα, ο χώρος και οι ευκαιρίες για συμμετοχή. Κι όλα αυτά η πολιτεία οφείλει να τα προάγει, γιατί συντείνουν στην οικοδόμηση μιας καλύτερης κοινωνίας.
Συνεπώς, κυρίαρχο ζητούμενο είναι το πώς η πολιτεία αγκαλιάζει τους νέους της, ως την όψη του καλύτερου εαυτού της. Πώς ο κόσμος του κράτους και των θεσμών επιτυγχάνει την ώσμωση με τον κόσμο των νέων ανθρώπων.Η διάδραση αυτών των δύο κόσμων είναι αμοιβαία επωφελής και προαπαιτούμενο για κάθε πρόοδο. Την πρόοδο των νέων, την πρόοδο της χώρας.
Το «συν»
Ένα από τα κυρίαρχα συμπεράσματα μεγάλης έρευνας του Οργανισμού Νεολαίας που διενεργήθηκε σε συνεργασία με το κέντρο IMR του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, με τη συμμετοχή 1000 νέων, είναι ότι οι νέοι που δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, δρουν ως ενεργοί πολίτες, συμμετέχοντας τόσο σε διάφορες μορφές συνόλων όσο και στη δημοκρατική ζωή του τόπου.
Παρατηρήθηκε, ότι οι νέοι, που δηλώνουν ευχαριστημένοι από τη ζωή τους, έχουν κοντά τους στενούς συγγενείς, φίλους ή ανθρώπους με τους οποίους μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Καταγράφηκε ότι έχουν δημιουργήσει το προσωπικό τους δίκτυο σχέσεων και κατά συνέπεια σταθερές συναισθηματικές σχέσεις, οι οποίες λειτουργούν ως αντίδοτο στην κοινωνική αποξένωση. Οι ίδιοι αυτοί οι νέοι ανήκουν σε ομάδες, συμμετέχουν σε οργανωμένα σύνολα και είναι εν γένει κοινωνικά πιο δραστήριοι.
Καταλήγω, λοιπόν ότι αυτό το «συν/μαζί» που συνθέτει με το «μετέχω» τη «συμμετοχή» μας βοηθά να κτίσουμε καλύτερες και ποιοτικότερες ανθρώπινες σχέσεις και συνεπακόλουθα να φτιάξουμε καλύτερες, πιο ανεκτικές και πιο ανθρώπινες κοινωνίες. Ειδικότερα τώρα που οι σύγχρονες κοινωνίες αντιμετωπίζουν προκλήσεις, όπως τα μειωμένα επίπεδα προσέλευσης των πολιτών στις εκλογές, η διογκούμενη δυσπιστία απέναντι στην πολιτική, τα υψηλά επίπεδα ρητορικής μίσους και μισαλλοδοξίας, οι προκαταλήψεις έναντι μειονοτικών ομάδων.Η συμμετοχή στις δημοκρατικές δομές και διαδικασίες της κοινωνίας μας ενισχύει τη δημοκρατική μας κουλτούρα. Η συμμετοχή έχει τη δύναμη να δέσει την κοινωνία. Μπορεί να μετριάσει τον εγωκεντρισμό. Μπορεί να καλλιεργήσει αρετές και αξίες όπως η ευαισθητοποίηση για το κοινό καλό, η κοινωνική συνείδηση, η αίσθησης της αμοιβαίας υποχρέωσης, η εμπιστοσύνη.
(Απόσπασμα από την παρέμβασή μου στη Σύνοδο Νέων στις 16/11/2016. Η Σύνοδος Νέων αποτελεί ένα νέο θεσμό που εισήγαγε ο Οργανισμός Νεολαίας με σκοπό την υποστήριξη της εμπλοκής των νέων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και την ανάπτυξη της ενεργού πολιτότητας).
Γράφει: Παναγιώτης Σεντώνας
