Χθες, ήταν μια ξεχωριστή μέρα, ήταν 5 Οκτωβρίου, μέρα κατά την οποία εορτάζεται η παγκόσμια ημέρα εκπαιδευτικού.
Κάθε χρόνο, στις 5 Οκτωβρίου, οι εκπαιδευτικοί σταματούν να είναι προνομιούχοι και βολεμένοι, δεν κάνουν διακοπές έξι μήνες τον χρόνο και ούτε πληρώνονται €4000 τον μήνα. Κάθε χρόνο, στις 5 Οκτωβρίου, τα ΜΜΕ σταματούν να υποσκάπτουν τους εκπαιδευτικούς, οι πολιτικοί σταματούν να ψάχνουν τρόπους για να πλήξουν αυτή την «προνομιούχο» ομάδα και το Υπουργείο σταματά να δακτυλοδείχνει τους εκπαιδευτικούς για την παραμικρή αποτυχία του συστήματος. Αν το μόνο «όφελος» αυτής της ημέρας είναι να πετυχαίνουμε την αναγνώριση του έργου μας και «ανακωχή» με την ευρύτερη κοινωνία για μια και μόνο μέρα, είναι πραγματικά λυπητερό και απογοητευτικό! Γι’ αυτό και έχω επιλέξει να μη δημοσιοποιήσω αυτό το κείμενο αυτή την ημέρα, αλλά μία από τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου.
Καμία έκπληξη δεν προκαλεί το θέμα που επιλέγηκε φέτος από την UNESCO για την παγκόσμια ημέρα εκπαιδευτικού: “Αναγνώριση της αξίας και της προσφοράς του εκπαιδευτικού – Ενίσχυση του επαγγελματικού του κύρους”. Όχι μόνο για αυτή τη μία ημέρα, αλλά ολόχρονα! Βλέπετε, σε άλλες χώρες, πιο προηγμένες, έχουν αντιληφθεί πως οι στάσεις και οι αντιλήψεις της κοινωνίας για το επάγγελμα του εκπαιδευτικού επηρεάζουν σημαντικά τη μαθησιακή διαδικασία και το εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου.
Μελετώντας τη σχετική βιβλιογραφία μπορούμε να ξεχωρίσουμε τρεις αρνητικές επιπτώσεις της έλλειψης σεβασμού προς τους εκπαιδευτικούς από την κοινωνία:
1. Η διαχείριση της πειθαρχίας στην τάξη γίνεται πιο δύσκολη. Με τα συνεχή κρούσματα παραβατικότητας στα σχολεία μας είναι πλέον ορατό πως ένας από τους λόγους πιθανόν να είναι η ισοπέδωση του κύρους του επαγγέλματος. Πώς θα σεβαστεί ένας μαθητής τον εκπαιδευτικό όταν το έργο του εκμηδενίζεται από τα ΜΜΕ, το οικογενειακό περιβάλλον και την κοινωνία;
2. Οι γονείς δεν ενισχύουν την προσπάθειά των εκπαιδευτικών. Ακούμε καθημερινά περιπτώσεις όπου γονείς έρχονται σε σύγκρουση με εκπαιδευτικούς ή με τη διοίκηση του σχολείου, όπου αντί να συζητήσουν προχωρούν σε καταγγελία, όπου αντί να είναι αρωγοί στη μαθησιακή διαδικασία τη δυσχεραίνουν.
3. Οι πιο ικανοί απόφοιτοι δεν επιλέγουν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού. Γιατί να επιλέξει ένας άριστος μαθητής να ακολουθήσει αυτό το επάγγελμα το οποίο τυγχάνει απαξίωσης, ενώ μπορεί να ακολουθήσει ένα άλλο επάγγελμα το οποίο τυγχάνει σεβασμού και έχει πολύ μεγαλύτερο κύρος; Ενώ η αλλαγή του τρόπου πρόσληψης εκπαιδευτικών, εν μέσω θριαμβολογιών και διθυράμβων από συγκεκριμένους κύκλους, είναι αμφίβολο αν θα επιφέρει οποιοδήποτε όφελος, η ενίσχυση του κύρους του επαγγέλματος θα μπορούσε να φέρει τεράστια βελτίωση στην ποιότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού και του εκπαιδευτικού συστήματος.
Έχοντας υπόψη μας όλες αυτές της αρνητικές επιπτώσεις τις καταρράκωσης του επαγγελματικού κύρους του εκπαιδευτικού, τι μπορούμε να κάνουμε; Σύμφωνα με την έκθεση του δικτύου Ευρυδίκη για το Επάγγελμα του εκπαιδευτικού στην Ευρώπη: Πρακτικές, αντιλήψεις και πολιτικές (2015) , περίπου 12 χώρες έχουν εφαρμόσει ή αυτή τη στιγμή εφαρμόζουν εκστρατείες ενδυνάμωσης και ενίσχυσης της εικόνας και του κύρους του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού. Ενδεικτικά στην Εσθονία δημιουργήθηκαν φιλμάκια που έδειχναν διασημότητες να μοιράζονται τις σχολικές τους αναμνήσεις, μαθητές να μιλούν για τους δασκάλους τους ή εκπαιδευτικούς να εξηγούν γιατί τους αρέσει το επάγγελμα. Όλα αυτά με χρηματοδότηση από την Ευρώπη. Κάτι παρόμοιο έγινε και στη Σουηδία. Στην Ισπανία διάφορες κοινότητες έκαναν παρόμοιες εκστρατείες. Κάποιοι τίτλοι ήταν: “Ας σεβόμαστε και να στηρίζουμε τους δασκάλους μας”, “Πίσω από κάθε άνθρωπο κάποτε βρισκόταν ένας σπουδαίος δάσκαλος” και ” Είμαι δάσκαλος”. Στην Κύπρο φυσικά θα πρέπει να ξεκινήσουμε με πιο απλές εκστρατείες. Για παράδειγμα: «Οι εκπαιδευτικοί δεν παίρνουν €4000 τον μήνα» ή «Οι εκπαιδευτικοί δεν κάνουν διακοπές 6 μήνες τον χρόνο» ή «Οι εκπαιδευτικοί μπορεί να σχολάνουν η ώρα 1:05 αλλά αφιερώνουν ώρες ολόκληρες σπίτι τους για προετοιμασία και διόρθωμα» ή «Οι εκπαιδευτικοί αγαπάνε τα παιδιά σας και θέλουν το καλό τους»!
Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών επιδιώκουν την αναβάθμιση του κύρους των εκπαιδευτικών. Είναι ευρέως γνωστό πως τα καλύτερα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου έχουν κατορθώσει να διατηρούν σε υψηλά επίπεδα το κύρος του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού. Σύμφωνα με τους McKinsey & Company (2007), όσο μεγαλύτερο κύρος έχει το επάγγελμα τόσο ικανότεροι απόφοιτοι επιλέγουν να το ακολουθήσουν. Ένας από τους λόγους που τα εκπαιδευτικά συστήματα της Φινλανδίας και της Σιγκαπούρης διακρίνονται, είναι επειδή έχουν πετύχει οι εκπαιδευτικοί τους να τυγχάνουν σεβασμού από την ευρύτερη κοινωνία. Στη Φινλανδία το επάγγελμα του εκπαιδευτικού έχει το ίδιο κύρος με αυτό του γιατρού και του δικηγόρου.
Οι ίδιες οι εκπαιδευτικές οργανώσεις μπορούν να καταρτίσουν ένα δικό τους στρατηγικό πλάνο με συγκεκριμένες δράσεις που μπορούν να εφαρμοστούν από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Παράλληλα μπορούν να κάνουν εισηγήσεις στο Υπουργείο Παιδείας και στους Γονείς ή να γίνουν συνδιαμορφωτές μιας εκστρατείας προς αυτή την κατεύθυνση. Η σταδιακή φθορά του κύρους του επαγγέλματος είναι ένα πρόβλημα το οποίο δυστυχώς δεν τυγχάνει της δέουσας σημασίας από τους εμπλεκόμενους φορείς και την ευρύτερη κοινωνία. Πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις έτσι ώστε το ζήτημα να τύχει της κατάλληλης αντιμετώπισης. Οι καιροί το απαιτούν…
Γράφει: Λεωνίδας Χατζηλοΐζου
