Εν μέσω κρίσης πληθαίνουν οι φωνές που προσπαθούν να αναδείξουν όχι μόνο τις συνέπειες της κρίσης αλλά και τη συσχέτιση μεταξύ των μέτρων λιτότητας με τις συνέπειες της κρίσης.
Γιατί πολλά δικαιώματα που ήδη δεν ήταν εξασφαλισμένα για πολύ κόσμο, πλήττονται λόγω της κρίσης αλλά επί της ουσίας πλήττονται καθοριστικά από την αντιμετώπιση της κρίσης που έχει επιλεγεί και συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές.
Τα κύρια δικαιώματα που πλήττονται είναι σχεδόν όλα τα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Καταρχάς το δικαίωμα στην εργασία το οποίο εκφράζεται από τις δραματικές αυξήσεις των ποσοστών ανεργίας καθώς και τις αυξήσεις της εποχιακής απασχόλησης, προσωρινών συμβολαίων και των ελαστικών μορφών απασχόλησης. Παράλληλα, επηρεάζεται φυσικά και το δικαίωμα στην αξιοπρεπή εργασία και σωρευτικά συμπαρασύρεται και το δικαίωμα για επαρκές βιοτικό επίπεδο, ως αποτέλεσμα των μέτρων λιτότητας. Σημειωτέον πως το δίχτυ των συνεπειών δεν σταματάει εκεί, γιατί η υψηλή ανεργία τείνει να αποδυναμώνει τη διαπραγματευτική ισχύ των εργαζομένων, μετατρέπει τους εργαζόμενους σε ευπαθή ομάδα αυξάνοντας την εργασιακή εκμετάλλευση, την παιδική εργασία, την εμπορία ανθρώπων, την κακομεταχείριση μεταναστών, την φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Από τα μέτρα λιτότητας έχουν επίσης πληγεί το δικαίωμα στην κοινωνική ασφάλιση και την κοινωνική προστασία αλλά και το δικαίωμα στη στέγαση αφού η κρίση στην αγορά κατοικιών συνδεόμενη με την χρηματοπιστωτική κρίση, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ανεργία έχουν προκαλέσει απότομη αύξηση των εξώσεων και κατασχέσεων. Το δικαίωμα για τροφή έχει επίσης επηρεαστεί με αδυναμία των κυβερνήσεων να εξασφαλίσουν για όλους πρόσβαση στα ελάχιστα απαραίτητα επίπεδα. Αλλά και το δικαίωμα στην εκπαίδευση έχει υποστεί τεράστια πλήγματα λόγω καταρχήν μείωσης των προϋπολογισμών για την εκπαίδευση. Και εδώ τα αποτελέσματα είναι όμως βαθύτερα, αφού οι περικοπές στις επιδοτήσεις και τις υποτροφίες, τους μισθούς και τον προϋπολογισμό για τους εκπαιδευτικούς επηρεάζουν την ποιότητα, την προσβασιμότητα, το κόστος της εκπαίδευσης και επηρεάζουν έμμεσα και την αύξηση παιδιών που εγκαταλείπουν το σχολείο για να βρουν απασχόληση και να υποστηρίξουν τις οικογένειές τους, όπως έχει σημειώσει και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Τέλος οι περικοπές στον τομέα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης έχουν επηρεάσει το δικαίωμα στην υγεία, δηλαδή το δικαίωμα κάθε προσώπου να απολαμβάνει την καλύτερη δυνατή σωματική και ψυχική υγεία. Είναι προφανές πως οι περικοπές αυτές έχουν επηρεάσει δυσανάλογα τις πιο ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού που δεν είναι σε θέση να τις αναπληρώσουν και πως τελικά βαθαίνουν το χάσμα ανισότητας για πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Αλλά και τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα δεν έχουν μείνει στο απυρόβλητο. Η παραβίαση του δικαιώματος της στέγασης επηρεάζει άμεσα το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή. Η χρήση βίας από τις αρχές επιβολής του νόμου στο πλαίσιο διαδηλώσεων ενάντια στα μέτρα λιτότητας μπορεί να οδηγήσει σε παραβιάσεις των ελευθεριών της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Επηρεάζονται ακόμα το δικαίωμα στην πληροφόρηση αλλά και της συμμετοχής στη διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων. Και πολύ σημαντικό επίσης είναι το γεγονός πως η ανεπαρκής ποσότητα συντάξεων και άλλων κοινωνικών παροχών μπορεί θεωρητικά να εγείρει θέμα παραβίασης της απαγόρευσης απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι τα μέτρα λιτότητας έχουν υπονομεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλες τους τις εκφάνσεις με αποτελέσματα που απλώνονται πολύ πιο μακριά απ’ ότι αντιλαμβανόμαστε εκ πρώτης όψεως. Τα αποτελέσματα αυτά μοιάζουν να είναι πλέον ανεξέλεγκτα αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πηγάζουν από συγκεκριμένες πολιτικές που έχουν αποφασιστεί και επιλεγεί συνειδητά. Από δήθεν ειδικούς αλλά και πολιτικές ηγεσίες. Και αυτές οι πολιτικές επιλογές καταδεικνύουν πλήρως την θέση εκείνων που τις επέλεξαν για το ποιος πρέπει να πληρώσει και ποιος πρέπει να γίνει στόχος της κρίσης. Κι αυτό συνιστά και τη μέγιστη αδικία.
Γράφει: Κυριάκος Τριανταφυλλίδης
