Όταν ανέλαβα το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού τον Μάρτη 1998, δύο ήταν τα σημαντικά θέματα που προώθησα ανάμεσα σε δεκάδες άλλα: Το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αφ’ ενός και ο τουρισμός αφ’ ετέρου.
Το θέμα των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου το πρωτοξεκίνησα το 1998 και μετά από πενταετείς προσπάθειες και επαφές με πολλές Κυβερνήσεις, καταλήξαμε με τον καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου και την ιστορική συμφωνία (την πρώτη που υπεγράφη στη Μεσόγειο) για την οριοθέτηση της ΑΟΖ Κύπρου-Αιγύπτου. Την συμφωνία υπέγραψα στο Κάιρο στις 17 Φεβρουαρίου 2003 με τον Αιγύπτιο Υπουργό Εξωτερικών Ahmed Maher.
Στον τομέα του τουρισμού εργαστήκαμε μεθοδικά, Υπουργείο και Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού (ΚΟΤ), σε στενή συνεργασία με τους βασικούς φορείς του τουρισμού και των ξενοδόχων ΠΑΣΥΞΕ, ΣΤΕΚ, ΑCΤΑ, ΠΑΣΥΔΙΞΕ και άλλους. Επισκεπτόμουν προσωπικά ένα μεγάλο αριθμό τουριστικών εκθέσεων στο εξωτερικό και στην Κύπρο και είχα επαφές με τους ηγέτες των διοργανωτών ταξιδίων. Στην Κύπρο προώθησα μια σειρά έργων για ενίσχυση του τουρισμού. Μεταξύ 1998 και 2002 εφαρμόσαμε το Στρατηγικό Σχέδιο για τον Τουρισμό και τον Δωδεκάλογο του Τουρισμού, που το περιεχόμενο τους αποτελούσε την πεμπτουσία του κυπριακού τουρισμού. Μεταξύ άλλων βάλαμε σε εφαρμογή το πρόγραμμα για:
- Τις μαρίνες, η νομοθεσία για τις οποίες εκκρεμούσε από το 1985. Περάσαμε τη νομοθεσία από τη Βουλή, ολοκληρώσαμε τις διαδικασίες και ζητήσαμε προσφορές το 2002. Σήμερα, 12 χρόνια μετά, εκτός από τη Λεμεσό, οι άλλες τέσσερις μαρίνες – Πάφου, Λάρνακας, Αγίας Νάπας, Πρωταρά – ευρίσκονται ακόμα σε εκκρεμότητα.
- Θεματικά πάρκα: Τα αυξήσαμε από 4 σε 12.
- Πολιτισμός: Χρηματοδοτήσαμε 350 πολιτιστικές εκδηλώσεις σε 5 χρόνια.
- Γήπεδα γκολφ: Προωθήσαμε μέχρι 8 γήπεδα και εγκαινιάσαμε το Aphrodite Hills.
- Μις Υφήλιος: Οργανώσαμε μαζί με το μεγαλύτερο κανάλι της Αμερικής CBS, το μεγαλύτερο θέαμα διεθνούς εμβέλειας που φιλοξένησε ποτέ η Κύπρος, που, μεταξύ άλλων, προβλήθηκε (και προώθησε τουριστικά την Κύπρο) στις τηλεοράσεις 131 χωρών.
- Γήπεδα ποδοσφαίρου. Τα αυξήσαμε από 25 σε 46.
- Αγροτουρισμός: Αυξήσαμε στα πέντε χρόνια τις κλίνες από 294 σε 550.
- Συνεδριακός τουρισμός: Τον προωθήσαμε φθάνοντας σε μεγάλο αριθμό συνεδρίων ετησίως.
- Χειμερινός τουρισμός: πήραμε σειρά μέτρων για απάμβλυνση της εποχικότητας.
- Αθλητικός Τουρισμός, περιλαμβανομένου του Διεθνούς Rally Αυτοκινήτου που χρηματοδοτούσαμε κάθε χρόνο.
- Φεστιβάλ Όπερας στην Πάφο. Το καθιερώσαμε από το 1998 με κρατική χορηγία £270.000 ετησίως.
- Τουριστική Νομοθεσία: Από το 1998 μέχρι το 2002 συμπληρώθηκε και μπήκε σε εφαρμογή.
(Πηγή των ανωτέρω: Εκθέσεις του Υπουργείου)
Τα τουριστικά αποτελέσματα υπήρξαν θεαματικά. Οι τουριστικές αφίξεις μεταξύ 1998-2001 εκτινάχθηκαν κατά 29.2% από 2,088,000 τουρίστες το 1997 σε 2,697,000 το 2001. (αντίστοιχη αύξηση παγκόσμιου τουρισμού 6%).
Το κυριότερο είναι πως τα έσοδα από τον τουρισμό απογειώθηκαν κατά 51.2% από £840 εκ. (€1440 εκ.) το 1997 σε £1.270 εκ. (€2170 εκ) το 2001. (Ο παγκόσμιος τουρισμός αυξήθηκε κατά 13.4%)
Το 2001 είχαμε αύξηση 5% στις αφίξεις και 8% στα έσοδα μέχρι τον Αύγουστο, αλλά μας ανέκοψε και εμάς και τον διεθνή τουρισμό η 11η Σεπτεμβρίου που μας καθήλωσε τελικά στα επίπεδα του 2000 για ολόκληρο τον χρόνο.
Θυμάμαι πως η άνοδος του τουρισμού ήταν τόσο ραγδαία, που όταν πηγαίναμε στις τουριστικές εκθέσεις, ο πρόεδρος και ο Γενικός Διευθυντής του ΠΑΣΥΞΕ Αυγερινός Νικήτας και Ζαχαρίας Ιωαννίδης βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, γιατί δεν είχαμε πια αρκετές κλίνες και πολλά ξενοδοχεία κατέφευγαν σε “stop sales”. Ήταν τότε που αποφασίσαμε να αυξήσουμε τις κλίνες από 100.000 σε 120.000 περίπου.
Το 2002 και εμείς και οι άλλες αγορές είχαμε κάμψη λόγω της 11ης Σεπτεμβρίου. Το τραγικό όμως είναι αυτό που συνέβη μετά το 2002. Γιατί ενώ όλες οι άλλες χώρες σταδιακά ανέκαμψαν και πέτυχαν κατακόρυφη αύξηση, η Κύπρος, παρά την αύξηση των Ρώσων τουριστών σταδιακά κατά 500,000 περίπου, παρέμεινε μέχρι σήμερα καθηλωμένη σε επίπεδα κάτω του 2001. Μια κατρακύλα που αφορά και αφίξεις και έσοδα. Δηλαδή, αν δεν είχαμε και την αύξηση των ρώσων τουριστών θα ευρισκόμασταν σήμερα στα 2 εκ. τουρίστες σε σύγκριση με 2.7 εκ το 2001!
Οι ακόλουθες είναι οι τουριστικές αφίξεις της Κύπρου, του διεθνούς τουρισμού και άλλων ανταγωνιστικών προορισμών της περιοχής μας για την περίοδο 2000-2013 (πηγή Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού).
2000-2013
Κύπρος: πλην 10%
Παγκόσμιος Τουρισμός: συν 60%
Μεσογειακές χώρες: συν 50%
Ελλάδα: συν 40%
Αίγυπτος: συν 80%
Κροατία: συν 110%
Βουλγαρία: συν 150%
Τουρκία: συν 290%
Τα έσοδα από τον τουρισμό μεταξύ 2000-2013 είχαν περίπου ανάλογες αυξήσεις/μειώσεις. Τα δικά μας μειώθηκαν από €2.170.000 το 2001 σε €2.070.000 το 2013 δηλαδή κατά 5%.
Αν η Κύπρος ακολουθούσε την πορεία του παγκόσμιου τουρισμού την περίοδο 2000-2013, τότε οι αφίξεις το 2013 θα έπρεπε να ήταν 4,3 εκ. τουρίστες (αντί 2.5 εκ. που είχαμε), και τα έσοδα €3,470,000 (αντί €2.070,000). Ζημιά €1,400,000 σε ένα χρόνο!
Φωνές αγωνίας υπάρχουν πολλές τα τελευταία 13 χρόνια από όλους τους παράγοντες του τουρισμού. Όλοι αναφέρονται σε «Ασταμάτητη κατρακύλα», σε «θλιβερό ψηφιδωτό», σε «φθίνουσα πορεία», σε «σοβαρά αδιέξοδα και περιπέτειες του τουρισμού» και πολλά άλλα. Άλλωστε οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Τι πρέπει να γίνει; Πιστεύω πως ο αρμόδιος Υπουργός πρέπει να ορίσει ανωτάτου επιπέδου επιτροπή για να του εισηγηθεί σε τρεις μήνες, σε συνεργασία με τον ΚΟΤ, ποια πρακτικά μέτρα πρέπει να ληφθούν εν όψει της κυπριακής τουριστικής πανωλεθρίας. Και δεν εννοώ να ετοιμάσει η επιτροπή μια έκθεση παρόμοια με τις εκατοντάδες εκθέσεις που μουχλιάζουν στα υπόγεια των Υπουργείων. Να του εισηγηθεί τις «κατευθυντήριες γραμμές δράσης», την εφαρμογή των οποίων να παρακολουθεί επί ημερήσιας βάσης ο Υπουργός. Όταν ήμουν στο Υπουργείο είχα στο γραφείο μου δεκάδες τέτοιες «κατευθυντήριες γραμμές».
Υπολογίζω πως στα 13 χρόνια, με βάση τα πιο πάνω στοιχεία, πρέπει να χάσαμε συσσωρευτικά έσοδα της τάξης των €9 δισεκατομμυρίων περίπου. Ένα μέρος από αυτά θα κατέληγαν στο κρατικό ταμείο και τα υπόλοιπα στον ιδιωτικό τομέα.
Σε τέτοια περίπτωση, ίσως να μην χρειαζόμασταν σήμερα την τρόϊκα, που έχει εκτοπίσει τον πρόεδρο από τον προεδρικό θώκο, έχει τρυπώσει και στα έδρανα της Βουλής και αποφασίζει πριν από μας, χωρίς εμάς, για μας, για την οικονομία μας, την κοινωνία, τον πολιτισμό μας, τη ζωή μας και τη ζωή των παιδιών μας.
Γράφει: Νίκος Ρολάνδης
