Μόλις διαβάσετε αυτή την πρόταση, κλείστε τα μάτια και σκεφτείτε τον Ιησού Χριστό…
Μήπως μοιάζει με τον κινηματογραφικό αστέρα Ρόμπερτ Πάουελ, που υποδύθηκε τον Ιησού από τη Ναζαρέτ στην ομώνυμη ταινία του Φράνκο Τζεφιρέλι; (είναι η ταινία που προβάλλεται τα τελευταία σαράντα περίπου χρόνια κατά τη διάρκεια της μεγάλης εβδομάδας).Έστω κι αν δεν ήταν αυτή η εικόνα που είχατε στο μυαλό σας, θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν είναι λίγες οι φορές που η οικειότητα η οποία αποκτούμε με το ρόλο που υποδύεται κάποιος ηθοποιός, μας κάνει να συγχέουμε τον ηθοποιό με το ρόλο που υποδύεται. Η δύναμη της σχέσης μεταξύ ηθοποιού και ρόλου δεν περιορίζεται μόνο στο φαίνεσθαι. Κάθε φορά που ένας σκηνοθέτης (ξανα-)ζωντανεύει κάποιο χαρακτήρα εν μέρει τον κατασκευάζει (ακόμα κι όταν το υποδυόμενο πρόσωπο ήταν υπαρκτό). Δεν είναι τυχαίο που ο Ιησούς του Τζεφιρέλι διαφέρει από τον Ιησού του Σκορσέζε ή του Μελ Γκίμπσον. Ούτε είναι τυχαίο που το κρατικό κανάλι προτιμά πάντα τον πρώτο.
Δημιουργοί απεικασμάτων που περιγράφουν-κατασκευάζουν την πραγματικότητα δεν είναι βέβαια μόνο οι σκηνοθέτες. Παρόμοια δύναμη για περιγραφή-κατασκευή της πραγματικότητας διαθέτουν οι ζωγράφοι, οι συγγραφείς…ακόμα κι οι γελοιογράφοι. Οι τελευταίοι μάλιστα έχουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τους ‘συναδέλφους’ τους: ο κωμικός χαρακτήρας του έργου τους, που προετοιμάζει τους θεατές για το λυτρωτικό γέλιο, αμβλύνει τις αντιστάσεις κριτικής θεώρησης του έργου. Αποτέλεσμα: ενώ ο θεατής διυλίζει ανέμελος τον κώνωπα για να εντοπίσει το κωμικό στοιχείο της γελοιογραφίας, ο δημιουργός μπορεί να του ταΐσει το –δύσπεπτο, διαφορετικά- κάμηλο της πραγματικότητας που κατασκεύασε.
Ας παίξουμε ξανά το παιγνίδι με το κλείσιμο των ματιών. Αυτή τη φορά φέρτε στο νου σας μια προσωποποίηση της Κύπρου… Μήπως πρόκειται για μια γελοιογραφική περσόνα που έχει τη μορφή μιας κοπέλας μάλλον νεαρής ηλικίας με κότσους-εχτένσιον και φιόγκους, η οποία φοράει ένα παλιομοδίτικο ριχτό φόρεμα το οποίο έχει πάνω του σταμπαρισμένο το χάρτη της Κύπρου, ενίοτε δε φέρει και τσιεμπέρι; Ξανά, έστω κι αν δεν είναι ακριβώς αυτή η μορφή που ήρθε στο μυαλό σας, επιτρέψτε μου να θεωρήσω ότι αυτή η περσόνα, που για χάριν οικονομίας θα αποκαλώ «Κοτσούλλα» είναι η επικρατέστερη υποψήφια στο ρόλο προσωποποίησης της Κύπρου. Η Κοτσούλλα λοιπόν –ακολουθώντας τις οδηγίες του δημιουργού της- επιδιώκει να πλασαριστεί ως ‘η Κύπρος’. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;…
Η Κοτσούλλα, στέκεται πάντα νοτίως της γραμμής αντιπαράταξης…εκ πρώτης όψεως θα ήταν πιο εύστοχο να πούμε ότι παριστάνει την Κυπριακή Δημοκρατία. Από την άλλη μιλά ελληνικά, έχει στενές σχέσεις με την Ελλάδα, που κι αυτή παρουσιάζεται ως μεγαλοκοπέλλα (λέτε να είναι η μητέρα της Κοτσούλλας;)και έχει μια ιδιαίτερη σύνδεση με την ελληνική σημαία και γενικότερα ‘κάθετί ελληνικό’… Θα ήταν πιο ακριβές να υποθέσουμε ότι η Κοτσούλλα υποδύεται την Ελληνοκυπριακή κοινότητα. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;…
Η Κοτσούλλα βρίσκεται υπό διαρκή απειλή. Ο κυριότερος της εχθρός είναι ένας μεγαλόσωμος ημίγυμνος τύπος, που φορεί φέσι, κινείται άγαρμπα, έχει μονίμως επιθετική συμπεριφορά και απειλεί ότι θα εξασκήσει σωματική βία εναντίον της. Η ημισέληνος που φέρει στο φέσι του, μας υποχρεώνει να θεωρήσουμε είναι η προσωποποίηση της ‘τουρκικής πλευράς’. Δεδομένου ότι η Κοτσούλλα δεν αξιώθηκε ποτέ να έχει άλλου είδους σχέση με την ‘τουρκική πλευρά΄ εκτός απ’ αυτή του βάρβαρου-θύτη vs αφελούς-ανήμπορου-θύματος, το λιγότερο που θα μπορούσαμε υποθέσουμε είναι ότι υποδύεται την ανασφαλή όψη της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;…
Η Κοτσούλλα είναι περιστοιχισμένη από εχθρούς. Οι διώκτες της ξεχωρίζουν συνήθως από κάποιο καπέλο ή περιβραχιόνιο που φορούν. Συνήθεις ύποπτοι είναι ο ύπουλος κύριος με το Union Jack καπέλο, ο θρασύς Uncle Sam με την αστερόεσσα και ο κ.Επιτήδειος Ουδέτερος με περιβραχιόνιο των Ηνωμένων Εθνών. Η Κοτσούλλα δεν έχει καταφέρει ποτέ να συμπρωταγωνιστήσει με οποιαδήποτε προσωποποιημένη μορφή χώρας ή διεθνούς οργανισμού, ο/η οποίος/α να της φέρεται τουλάχιστον έντιμα. Ίσως θα πρέπει να υποψιαστούμε εν τέλει ότι υποδύεται την ξενοφοβική, ανασφαλή όψη της ελληνοκυπριακής κοινότητας. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;…
Οι άσπονδοι φίλοι της Κοτσούλλας, όπως θα έχετε ήδη παρατηρήσει, είναι όλοι αρσενικού γένους. Υπάρχει διάχυτη η επιθυμία από μέρους τους–ιδιαίτερα του κυρίου με το φέσι- να ασκήσουν σεξουαλική βία εναντίον της αφελούς και σεμνότυφης Κοτσούλλας. Δεν είναι σαφές αν οι επίδοξοι διακορευτές πέτυχαν τον ανίερο στόχο τους, είναι όμως βέβαιο ότι η Κοτσούλλα πέτυχε το δικό της:Με την μοναδική υποκριτική της ικανότητα, έχει καταφέρει να πείσει πολλούς ότι υποδύεται την ‘Κύπρο’, ενώ στην πραγματικότητα είναι το εκφραστικό μέσο μιας σεξιστικής, ξενοφοβικής και ανασφαλούς έκφανσης της ελληνοκυπριακής κοινότητας.
Η Κοτσούλλα έχει πετύχει να καταξιωθεί στο λαμπερό χώρο της κυπριακής γελοίο-γελοίο-γραφικής showbiz και διανύει μια από τις πλέον δημιουργικές περιόδους της ζωής της τα τελευταία χρόνια. Οι πολυπληθείς θαυμαστές της, τη βλέπουν σχεδόν εκστασιασμένοι να παίζει το ρόλο της, ένα ρόλο που της χάρισε ουκ ολίγα βραβεία σε τοπικούς διαγωνισμούς. Παράλληλα αγνοούν, ή δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται για το γεγονός ότι, όσο η Κοτσούλλα εξακολουθεί να παίζει αυτό το ρόλο, οι πιθανότητες να συνεχίσει την καριέρα της ως επανενωμένη και ελεύθερη πατρίδα είναι ανύπαρκτες.
Γράφει: Μάριος Επαμεινώνδας
