Πολιτισμικοί ανθρωπολόγοι έχουν ολοκληρώσει πρόσφατα έρευνα που ρίχνει άπλετο φώς σε ένα είδος λαϊκής ποίησης το οποίο, αν και παλαιό, δεν έτυχε μέχρι τώρα επαρκούς επιστημονικής επεξεργασίας.
Πρόκειται για ένα είδος ποίησης που συνδυάζει τις αρχέγονες παραδόσεις του δημοτικού τραγουδιού, εμπλουτισμένες με συμπτώματα κάποιας διασχηστικής διαταραχής: το σχιζοτράγουδο. Η Κύπρος κατέχει σημαντική θέση στην έρευνα, αφού το λογοτεχνικό αυτό είδος(genre) απαντάται σε ελεύθερη μορφή στην ελληνοκυπριακή πολιτική ιδιόλεκτο και μάλιστα δεν διατρέχει κίνδυνο εξαφάνισης.
Τα σχιζοστράγουδα, είναι μια ιδιαίτερη μορφή δημοτικού τραγουδιού. Ως γνωστό το δημοτικό τραγούδι, συνταιριάζει μύθους και πραγματικότητες και αποτελεί ένα πολύτιμο κομμάτι του άυλου πολιτισμού, το οποίο κρατεί αναλλοίωτη την εθνική συνείδηση. Η ιδιαιτερότητα των σχιζοτράγουδων έγκειται εν μέρει στο χρόνο που επωάζονται και απαγγέλλονται, αλλά κυρίως στην ιδιάζουσα σχέση τους με κάποια μορφή διασχηστικής διαταραχής. Χρονικά, τα σχιζοτράγουδα «ωριμάζουν» πρώτα στην σκέψη των επώνυμων δημιουργών τους, οι οποίοι αρχίζουν να τα απαγγέλλουν, περίπου έξι μήνες πριν τις εκλογές, ενδεχομένως και νωρίτερα αναλόγως του είδους των εκλογών που επίκεινται (δημοτικές, βουλευτικές, προεδρικές κτλ). Σε ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης, τα σχιζοτράγουδα γίνονται κτήμα του ανώνυμου λαού εντός λίγων ημερών και οπωσδήποτε ουχί αργότερα από τη μέρα των εκλογών.
Από πλευράς μέτρου και ομοιοκαταληξίας είναι εντελώς αιρετικά, αφού προσομοιάζουν με τον πεζό λόγο. Έχουν όμως ένα δυνατό εσωτερικό ρυθμό. Είναι ο ρυθμός που δίνεται από τη σύνδεση τους με διάφορες μορφές διασχηστικών διαταραχών. Ο εσωτερικός αυτός ρυθμός περνά συχνά απαρατήρητος από τον απλό ακροατή, ο όποιος έχει εκπαιδευτεί για χρόνια να αφομοιώνει σχιζοτράγουδα προερχόμενα από τις δυο-τρεις μεγάλες –και συνήθως ανταγωνιστικές- σχολές που ευδοκιμούν στην Κύπρο. Σε περίπτωση που κάποιος επιθυμεί να διακρίνει συνειδητά τον εσωτερικό αυτό ρυθμό, θα πρέπει να ενδιατρίψει λιγάκι στις κύριες μορφές διασχηστικής διαταραχής που βρίσκονται ενσωματωμένες (embedded) στο σχιζοτράγουδο. Πιο κάτω παρουσιάζονται τρεις τέτοιες μορφές*:
Διασχιστική Αμνησία: «Πρόκειται για διαταραχή, που εμφανίζεται με τη μορφή αναδρομικών κενών της μνήμης, ύστερα από τραυματικά ή έντονα στρεσογόνα γεγονότα», όπως π.χ. αποτυχία ερμηνευτικών συνομιλιών, εκρήξεις, πορίσματα Πολυβίου, αφίξεις τρόικας κτλ. Έχει διάφορους τύπους και χαρακτηρίζεται γενικά από αδυναμία μνημονικής ανάκλησης μέρους ή όλων των γεγονότων μιας χρονικής περιόδου. Ουσιαστικά γίνεται ανάκληση μόνο των γεγονότων που συνδέονται με επιλήψιμες πράξεις και ευθύνες άλλων πολιτικών δυνάμεων, μανδαρίνων, προηγούμενων κυβερνήσεων, ξένων κέντρων ανωμαλίας κτλ.
Διασχιστική Διαταραχή της Ταυτότητας, Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι η ύπαρξη μέσα στο άτομο δύο ή περισσότερων ξεχωριστών προσωπικοτήτων ή καταστάσεων προσωπικότητας. Κάθε μία από αυτές τις προσωπικότητες έχει τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο συμπεριφοράς, σχέσεων με το περιβάλλον, τύπο αναμνήσεων, χρήσης σταχτοδοχείων, φουστανέλας κτλ. Κάθε μια κυριαρχεί και ελέγχει τη συμπεριφορά του ατόμου σε διαφορετικές περιόδους αναλόγως με το κομματικό ακροατήριο που είναι διαθέσιμο δια προσέλκυση. Μια οξεία μορφή της διαταραχής αυτής εμφανίζεται λίγο πριν αποφασίσουν τα συλλογικά όργανα του ΔΗΚΟ και μεταξύ πρώτης και δεύτερης Κυριακής προεδρικών εκλογών.
Διασχιστική trance διαταραχή: Πρόκειται για επεισοδιακές διαταραχές στην κατάσταση της συνείδησης, ταυτότητας ή μνήμης που «περιλαμβάνει συρρίκνωση της ενημερότητας για το άμεσο περιβάλλον ή στερεότυπες συμπεριφορές ή κινήσεις και κυρίως φράσεις που βιώνονται σαν να είναι πέρα από τον έλεγχο του ατόμου». Η trance κατάληψη περιλαμβάνει αντικατάσταση της συνηθισμένης αίσθησης προσωπικής ταυτότητας από κάποια νέα ταυτότητα, που αποδίδεται στην επίδραση κάποιου πνεύματος, κάποιας δύναμης, κάποιας θεότητας, κάποιου αρχιεπισκόπου, κάποιου πρώην προέδρου κτλ.
Η εκφορά και ο υποβλητικός χαρακτήρας του σχιζοτράγουδου, ο τρόπος που συνδέει φανταστικές επινοήσεις με ιστορικά ή ψευδοιστορικά στοιχεία προκαλεί έντονη συναισθηματική φόρτιση στο ακροατήριο. Εντούτοις, η έρευνα καταδεικνύει, ότι ο εντοπισμός της διασχηστικής βάσης του σχιζοτράγουδου είναι εφικτός για το ευρύ κοινό∙ φτάνει αυτό (το σχιζοτράγουδο) να προέρχεται από βάρδους κάποιας αντίπαλης σχολής. Τα εξ οικείων βάρδων απαγγελλόμενα ποιήματα, ο κυπριακός λαός στην πλειοψηφία του, πιστός στις παραδόσεις που κατέλειπαν οι πρόγονοί του, τα χάβει σχεδόν απνευστί.
*συρραφή από το http://www.psychologia.gr/disorders/diasxist%20.htm
Γράφει: Μάριος Επαμεινώνδας
