Τουρκόϊκα: η ονομασία (με προφανή τα υπονοούμενα) για τον τριμερή μηχανισμό της Άγκυρας, ο οποίος «εμπνεύστηκε» το οικονομικό πρωτόκολλο Τουρκίας-κατεχομένων για την περίοδο 2013-2015.
Αποτελείται από το τμήμα κυπριακών υποθέσεων της τουρκικής πρωθυπουργίας, την επιτροπή βοήθειας της τουρκικής πρεσβείας στα κατεχόμενα και τη γενική διεύθυνση δημοσιονομικού ελέγχου και προϋπολογισμού του τουρκικού υπουργείου δημοσιονομικών.
Το οικονομικό πρωτόκολλο υπογράφτηκε σε μια τυπική εκδήλωση στην Άγκυρα στις 4 Δεκεμβρίου 2012 και αποτελεί συνέχεια της ευρύτερης στρατηγικής που ακολουθεί η κυβέρνηση Έρντογαν στα κατεχόμενα, ιδιαίτερα μετά τα δημοψηφίσματα του 2004. Το συγκεκριμένο πακέτο μέτρων στοχεύει στην «μακροοικονομική σταθερότητα», στον «εξορθολογισμό των δημοσιονομικών», στην «ανταγωνιστικότητα» της οικονομίας και στην ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα.
Μερικές από τις σημαντικότερες πρόνοιες του πρωτοκόλλου επικεντρώνονται στο ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων.
- Επιβάλλεται η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης των λιμανιών και η διασφάλιση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας νέων που πιθανόν να δημιουργηθούν.
- Σχεδιάζεται η ιδιωτικοποίηση των τηλεπικοινωνιών και του ηλεκτρισμού, ενώ με την πρόνοια για υποθαλάσσια μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας και νερού από την Τουρκία, συμπληρώνεται ένας μεγάλος άξονας μετατόπισης στρατηγικών τομέων στον έλεγχο του τουρκικού κεφαλαίου. Να σημειωθεί ότι το αεροδρόμιο της Τύμπου έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί.
- Στοιχείο περαιτέρω ενσωμάτωσης αποτελεί και η ρύθμιση για ενοποίηση των συστημάτων «συνοριακών ελέγχων» Τουρκίας και κατεχομένων.
- Στο κομμάτι που αφορά στην ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα, θα μπορούσαν να προστεθούν και οι σχεδιασμοί για δημιουργία του Συμβουλίου Εξαγωγών και του Συμβουλίου Συντονισμού και Βελτίωσης Επενδυτικών Συνθηκών, τα οποία προοπτικά θα συμπληρώνουν την δραστηριότητα του Συμβουλευτικού Συμβουλίου Ξένων Επενδύσεων, μια δομή με καθοριστικό ρόλο των συνδέσμων Τούρκων επιχειρηματιών και βιομηχάνων.
Η ενίσχυση της παρουσίας του τουρκικού κεφαλαίου αντικατοπτρίζεται επίσης σε νομοθετικές ρυθμίσεις που απαιτεί το πρωτόκολλο όπως:
- η διευκόλυνση Τούρκων πολιτών σε αγοραπωλησίες ακίνητης περιουσίας, η κατάργηση δασμών σε πολλά εισαγόμενα προϊόντα, η παροχή κινήτρων για οικοδόμηση νέων ξενοδοχειακών μονάδων (π.χ στην περιοχή Βοκολίδας, άνω του 70% των ξενοδοχείων είναι ιδιοκτησίας τουρκικών ομίλων επιχειρήσεων), καθώς και η ενθάρρυνση μεταφοράς περισσότερων τμημάτων τουρκικών πανεπιστημίων.
- Το πρωτόκολλο συμπληρώνεται από μέτρα όπως η μείωση προσλήψεων στο «δημόσιο», κατάργηση εφάπαξ, επιμήκυνση των ωραρίων δουλειάς, αποδυνάμωση της συνδικαλιστικής οργάνωσης.
Με λίγα λόγια, επιδιώκεται ένας ολοκληρωτικός μετασχηματισμός του ψευδοκράτους, ο οποίος εκπηγάζει από ένα ευρύτερο πλαίσιο. Από τη μια είναι τα ιδεολογικο-πολιτικά νάματα του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, τα οποία φέρνουν στο προσκήνιο μια ανανεωμένη έκφραση της τουρκοισλαμικής σύνθεσης και του νεοφιλελευθερισμού. Από την άλλη είναι η κατανόηση ότι το ψευδοκράτος δεν μπορεί να είναι βιώσιμο με τον τρόπο που υπήρχε μέχρι σήμερα.
Όμως πέραν του περιεχομένου του πρωτοκόλλου όπως περιγράφηκε πιο πάνω, σημαντική παραμένει η αποκωδικοποίηση της επιδίωξης νομιμοποίησης αυτού του μετασχηματισμού. Η τουρκική κυβέρνηση σε αυτή την περίπτωση αποτελεί τον «εξωτερικό παράγοντα» πολιτικής και οικονομικής επιβολής προς τους Τουρκοκύπριους. Παραχωρεί τα κονδύλια, αλλάζει τους προσανατολισμούς τους προς την ιδιωτική επιχειρηματικότητα και θέτει όρους. Διαμέσου του πρωτοκόλλου ξεδιπλώνει το δικό της «όραμα» κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης, εξάγει το δικό της μοντέλο εκσυγχρονισμού και επιδιώκει την μακροημέρευση και σταθερότητα του νέου καθεστώτος που οικοδομεί. Την ίδια στιγμή όμως συνειδητοποιεί ότι η εξωτερική επιβολή από μόνη της δεν μπορεί να εμβαθύνει το μετασχηματισμό του πεδίου. Για αυτό αναζητά τους «εσωτερικούς παράγοντες» νομιμοποίησης, εκείνο το τμήμα της κοινωνίας που θα υιοθετήσει το συγκεκριμένο μοντέλο εκσυγχρονισμού και θα το παρουσιάσει ως τουρκοκυπριακής «προέλευσης».
Στο σημείο αυτό, η αναζήτηση αφορά στην απόσπαση πολιτικής συναίνεσης από την Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Μια ηθελημένη συναίνεση που θα μετατρέψει το πρωτόκολλο όχι μόνο ως μια αναπόφευκτη διαδικασία, αλλά και ως μια αναγκαία μορφή διοίκησης, μια «ορθολογική» επιλογή. Επομένως το στοιχείο του «ορθολογισμού», η έννοια της «κοινής λογικής» και του «αναπόφευκτου», στην περίπτωση αυτή, ταιριάζουν και με το στόχο οι Τουρκοκύπριοι να διάγουν την υποτέλειά τους «ηθελημένα» και «συνειδητά». Σήμερα ο χώρος μέσα από τον οποίο επιδιώκεται η οικοδόμηση αυτού του τύπου ηγεμονίας, είναι η τουρκοκυπριακή Δεξιά και το Κόμμα Εθνικής Ενότητας.
Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι όλες οι πιο πάνω εξελίξεις, έχουν ήδη απελευθερώσει πολυσύνθετες δυναμικές. Ένα μεγάλο τμήμα της Τουρκοκυπριακής κοινότητας δεν αποδέχεται ούτε την επιβολή, ούτε τη μέθοδο απόσπασης συναίνεσης για την υλοποίηση του πρωτοκόλλου. Η σημασία της διαπίστωσης δεν έγκειται σε κάποια πρόβλεψη αποτυχίας εφαρμογής του συγκεκριμένου προγράμματος. Έγκειται κυρίως στο ότι οι αντιδράσεις των Τουρκοκυπρίων προς το νέο πρωτόκολλο, έχουν διανοίξει ένα ακόμα πεδίο δημοκρατικών διεκδικήσεων για μια διαφορετική σχέση της κοινότητας με τον «εξωτερικό παράγοντα» επιβολής (Τουρκία). Έχουν δημιουργήσει ένα επιπλέον πεδίο κοινών προβληματισμών και ανησυχιών με τους Ελληνοκύπριους στη βάση κοινωνικών συμφερόντων.
Υ.Γ: Η οποιαδήποτε ομοιότητα με την ελληνοκυπριακή πραγματικότητα (σαφώς) δεν είναι τυχαία.
Γράφει: Νίκος Μούδουρος
