Τον Φεβρουάριου του 1959 ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ατνάν Μεντερές ταξίδευε στο Λονδίνο για να συνυπογράψει τις περιώνυμες Συμφωνίες που δημιούργησαν την Κυπριακή Δημοκρατία.
Τρία μίλια πριν το αεροδρόμιο του Γκάτγουικ το αεροπλάνο που τον μετέφερε κατέπεσε με αποτελεσμα οι 14 από τους 24 επιβαίνοντες να πεθάνουν. Ο Μεντερές διασώθηκε και υπέγραψε τις Συμφωνίες στην κλινική όπου μεταφέρθηκε για νοσηλεία.
Αυτή η περιπέτεια του ήταν σχετικα μικρή σε σύγκριση με αυτήν που ακολούθησε την επόμενη χρονιά. Το 1960 εκδηλώθηκε στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον του. Καθ’ υπόδειξη της Χούντας που ήταν πλέον “κυρία της καταστάσεως” απαγγέλθηκαν κατηγορίες εναντίον του και παραπέμφθηκε σε δίκη. Μετά από 10μηνη διαδικασία ο Μεντερές καταδικάσθηκε σε θάνατο. Μεταξύ άλλων κατηγορήθηκε και για την οργάνωση του ανθελληνικού πογκρόμ της 6ης–7ης Σεπτεμβρίου 1955. Ωστόσο, εκείνο που βάρυνε ώστε να καταδικασθεί εις θάνατον ήταν η κατηγορία για παραβίαση του τουρκικού συντάγματος. Ο Μεντερές άφησε την τελευταία του πνοή στην αγχόνη στις 17 Σεπτεμβρίου του 1961.
Παρ’όλες τις δραματικες αλλαγές εντός της Τουρκίας η τουρκική κυβέρνηση δεν άλλαξε στάση όσον αφορά στις Συμφωνίες που υπέγραψε για την Κύπρο. Μάλιστα το Νοέμβριο του 1962 ο Πρόεδρος της Τουρκίας στρατηγός Γκιουρσέλ υποδέκτηκε τον Πρόεδρο της ΚΔ Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στη Άγκυρα για επίσημη επίσκεψη. Την επισκεψη αμαύρωσαν μαχητικές διαμαρτυρίες Τούρκων φοιτητών οι οποίοι κρατούσαν πίκετ που ανέγραφαν “Εφαρμόστε τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου” (Αναφέρονταν μάλλον στη μη εφαρμογη των προνοιών του συντάγματος για χωριστούς δήμους και τη στελέχωση του κυπριακου στρατού κάτι που θεωρείτο αρνητικό για την τουρκικη πλευρά).
Στο διάστημα που ακολούθησε ο ελληνοκυπριακος τύπος εξαπέλυε μύδρους κατά της τουρκικής πλευρας την οποία καταγορούσε ότι “ήταν αδιάλλακτη” διότι επέμενε να εφαρμοστούν οι συμφωνίες “κατά γράμμα” (sic). Ταυτόχρονα ο προέδρος Μακάριος επεξεργαζόταν σημεία/προτάσεις για αλλαγή του Συντάγματος ώστε να βελτιωθεί λειτουργικότητά του…
Φωτό: Ο Μεντερές στο ικρίωμα.
Γράφει: Μάριος Επαμεινώνδας
