Νέλσον Μαντέλα: ο αγωνιστής και η αποτυχία. Του Λέανδρου Σαββίδη

Ο καλύτερος φόρος τιμής στον αγωνιστή, άνθρωπο και ηγέτη του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ΑΝC) της Νότιας Αφρικής, είναι μια (ομολογουμένως πολύ) σύντομη αναδρομή στο ποιος πραγματικά ήταν και τι κατάφερε να πετύχει. 

Είναι αδιαμφισβήτητο πως ο ρόλος του Μαντέλα έχει καθορίσει όχι μόνο τον αγώνα των μαύρων στην Νότια Αφρική για να βάλουν ένα τέλος στο ρατσιστικό έκτρωμα του Απαρτχάιντ, αλλά και μετά την εκλογή του σαν πρόεδρος της χώρας. Αυτό που βέβαια έχει επιμελώς αποσιωπηθεί από τα πλείστα ΜΜΕ, είναι η επαναστατική του φυσιογνωμία.

Το ρατσιστικό καθεστώς ως προέκταση του ταξικού διαχωρισμού

Τι ήταν το Απαρτχάιντ λοιπόν?

Το Απαρτχάιντ ήταν ένα σύστημα διακυβέρνησης διαχωρισμού των λευκών από τους μαύρους στην Νότιο Αφρική. Μάλιστα το όνομα του δεν μεταφράστηκε για να αντανακλά την αρνητική του σημασία σε όλες τις γωνιές του κόσμου όποια γλώσσα και αν μιλούν. Όμως ο διαχωρισμός αυτός ήταν πρωτίστως ταξικός. Κάτι το οποίο πολλοί δεν λαμβάνουν υπόψη ή αποφεύγουν να αναγνωρίσουν είναι ότι ο φυλετικός διαχωρισμός ήταν πρωτίστως μια νομιμοποίηση του διαχωρισμού στον καταμερισμό εργασίας και ο λόγος ύπαρξής του μηχανισμού αυτού, ήταν φυσικά η διατήρηση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και άλλων προνομίων των λευκών. Στην ουσία, το Απαρτχάιντ ήταν η εφαρμογή άλλων αποικιακών καθεστώτων (πχ του Κυπριακού υπό τον Αγγλικό ζυγό), μόνο που αυτός ο διαχωρισμός γινόταν στην ίδια χώρα και αφορούσε τον εσωτερικό πληθυσμό. Δεν ήταν θέμα ξενοφοβίας φυσικά αφού οι μαύροι με τους λευκούς ήταν σε καθημερινή επαφή, μόνο που οι μαύροι ήταν συνήθως οι υπηρέτες, μισθωτοί, κλπ και οι λευκοί οι προνομιούχοι.

Οι σύμμαχοι του Μαντέλα

Ποιοι ήταν οι σύμμαχοί του όταν αγωνιζόταν, και πως αντιλαμβανόταν την δημοκρατία;

“Ποιός εκπαίδευσε το λαό μας, ποιός βοήθησε τόσους πολλούς στρατιώτες και γιατρούς μας;” ανέφερε σε μια ομιλία του ο Μαντίπα (όπως αποκαλείται από τα λαϊκά στρώματα). Σε ποιόν απευθυνόταν;

Στον Φιντέλ Κάστρο μπροστά από πλήθος κόσμου αναφερόμενος επίσης “ιδιαίτερη θέση που κατέχει ο κουβανικός λαός στις καρδιές των αφρικανών”. Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτό συνέβη το 1991 με τα γνωστά σε όλους κατακλυσμικά παγκόσμια γεγονότα.

«Από τις πρώτες μέρες της, η κουβανέζικη επανάσταση αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για όλους όσους οραματίζονται την ελευθερία των ανθρώπων που αγαπούν. Θαυμάζουμε τις θυσίες του λαού της Κούβας που θέλει να διατηρήσει την ανεξαρτησία και την κυριαρχία του στο πρόσωπο του φαύλου ιμπεριαλισμού – η εκστρατεία για να καταστραφεί το εντυπωσιακό κέρδος, δημιούργησε την Κουβανική Επανάσταση … Θέλουμε η στιγμή αυτή της απελευθέρωσης να ανοίξει το δρόμο στην συνεχή εμβάθυνση της δημοκρατίας…Ζήτω η Επανάσταση της Κούβας . Ζήτω ο σύντροφος Φιντέλ Κάστρο».

Η βία του Μαντέλα

Ήταν μέσα στα πλαίσια της νομιμότητας;

Μετά από αρκετά χρόνια από την σύλληψή του ο πανεπιστημιακός Σέφεν Ελις, επικαλούμενος στοιχεία από μυστικές συναντήσεις στελεχών του Νοτιοαφρικανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (SACP), επιβεβαίωσε ότι ο Μαντέλα ήταν μέλος της κεντρικής επιτροπής του Κομμουνιστικού κόμματος  της Νότιας Αφρικής.

Ναι ο Μαντέλα ήταν ότι τον κατηγορούσαν οι αρχές του ρατσιστικού καθεστώτος, Κομμουνιστής . Και όχι απλά μέλος, αλλά ηγετικό στέλεχος. Ένας άνθρωπος που κατατάχτηκε στις τάξεις του επαναστατικού κινήματος καθώς ήταν ο μόνος τρόπος για να διεκδικήσει μαζί με τους υπόλοιπους καταπιεσμένους την ελευθερία του, με απεργίες μποϋκοτάζ αλλά και ένοπλα. Έχει επηρεαστεί από τα έργα των κλασσικών του Σοσιαλισμού (Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν) .

Το ρατσιστικό καθεστώς ήταν πλήρως ‘νόμιμο’. Μάλιστα διάφορα δημοσιεύματα κάνουν και λόγο και αρκετούς Έλληνες της ομογένειας που ήταν ενάντια στα «ταραχοποιά στοιχεία», ορολογία που χρησιμοποίησαν για να χαρακτηρίσουν τον δίκαιο αγώνα των μαύρων. Ο Μαντέλα ήταν υπέρ της βίας σε περίπτωση που δεν υπήρχαν άλλα περιθώρια, η βία βέβαια δεν χρησιμοποιείτο ιδεολογικά, αλλά σαν αναγκαστική διαδικασία για την ελευθερία των μαύρων στην Νότιο Αφρική και άρση του καθεστώτος.

Η αποτυχία του

Όταν οι ηγέτες ιμπεριαλιστικών χωρών μοιρολογούν έναν σοσιαλιστή επαναστάτη είναι σίγουρο: έχει αποτύχει. Όχι με την απόλυτη έννοια, βεβαίως οι μαύροι (και όχι απλά ο Μαντέλα) έχουν κερδίσει την κατάργηση του ρατσιστικού καθεστώτος του Απαρτχάιντ. Η αστική δημοκρατία (σαν ένα βήμα προς τον σοσιαλισμό) που εγκαθιδρύθηκε σε αντιδιαστολή με το καθεστώς του Απαρτχάιντ, έχει καταργήσει σε αρκετά μεγάλο βαθμό σε νομικό και θεσμικό επίπεδο τον ρατσισμό και επιπλέον έχει ενσωματωθεί στις Παγκόσμιες αγορές. Η Δύση τον πανηγυρίζει σαν γνήσιο δημοκράτη, διότι πέραν από τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα, δεν προχώρησε στην κατάληψη της οικονομίας με λαϊκή κυριαρχία. Τα στοιχεία λένε, ότι οι μαύροι στην Νότια Αφρική ζουν ακόμη σε επίπεδα ακραίας φτώχειας παρά την αλλαγή καθεστώτος. Είναι προφανές, ότι η αποτυχία του Μαντέλα να αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής των Νότιο-Αφρικανών και να ολοκληρώσει το έργο του, είναι η πηγή της οικειοποίησης του ονόματός του από τους κάθε λογής απολογητές του συστήματος. Με αυτό τον τρόπο μπορούν όλοι να αποκαλεστούν αντί-ρατσιστές, μετά τον αγώνα του, και να διεκδικήσουν μέρος της πλούσιας πολιτικής κληρονομιάς του.

Ο Μαντέλα αποτελεί πλέον σύμβολο αγώνα για την ελευθερία, μόνο που χρησιμοποιείται αλλιώς εδώ

και αλλιώς στα κοινοβούλια, και τις στήλες εφημερίδων που αυτήν τη στιγμή μοιρολογώντας τον αντιτίθενται στην ουσία του αγώνα του: του αγώνα για την ελευθερία ενάντια στην φτώχεια.

Σε αντίθεση λοιπόν με υποκριτές κάθε λογής, που μετά θάνατον προσπαθούν να οικειοποιηθούν τον θάνατο ενός επαναστατικού συμβόλου για δικούς τους σκοπούς, θέλω να αποχαιρετίσω τον αγωνιστή Νέλσον Μαντέλα από την ζωή. Ο αγώνας συνεχίζεται…

ΥΓ: Ερώτηση. Πως θα αντιδρούσε η Κυπριακή κοινωνία και πολιτική σκηνή στον αγώνα του Μαντέλα σε μια Κύπρο του σήμερα;

ΥΓ2: Φωτογραφίες 1. Νέλσον Μαντέλα-Φιντέλ Κάστρο, 2. Παλαιστίνη 07 Δεκέμβρη 2013

Γράφει: Λέανδρος Σαββίδης