Αντιμέτωποι με μια οικονομική κρίση που έφερε σχεδόν στο χείλος της χρεοκοπίας ορισμένα κράτη μέλη, η λιτότητα παρουσιάστηκε ως την καταλληλότερη εάν όχι και τη μοναδική λύση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) για να βοηθηθούν αυτά τα κράτη μέλη να μειώσουν το δημόσιο χρέος τους και να προβούν σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ώστε να μην ξαναβρεθούν ποτέ πια σε παρόμοια κατάσταση.
Τότε, οι περισσότεροι πολιτικοί και θεσμικοί παράγοντες (με εξαίρεση την αριστερά) συμφώνησαν με αυτή τη λύση, πιστεύοντας ότι όντως δεν υπάρχουν και πολλές εναλλακτικές δυνατότητες σε μια πρόκληση αυτών των διαστάσεων. Τώρα που πέρασαν πέντε χρόνια, και που βλέπουν όλοι τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν τα μέτρα λιτότητας τόσο στην οικονομία όσο και στην κοινωνία γενικότερα, αρχίζει να διαμορφώνεται συναίνεση από τους ίδιους τους πρώην υποστηρικτές της κατά της λιτότητας.
Πράγματι, αντί να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να ξεπεράσουν τις δυσκολίες τους και να βγουν από το φαράγγι τους, τα μέτρα λιτότητας όπως εφαρμόστηκαν συνέβαλαν στην περαιτέρω ύφεση, στην εξαφάνιση επενδυτών και επενδύσεων, στην αύξηση της ανεργίας (ιδιαίτερα της ανεργίας των νέων και της μακροχρόνιας ανεργίας), στην υποβάθμιση των κοινωνικο-οικονομικών δικαιωμάτων, καθώς και στη γενικευμένη απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών στο πολιτικό σύστημα. Αλλά εάν και γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη αυτή η αντίληψη των επιπτώσεων της λιτότητας δεν έχει σημανθεί, δυστυχώς, καμία αλλαγή πολιτικής εφόσον τα ίδια ακριβώς μέτρα, οι ίδιες μειώσεις μισθών και συντάξεων καθώς και οι ίδιες περικοπές επιδομάτων των ευάλωτων προτείνονται τώρα στην Κύπρο. Σαν η εμπειρία να μη χρειάζεται να μας διδάσκει τίποτα, σαν η ανθρώπινη αξιοπρέπεια να μην έχει αξία, σαν να μπορούμε να αποφασίζουμε να θυσιάσουμε τουλάχιστον μια γενιά όπως επεσήμανε ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Schulz για χάρη πείσματος.
Τι καλό θα κάνει να μειώσουμε το δημόσιο χρέος εάν η οικονομία και η κοινωνία μας βρίσκονται σε χάος; Χρειάζεται να αναθεωρήσουμε το κανονιστικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται οι πολιτικές μας αρχίζοντας με την εύρεση εναλλακτικών λύσεων στη λιτότητα με πρώτη προτεραιότητα όχι τη μείωση του δημόσιου χρέους αλλά την καταπολέμηση της ανεργίας. Διότι η ανεργία έχει βαθιές συνέπειες στις κοινωνίες μας, περιθωριοποιώντας τους ανθρώπους και καθιστώντας τους πιο ευάλωτους, υπονομεύοντας την κοινωνική συνοχή και δημιουργώντας ένα γενικό κλίμα απογοήτευσης και αγανάκτησης. Και αυτό οδηγεί σε περαιτέρω ύφεση και κοινωνική αναταραχή. Γιατί; Με ποιά δικαιολογία; Διότι έτσι αποφασίστηκε λανθασμένα πριν από μερικά χρόνια; Όχι, αυτός δεν είναι λόγος. Ας περιορίσουμε το κακό τώρα που έχουμε ακόμα περιθώριο. Όταν υπάρχουν τομείς όπου παρατηρούμε έλλειψη εργατικού δυναμικού, δηλαδή όπου υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας, πώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε τους υψηλούς αριθμούς ανέργων που υπάρχουν σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και που έφτασαν τα 25 εκατομμύρια το 2012;
Όταν έχουμε ορισμένες καλές ιδέες και κατάλληλα εργαλεία στη διάθεση μας, η μόνη δικαιολογία είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης. Όντως, ήδη το 2005, το Συμβούλιο είχε συμφωνήσει στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για την πολιτική απασχόλησης για την περίοδο 2005-2008 να διασφαλισθεί σε κάθε νέο στην ανεργία η προσφορά ενός νέου ξεκινήματος πριν συμπληρωθούν έξη μήνες ανεργίας. Αυτό το χρονικό διάστημα μειώθηκε στους τέσσερεις μήνες το 2008. Αλλά έως το 2010 δεν είχε εφαρμοστεί καμία τέτοια πολιτική στα κράτη μέλη. Στις 28 Φεβρουαρίου αυτού του χρόνου, οι Υπουργοί απασχόλησης και κοινωνικών υποθέσεων κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία όσον αφορά τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για προγράμματα παροχής εγγυήσεων για τη νεολαία.
Η βασική ιδέα είναι να διευκολυνθεί η μετάβαση από την εκπαίδευση στην εργασία μέσα από εγγυητικούς μηχανισμούς για τους νέους, ώστε όσοι είναι κάτω των 25 ετών να δέχονται, εντός 4 μηνών από τότε που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους ή έχασαν τη δουλειά τους, μια ποιοτική προσφορά για θέση εργασίας, δυνατότητα συνέχισης της εκπαίδευσής τους, μαθητεία ή πρακτική άσκηση με βοηθητική υποστήριξη από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από τα άλλα διαρθρωτικά ταμεία. Ποιός εγγυείται όμως ότι σήμερα αυτή η πολιτική δέσμευση θα υλοποιηθεί στην πράξη και ότι επιτέλους θα δείξουμε στους συνανθρώπους μας, στα παιδιά μας, ότι το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία που πλάθουμε κάθε μέρα είναι για εκείνους;
Γράφει: Κυριάκος Τριανταφυλλίδης
