Τι μέλλει γενέσθαι με τη Σένγκεν; του Κυριάκου Τριανταφυλλίδη

Η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών και Δικαιοσύνης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κλήθηκε σε έκτακτη ψηφοφορία για το πακέτο Σένγκεν αυτήν την εβδομάδα και συγκεκριμένα για δύο εκθέσεις,

η μία αφορώσα το μηχανισμό αξιολόγησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν  και η δεύτερη αφορώσα την προσωρινή επαναφορά των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα σε εξαιρετικές περιστάσεις. Το ζήτημα της Σένγκεν, που έχει μετεξελιχτεί σε εφιάλτη για τα ευρωπαϊκά όργανα, είχε εμφανιστεί και λάβει παράλογες διαστάσεις επί Σαρκοζί, για επαναφορά των συνοριακών ελέγχων για διάστημα ενός μήνα εάν τα εξωτερικά σύνορα «δεν φυλάσσονται αποτελεσματικά» έχοντας τη στήριξη του Μπερλουσκόνι. Και απ’ότι φαίνεται η πρόταση παραμένει καθ’όλα έγκυρη παρά την αλλαγή προεδρίας στη Γαλλία, γεγονός που φυσικά συνδέεται με τις επερχόμενες νομοθετικές εκλογές στη Γαλλία δεδομένου και του υψηλού ποσοστού που συγκέντρωσε στις προεδρικές εκλογές η αντι-μεταναστευτική Λε Πεν.

Πέρα από πολιτικό παιχνίδι στη Γαλλία, η εξέλιξη αυτής της ιστορίας καταδεικνύει με απερίφραστο τρόπο τη βαθιά πολιτική κρίση της ΕΕ που κινείται παράλληλα και σε αλληλεπίδραση με την οικονομική. Σε επίπεδο περιεχομένου της πρότασης καταδεικνύει επίσης πως η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, που προβάλλεται ως η κύρια κατάκτηση και πυλώνας της ΕΕ, είναι  ευάλωτη και διαπραγματεύσιμη και μάλιστα υπό αμφίβολες συνθήκες και για αμφίβολους λόγους. Αλλά και σε επίπεδο θεσμικό, καταδεικνύεται μια αυξανόμενη ρήξη και σύγκρουση, κατευθυνόμενη από μεμονωμένα πολιτικά συμφέροντα εις βάρος των υπολοίπων.

Διότι την περασμένη εβδομάδα το Συμβούλιο υπουργών έκανε ένα μεγάλο βήμα προς αυτήν τη ρήξη, καθώς οι υπουργοί εσωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν σε νέους κανόνες που θα επιτρέπουν στα κράτη μέλη της ΕΕ να επανεισάγουν συνοριακούς ελέγχους, σε περίπτωση που ένα κράτος αποτυγχάνει επανειλημμένα να αποτρέπει την είσοδο λαθρομεταναστών στο χώρο Σένγκεν της ΕΕ στο χρονικό διάστημα των έξι συν έξι μηνών.  ‘Έτσι, ενώ τα κράτη μέλη μπορούσαν να επαναφέρουν εσωτερικούς ελέγχους για λόγους ασφάλειας και δημόσιας τάξης πλέον ενδέχεται να μπορούν και για ζητήμα μετανάστευσης. Παράλληλα, σε θεσμικό επίπεδο, το Συμβούλιο προχώρησε σε αλλαγή της νομικής βάσης για το μηχανισμό αξιολόγησης της Σένγκεν καθιστώντας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο από συννομοθέτη, όπως προβλέπεται, σε απλό διαβουλευτή του οποίου «κατά το δυνατόν» θα ληφθεί υπόψη η γνώμη.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ήδη αποκλείσει κατηγορηματικά από την πλευρά του τη πιθανότητα να εγκρίνει οποιαδήποτε πρόταση που θα επιτρέπει την πρόσθεση περισσότερων λόγων, απ’όσοι υπάρχουν ήδη στη συνθήκη Σένγκεν, για την επαναφορά εσωτερικών ελέγχων. Και δή για λόγους που αφορούν τη μετανάστευση, και δη με διαδικασίες ταχείες και υπεραπλουστευμένες, πράγματα που επιχειρεί το Συμβούλιο φωτογραφίζοντας φυσικά την περίπτωση της Ελλάδας καθώς από τα ελληνικά σύνορα διέρχεται περίπου το 75% των παράτυπων μεταναστών.

Η σχετική συζήτηση που έλαβε χώρα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου υπήρξε εντονότατη καθώς πολλοί έκαναν λόγο για “διάσπαση δεσμών εμπιστοσύνης”, για “επιβολή μεγάλων κρατών σε μικρά” για “άνοιγμα της πόρτας σε λαϊκιστικά αιτήματα.” Είναι προφανές, πράγματι, πως πίσω από τις εξελίξεις αυτές, κρύβεται η επιθυμία κάποιων να κλείσουν σύνορα, να απομονώσουν, να αποδυναμώσουν, να επιβληθούν, να τιμωρήσουν. Πολλοί ξαφνιάζονται διερωτώμενοι πώς φτάσαμε ως εδώ από κάτι που φαινόταν “ιδιοτροπία” ενός πολιτικού κατά την αραβική άνοιξη και ειδικά δεδομένου ότι ποτέ δεν έφτασαν οι ορδές Τυνήσιων και Λιβύων που αποτέλεσαν τάχα την αφορμή. Αλλά έτσι όπως δεν ήρθαν ποτέ οι ορδές αυτές, έτσι εκλείπουν όλο και περισσότερο τα προσχήματα για αυθαίρετες και άδικες πολιτικές. 

Γράφει: Κυριάκος Τριανταφυλλίδης