Μια μικρή ιστορία για το δρόμο που ενώνει τη «Μέρα της Νίκης» με τις «Μέρες της Περηφάνιας»
Η πιο μακροχρόνια πτυχή του 2ου Παγκοσμίου πολέμου ήταν η λεγόμενη “μάχη του Ατλαντικού”, μια σειρά από επιχειρήσεις που έλαβε χώρα στον Ωκεανό που χωρίζει την γηραιά ήπειρο από τον «νέο κόσμο». Στην αμφίρροπη αυτή θαλάσσια αναμέτρηση το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό χρησιμοποίησε τα περιβόητα υποβρύχια U-Boat για να εξουδετερώνει τις συμμαχικές νηοπομπές που προέρχονταν από την Αμερική με κατεύθυνση την μη γερμανοκρατούμενη Ευρώπη και ειδικά το Ηνωμένο Βασίλειο. Κάθε επιτυχία των γερμανικών υποβρυχίων ενίσχυε τον αποκλεισμό των Βρετανών, απειλώντας τους Συμμάχους με ολέθριες συνέπειες. Για τον τρόμο που προκαλούσε η δράση των Γερμανικών υποβρύχιων στους Συμμάχους είναι ενδεικτική μια πρόταση από τα απομνημονεύματα του Γουίνστον Τσόρτσιλ: «το μόνο πράγμα που με τρόμαξε πραγματικά κατά τον πόλεμο ήταν ο κίνδυνος των U-Boat».
Στις επιχειρήσεις του Ατλαντικού ζωτικό ρόλο διαδραμάτιζε η απρόσκοπτη διαβίβαση πληροφοριών ανάμεσα στις φίλιες δυνάμεις και η αποκρυπτογράφηση των πληροφοριών που αντάλλαζαν οι αντίπαλοι. Αυτό επέτρεπε ή απότρεπε τον εντοπισμό των σκαφών του αντιπάλου στον αχανή ωκεανό. Η αιχμή του δόρατος στη Γερμανική τεχνολογία κωδικοποίησης μηνυμάτων ήταν οι συσκευές Enigma. Η εξελιγμένη μορφή Enigma που χρησιμοποίησε το πολεμικό ναυτικό των Ναζί, καθιστούσε την αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων από τις συμμαχικές δυνάμεις αρχικά αδύνατη. Η Βρετανική επιχείρηση με την ονομασία “Ultra” διεξήγαγε ένα διαρκή αγώνα δρόμου για αποκρυπτογράφηση… και επιβίωση. Μια σειρά από παράγοντες επέτρεψε στους Βρετανούς να αποκτήσουν τελικά το πάνω χέρι στον τομέα των διαβιβάσεων. Σε επίπεδο προσώπων τον πιο καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε ένας κορυφαίος Άγγλος μαθηματικός, ο Alan Turing.
Από το 1939, ο Turing εργαζόταν στο πάρκο Bletchley όπου πραγματοποιούνταν μυστικές εργασίες για να αποκρυπτογράφηση των κωδίκων που χρησιμοποιούσαν οι Ναζί και οι συμμάχους τους. Ο Turing, με την ομάδα συνεργατών του, κατασκεύασε μια σειρά από εργαλεία «σπασίματος κώδικα». Κορυφαίο επίτευγμα του ήταν μια ηλεκτρομαγνητική συσκευή που ονομάστηκε Bombe, η οποία αντιστάθμισε το περίφημο γερμανικό μηχάνημα Enigma. O Αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων και μετέπειτα Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντουάιτ Αιζενχάουερ εξήρε το έργο της ομάδας αυτής, ισχυριζόμενος ότι διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του πολέμου. Ορισμένοι δε στρατιωτικοί ιστορικοί εκτιμούν ότι χωρίς την επιτυχία της ομάδας αυτής “ο πόλεμος θα συνεχιζόταν για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια και ότι θα είχαν χαθεί δύο εκατομμύρια ακόμη ζωές”.
Μετά τον πόλεμο ο Turing προχώρησε το έργο του στην κωδικοποίηση σε τέτοιο βαθμό που θεωρείται –πλέον- πατέρας των σύγχρονων υπολογιστών. Η πατρίδα του όμως, δια μέσου του νομικού της συστήματος, του επιφύλαξε μια «ανάξια πληρωμή». Το 1952 ο Turing κατηγορήθηκε και βρέθηκε ένοχος για… ομοφυλοφιλία, στη βάση του νόμου για «Gross Indecency»(απρέπεια), ενός νόμου-σταθμού στη μακροχρόνια Βρετανική παράδοση ποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας. (Τα παρακλάδια του νόμου αυτού είχαν απλωθεί από τα τέλη του 19ου αιώνα και στις Βρετανικές αποικίες, περιλαμβανομένης και της Κύπρου. Σε μερικές απ’ αυτές μάλιστα, η μετατροπή του νόμου δεν κατέστη εφικτή μέχρι και σήμερα). Στο δίλλημα επιλογής ποινής μεταξύ φυλάκισης και χημικού ευνουχισμού, ο Turing επέλεξε το δεύτερο. Με την καταδίκη του είχε και μια άλλη, έμμεση τιμωρία: έχασε και την πρόσβαση του στους χώρους υψίστης ασφαλείας, κάτι που ήταν σοβαρό πλήγμα στη πραγματοποίηση του επιστημονικού του έργου. Δύο χρόνια αργότερα βρέθηκε νεκρός, δηλητηριασμένος από υδροκυάνιο. Γνωμάτευση: αυτοκτονία.
Η διαδικασία αποποινικοποίησης της ομοφυλοφιλίας άρχισε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1967. Ταυτόχρονα, οργανωμένα σύνολα και πολιτικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια προσπάθεια για την αποκατάσταση της μνήμης όσων είχαν καταδικαστεί με τον παλαιό νόμο περί «απρέπειας». Η περίπτωση του Turing ήταν ένα ισχυρό επιχείρημα στη φαρέτρα τους. Τελικά, το 2013 η Βασίλισσα, ως επικεφαλής του κράτους, απέδωσε συγνώμη (pardon) στον Turing. Αυτό οδήγησε στην υιοθέτηση φέτος (2017) σχετικού νόμου με τον οποίο αποδίδεται μεταθανάτια αμνηστία και συγνώμη σε όλους όσοι καταδικάστηκαν στο παρελθόν για «απρέπεια». Ο νόμος αυτός που έγινε ανεπίσημα γνωστός ως ο «νόμος του Turing», έκλεισε ένα μακρύ κεφάλαιο που είχε ανοίξει το 1952 με την καταδίκη του σπουδαίου μαθηματικού. Άνοιξε ταυτόχρονα ένα νέο κεφάλαιο στην προάσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας…
Γράφει: Μάριος Επαμεινώνδας
