Ποτέ άλλοτε η Τουρκία δεν ήταν τόσο στριμωγμένη γεωπολιτικά από όσο είναι σήμερα.
Το 1959 η Τουρκία άλλαξε πολιτική στο Κυπριακό και αντί του ταξίμ δηλαδή της διχοτόμησης αποδέχθηκε την λύση του ανεξάρτητου κυπριακού κράτους. Σε αυτό είχε συντελέσει κατά κύριο λόγο η γεωπολιτική της απομόνωση. Συγκεκριμένα η Τουρκία απειλείτο στα βορειοανατολικά από τον τότε Σοβιετική Ένωση, στα βορειοδυτικά από την κομμουνιστική Βουλγαρία και στα νοτιοανατολικά από τα καθεστώτα Μπάαθ σε Ιράκ και Συρία. Η ανάγκη της για εξεύρεση στηριγμάτων την οδήγησε στο συμβιβασμό στο Κυπριακό.
Σήμερα η Τουρκία ευρίσκεται σε ανάλογη και χειρότερη θα έλεγα θέση. Μετά από μία σειρά κρίσεων κατέληξε να μην διαθέτει πρέσβεις στην Λιβύη, την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τη Συρία και την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι σχέσεις της είναι κακές ως χείριστες με την Ρωσία, το Ιράκ, την Αρμενία και το Ιράν.
Πέραν αυτών η αξιοπιστία της έχει πληγεί γενικότερα στο δυτικό κόσμο και ειδικότερα στις ΗΠΑ όπου πλέον περιγράφεται ως loosecannon. Ακόμα και το ΝΑΤΟ προχώρησε εν ονόματι της προστασίας της σε επιτήρηση του τουρκικού εναέριου χώρου με αεροσκάφη AWACS ώστε να αποφύγει νέα εμπλοκή της τουρκικής αεροπορίας με την ρωσική.
Ειδικότερα στην Συρία υπάρχει μία συνολική αποτυχία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Αντί μίας φιλοτουρκικής κυβέρνησης της Μουσουλμανικής αδελφότητας ο Άσαντ παραμένει στην εξουσία με την άμεση στήριξη Ρωσίας, Ιράν και Χεζμπολλά. Αντίστοιχα οι Κούρδοι της Συρίας που χαίρουν αμερικανικής στήριξης ελέγχουν πλέον μία τεράστια ζώνη που εφάπτεται των τουρκικών συνόρων.
Παράλληλα με τα όσα συμβαίνουν στην περιφέρεια τα πράγματα έχουν επιδεινωθεί και στο εσωτερικό της Τουρκίας. Η σταθερή επιδίωξη του Ταγίπ Ερντογάν να μετατραπεί σε πρόεδρο με εκτελεστικές εξουσίες τον έχουν οδηγήσει σε ολοκληρωτικό πόλεμο κατά της κουρδικής μειονότητας που αριθμεί 20 εκατομμύρια ανθρώπους.
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει την Τουρκία σε σειρά διορθωτικών κινήσεων και την αναζήτηση στηριγμάτων στη δύση. Από το καλοκαίρι είχαμε την παραχώρηση διευκολύνσεων στις ΗΠΑ (χρήση Ινσιρλίκ και άλλων αεροπορικών βάσεων) και τη συνάντηση στη Ρώμης μεταξύ Σινιρλίογλου και του ισραηλινού ομόλογου του Ντόρ Γκόλτ. Τα βήματα αυτά κλιμακώθηκαν με αφορμή το προσφυγικό πρόβλημα με τη συμφωνία αναθέρμανσης των Τούρκο-Ευρωπαϊκών σχέσεων.
Η βαθιά κρίση στις τουρκο-ρωσικές σχέσεις οδήγησε την Τουρκία σε επιτάχυνση των προσπαθειών της για μείωση της ενεργειακής εξάρτησης από την Ρωσία. Ο Ερντογάν ταξίδεψε σε Κατάρ και Τουρκμενιστάν και ο Νταβούτογλου σε Αζερμπαϊτζάν με κύριο θέμα στην ατζέντα τους την τροφοδοσία της Τουρκίας με φυσικό αέριο. Συνδεδεμένη με αυτή την προσπάθεια είναι και η νέα δυναμική στις τούρκο-ισραηλινές διαπραγματεύσεις που αποβλέπουν στην εξομάλυνση των διμερών σχέσεων αλλά και στην παροχή φυσικού αερίου στην Τουρκία από το τεράστιο ισραηλινό κοίτασμα του Λεβιάθαν.
Όλα τα πιο πάνω καταδεικνύουν πως αυτό που για 41 χρόνια επιζητούσαμε και κάποιοι από μας μετά επανειλημμένα έθεταν προτείνοντας νέες στρατηγικές έχει στην πράξη επιτευχθεί. Η Τουρκία ευρίσκεται σε δυσχερέστατη θέση και αντιλαμβάνεται πλέον πως η επίλυση του Κυπριακού θα την βοηθήσει να διαχειριστεί όλα τα προβλήματα που την απασχολούν. Ειδικότερα μία λύση του Κυπριακού θα δώσει τεράστια ώθηση στις σχέσεις της με την ΕΕ που εξακολουθεί να είναι η σημαντικότερη αγορά για τα τουρκικά προϊόντα και πηγή επενδύσεων στην Τουρκία. Η λύση θα επιτρέψει την απρόσκοπτη και γρήγορη διέλευση του ισραηλινού και ενδεχομένως και του κυπριακού φυσικού αερίου στην Τουρκία. Η λύση του κυπριακού αναμένεται να συνεισφέρει και σε σημαντική αλλαγή του κλίματος στις Έλληνα-τουρκικές σχέσεις.
Την ίδια στιγμή και η Τ/κ κοινότητα έχει ισχυρά κίνητρα για λύση αφού κάτι τέτοιο θα της επιτρέψει να βγει από την απομόνωση που την οδήγησε η κατοχή και να επιβιώσει ως οντότητα στα πλαίσια της ΕΕ. Τώρα είναι η ώρα της διαπραγμάτευσης! Τώρα μπορούμε να συνδιαμορφώσουμε με τους Τ/κ μία συμφωνία που να κερδίζουν όλοι.
Γράφει: Νίκος Τορναρίτης
