«Αυτή δεν ήταν η Ευρώπη μου μας υποσχέθηκαν»…
«Αυτή δεν είναι η Κύπρος που ονειρευτήκαμε να αφήσουμε στα παιδιά μας»…
Μας ξεγέλασαν; Τους ξεγελάσαμε; Μας κοροϊδεψαν; Τους κοροϊδέψαμε;
Ποια ήταν η Ευρώπη που μας υποσχέθηκαν; Ποια Κύπρο είχαμε ονειρευτεί να αφήσουμε στα παιδιά μας;
Η Ευρώπη και η Κύπρος δεν ήταν ποτέ πολύ δαφορετικές από αυτές που έχουμε μπροστά μας. Απλά εμείς φυλακιστήκαμε σε μια εικονική πραγματικότητα που πιστέψαμε πως θα μπορούσε να αντικαταστήσει την πραγματικότητα που δεν μας άρεσε. Με ρετουσάρισμα και photoshop, φτιάξαμε μια Ευρώπη του πολιτισμού και της ανθρωπιάς, όπως ακριβώς φτιάχνουμε διαφημιστικά σποτάκια για ονειρεμένες διακοπές σε δαντελωτά ακρογιάλια. Ήταν όλα θέμα marketing.
Η Ευρώπη δεν υπήρξε πότε μια αγαπημένη οικογένεια. Ούτε προ ούτε μετά Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν πάντα μια αυστηρά πατριαρχική οικογένεια, όπου οι μικροί γεμάτοι δέος υπάκουαν τους μεγάλους, προσβλέποντας στην εύνοια τους και κάνοντας όνειρα κάποτε και αυτοί να μεγαλώσουν, έστω και λίγο, ώστε να διατάζουν με τη σειρά τους κάποιους άλλους. Είχε φυσικά η Ευρώπη πάντα του επαναστάτες της: Ουμανιστές, διαφωτιστές, σοσιαλιστές, αναρχικούς… Τους κρατούσε όμως προσεχτικά σε απόσταση ασφαλείας.
Η Κύπρος από την άλλη παράδερνε ανάμεσα στη μυθοπλασία περί του «ένδοξου» παρελθόντος της και την υπεροψία του μεγαλομανούς παρόντος της. Έτσι για χρόνια την απασχολούσε αποκλειστικά και μόνο το χρυσό και καθόλου το πράσινο του φύλλου που ήταν ριγμένο στο πέλαγο. Είχε φυσικά και η Κύπρος πάντα τους επαναστάτες της. Τους απέρριπτε ως περιθωριακούς και τους κρατούσε σε απόσταση όχι απλά ασφαλείας, μα απομόνωσης.
Χωρίς ρετουσάρισμα όμως οι «κοινές» ευρωπαϊκές «αξίες» μας στην ουσία δεν ήταν τίποτε παραπάνω από νομισματικές. Χωρίς ρετουσάρισμα οι «παραδοσιακές» κυπριακές αξίες μας δεν ήταν τίποτε παραπάνω από τη μάρκα του αυτοκινήτου μας και τα τετραγωνικά του σπιτιού μας.
Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός (εκείνος των ουμανιστών, των διαφωτιστών, των σοσιαλιστών, των αναρχικών που δεν έσπαζαν τζάμια αλλά ονειρεύονταν ένα καλύτερο κόσμο…) εμφανιζόταν αποσπασματικά και μόνο σε μια προσπάθεια να τονιστεί η ανωτερότητα των homoEuropeus.
Και όπως ο «ανώτερος» ευρωπαϊκός πολιτισμός ήταν η δικαιολογία της αποικιακής Ευρώπης για την κατάκτηση λαών στο παρελθόν, έτσι και τα ευρωπαϊκής προέλευσης ανθρώπινα δικαιώματα κατάντησαν η εξιλέωση της σύγχρονης Ευρώπης για τα όσα είχε κουρσέψει από την Αφρική, την Ασία ή την Αμερική μέσα στους αιώνες.
Στο μεταξύ οι απελπισμένοι του λεηλεατημένου Νότου δραπέτευαν βόρεια της Μεσογείου ψάχνοντας τον «παράδεισο» της ισότητας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων… για να βρεθούν στα πλοκάμια του δουλεμπορίου, της εκμετάλλευσης και της ρατσιστικής υπεροψίας.
Και σίγουροι πλέον (αφού συνεπαρμένοι από τηνευρωπαϊκή μας υπεροψία δεν μπορούσαμε να διακρίνουμε τη διαφορά μεταξύ αίσθησης και παραίσθησης) για την «ασφάλεια» του Βορρά στον οποίο ήμασταν πεπεσμένοι πως ανήκαμε δεν αντιληφθήκαμε πότε ότι τα σύνορα του Νότου σιγά-σιγά μετακινούνταν όλο και βορειότερα της Μεσογείου και μόλις νοτιώτερα της Γερμανίας.
Και όμως δεν μας ξεγέλασε κανείς. Μονάχοι μας κοροϊδεύαμε τους εαυτούς μας. Και όπως μας βάραιναν οι φτωχοί του μη ευρωπαικού Νότου που έψαχναν ένα κομμάτι ψωμί στις «προοδευμένες» και όχι αναγκαστικά προοδευτικές νότιες ευρωπαϊκές μας πατρίδες, έτσι βαραίνουμε σήμερα εμείς, οι πτωχεύσαντες πλέον του ευρωπαϊκού Νότου τους προοδευμένους μα όχι αναγκαστικά προοδευτικούς Ευρωπαίους του Βορρά.
Γιατί η Ευρώπη και μαζί και εμείς, οι μικροί «αθώοι» ή μάλλον αδαείς, πιστέψαμε άπληστα στη νεο-φιλελεύθερη πολιτική. Μια πολιτική που στην ουσία ούτε νέα, ούτε φιλελεύθερη ήταν. Ήταν απλά μια καινούργια έκδοση της αποικιοκρατίας με μοναδική ελευθερία εκείνη της αγοράς που εξαγόραζε τους αδύνατους προς όφελος των δυνατών.
Γιατί στην Ευρώπη παρά τη δημοκρατία και την πολυφωνία τελικά μια γλώσσα υπερίσχυσε, εκείνη των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Και γιατί η Ευρώπη αντί να ενώσει κατέφερε να διαβρώσει τις ιδεολογίες που είχε κάποτε γεννήσει και να τις μεταλλάξει σε ιδεολογίες του προσωπικού οικονομικού κέρδους. Γιατί ποια η διαφορά που στη Γαλλία κυβερνούν οι Σοσιαλιστές και στη Γερμανία οι Χριστιανοδημοκράτες; Το έκτρωμα της Τρόικα δείχνει πως η απανθρωπιά είναι υπεράνω ιδεολογίας.
Μα και στην Κύπρο ή την Ελλάδα τα πράγματα δεν διαφέρουν και πολύ. Τί διαφορά κάνει ποια παράταξη κυβερνά στην Κύπρο; Τί διαφορά κάνει ποια παράταξη κυβερνά στην Ελλάδα; Οι περίφημες λίστες δείχνουν πως η διαφθορά είναι υπεράνω κομμάτων και «ιδεολογίας».
Έχουμε ακριβώς την Ευρώπη, την Ελλάδα και την Κύπρο που μας αξίζουν. Κανείς δεν μας ξεγέλασε. Δεν ψάξαμε ποτέ κάτω από την επιφάνεια. Εντυπωσιαστήκαμε τόσο από τη ρετουσαρισμένη εικόνα μας που ξεχάσαμε πραγματικά ποιοι ήμασταν και έτσι δεν καταφέραμε να βελτιώσουμε το ποιοι είμαστε.
Φώτο: Φιλελευθέρος, Αντρέας Μανώλης και Γιάννης Νησιώτης
Γράφει: Μαρία Χρυσάνθου
